Berekoil

(Berekuil)

De Berekoil vaan Mestreech 1920-1993

De Berekoil, menig Maastrichtenaar waaronder ikzelf ben ermee opgegroeid, vaak op Zondag gingen we met moeder naar het park en eindigde steevast met een bezoek aan de 'berekoil', nu kan dat natuurlijk niet meer maar destijds, wisten wij veel. Natuurlijk is het goed dat deze periode voorbij is, maar af en toe denk ik met weemoed aan die tijd terug.

In 1920 vangt de eerst acte van het drama De Berenkuil aan. Enige notabelen schenken twee beren aan de stad Maastricht teneinde het stadspark te verfraaien en de Maastrichtenaren te vermaken. De twee beren werden aangeschaft bij Hamburgs Circus Hagenbeck sie in 1919 in Maastricht was en waar de eerste contacten werden gelegd. In 1920 werden de beren gekocht in in September 1920 arriveerde de beren Max en Polla in hun behuizing. De behuizing bestond uit een dierentuinkooi, gesmeed door leerlingen van de ambachtsschool. De dieren werden voornamelijk gevoerd met onverkochte broden.

Beide dieren stierven in gevangenschap, ten gevolg van een ziekte aan het achterlijf wordt Polla op 24 maart 1944 afgemaakt, twee jaar later volgt Max die aan een verlamming in het achterlijf lijdt, ook afgemaakt. In 1950 werden twee nieuwe beren aangekocht, deze beren kregen dezelfde namen en arriveerde in oktober 1950. Deze Max en Polla kregen op 4 januari 1968 drie kleine beertjes, Jo, Sjakkie en Cor. Deze drie mannetjes blijven in leven echter door de overbevolking, de onderlinge verstandhouding en de agressieve houding van vader Max is het nodig om de berenkuil te vergroten of uit te breiden. In 1969 start men de bouw van het nieuw verblijf en in 1970 kunnen de vijf beren hun intrek nemen. Het blijkt al snel dat het verblijf te klein is voor vijf beren, desondanks duurt het nog 12 jaar voordat Max en Polla in 1982 naar Zoo Zwartberg (afgebroken in 1999) in het Belgische Genk verhuizen. Die drieling, bleven achter in het kale betonnen huisvesting, in de jaren tachtig werd het 'thuis' van Sjakkie, Cor en Jo opgeschoond met een waterbak een zandbak, een boomstam en enkele oude autobanden. In augustus 1991 sterft Cor en ruim een half jaar later op 23 maart 1992 volgt Sjakkie. Wat betreft de laatste van de drie onze Jo wordt naarstig gezocht naar een oplossing.

In augustus 1993 wordt, na bemiddeling van de Landelijke Inspectie Dierenbescherming, Jo overgeplaatst naar het berenbos van Ouwenhands Dierenpark te Rhenen. Hier moet hij nog een paar mooie jaren gehad hebben. In de vroege ochtend van 11 februari 1997 troffen de verzorgers van het park levenloos aan.

Naor Bove

De Berenkuil stond leeg van 1993 tot 2001

Wat te doen met een lege berenkuil? De steen des aanstoots ontmantelen zou men zo zeggen. Zo niet het volk en de overheden van Maastricht. Er moet van de berenkuil een monument worden gemaakt ter ere van de beren. In oktober 2001 wordt na een tumultueuze besluitvorming in de jaren daarvoor de halfautomatische troostmachine van Michel Huisman feestelijk aan het publiek getoond: op het toneel van de berenkuil ligt een giraffe, geaaid door een meisje. In de gracht staan exemplaren van uitgestorven diersoorten. Op vijftig meter afstand zit beer Jo op een bankje van buitenaf het zaakje te bekijken. Een kwetsbare, wat onhandige oudere heer. Tot op heden is het rumoer niet verstomd. Dagblad De Limburger vult er gaarne zijn kolommen mee. De berenkuil blijft een open zenuw.

De gemeente Maastricht heeft het initiatief genomen een boek te produceren waarin vooral de derde acte van het drama: van beer naar giraffe, centraal staat. Het is daarmee een eerbetoon geworden aan Michel Huisman en zijn werk. Ook eert de gemeente zichzelf omdat zij op een moedige wijze de kunstaanschaf niet heeft uitgeleverd aan de wil van het volk. Het is een sjiek boek met een goede rapportage, veel zwart-wit foto's, rijkelijk voorzien van krantenknipsels. Daarmee is het een salontafelboek over kunst geworden. Niet bedoeld voor het kind, de vrouw of de man die zich ooit aan Jo vergaapte, vol ontzag en geheel vertederd.

‘de halfautomatische troostmachine van Maastricht’

Kunstenaar: Michel Huisman

Omschrijving: Meisje in avondjurk troost stervende giraffe

Locatie: Berenkuil Maastricht

Opening : 2001

Beer Jo , bruine beer

In een droom verscheen Jo aan de man die hem met dit monument gedenken zou (Michel Huisman). De beer stelde voor, ook de andere te gedenken en zijn vriend giraffe in zijn plaats te leggen, die naar zijn overtuiging een mooiere dood kon liggen. Jo vroeg met nadruk niet zelf te hoeven liggen, dit om persoonlijke redenen. (tekst rechtstreeks overgenomen van de bij het kunstwerk geplaatste bordjes).

Michel Huisman zegt zelf over het kunstwerk: "Het thema dat ik gekozen heb, is oeroud. Liefde en dood. Als de liefde niet zo mooi was, zou de dood niet zo zwaar zijn. Mijn kunstwerk gaat over het besef dat het eens voor ons allemaal ophoudt. Dat is ook de reden waarom we zo intens mogelijk leven."

Toch is het moeilijk om het kunstwerk ook niet als een aanklacht tegen de mensheid te zien. Een hommage aan de beren die tientallen jaren in een betonnen kuil hebben moeten leven (niet voor niets wilde Beer jo niet meer terug naar de kuil). De overige twaalf uitgestorven kijken de bezoeker ook zo treurig aan dat je niet zonder schuldgevoel naar ze kunt kijken. En dit zijn nog maar 12 van de lange lijst van dieren die door menselijk ingrijpen zijn uigestorven. Helaas wordt deze lijst nog steeds ieder jaar langer. (met dank aan Wigo)

 

Nog meeer foto's en een film over de 'Berekoil' vindt u elders op deze SITE.

Naor Bove

Bron  Michel Huisman, Foto/Prent: Berenbos Rhenen - John Kerkhofs Met dank aan Wigo

eine terök