Huis Eyll te Heer

(Huis Eyll te Heer)

 

Huis Eyll te Heer:

Buitenplaats Huis Eyll, De Kroon – Croonenhoff of soms bekend onder ‘maison de plaisance’ (landhuis-buitenverblijf). 

Geschiedenis:

De vroegst bekende gegevens omtrent de eigenaren van het goed stammen uit de 16e eeuw,  Dionysius Sutendael latere Burgemeester van Maastricht werd in 1570 als eigenaar genoemd. Tegen het einde van de 17e eeuw gaat het goed door vererving en verkoop over aan de familie Van Eyll, die het tot 1822 in haar bezit houdt. Alard Jan Joseph van Eyll, kannunik en rijproost van het St.-Servaaskapittel te Maastricht, werd eigenaar van het goed in 1771.

Mogelijk heeft het herenhuis dankzij hem zijn tegenwoordige gedaante gekregen. Bij een ingrijpende verbouwing in 1771 in opdracht van kanunnik Alard kreeg het huis een nieuwe voorgevel in Lodewijk XVI-stijl met in mergel uitgevoerde lisenen en fronton. Het interieur bevat fraaie stucdecoraties, zoals het door Petrus Nicolas Gagini in 1789 uitgevoerde stucwerk in Lodewijk XVI-stijl in de grote zaal op de begane grond. De stucpanelen tonen stadsgezichten, landschappen en personificaties van de vrije kunsten.

Na het overlijden op 26 juni 1817 werd 'De Croon' door zijn erfgenamen in 1822 verkocht aan baron Guillaume de Dopff. In 1860 gaat het goed door vererving over op de familie Du Parc, die het tot 1906 in haar bezit heeft. Een snelle wisseling van eigenaren vindt plaats tot 1929. In dat jaar werd het huis gekocht door mr. J. ten Heyst. Hoeve en huis werden dan definitief gescheiden. Het huis heet nu 'Huis Eyll", de hoeve blijft 'De Kroon' heten.  In 1952 werd het gekocht door ir. M. Darley, die het vanaf 1954 tot medio 1959 onder toezicht van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg op zeer zorgvuldige en voorbeeldige wijze heeft gerestaureerd. Het tweelaags woongedeelte van de naastgelegen U-vormige hoeve ‘De Kroon’ (Rijksweg 10) heeft in de gepleisterde gevel een wapensteen met kroon en het jaartal 1738; erboven zit een steen met de naam van de hoeve. Op het ommuurde terrein staan verder een bakstenen koetshuis (tweede helft 18de eeuw) en een mergelstenen bakhuis. In 1980 is het overgegaan in eigendom van het Rijk en is bestemd tot woning voor de Commissaris van de Koningin in Limburg.

Bewoners:

  • 1570 - Dionysius Sutendael
  • 1771 - 1817 Alard Joseph van Eyll
  • 1817 - 1822 erfgenamen Van Eyll
  • 1822 - Guillaume de Dopff
  • 1860 - 1906 familie Du Parc
  • 1929 - mr. J. ten Heyst
  • 1952 - ir. M. Darley
  • 1980 - Nederlandse Staat
  •  ????- Prive bezit

naor bove

Het herenhuis van 'De Croon' uit de 17e 18e eeuw bestond in oorsprong uit een boerderij  een buitenhuis, een koetshuis en een bakhuis van ca 48 ha . De oorspronkelijke bijbehorende landerijen zijn in de loop der jaren door stadsuitbreiding grotendeels verkocht en bebouwd.  Het complex is nu opgedeeld. Het RCE beschrijft het als een Rechthoekig herenhuis XVIIIb, de voorgevel met een middenrisaliet, bekroond door een fronton. Inwendig o.a. rijk Lodewijk XVI-stucwerk uit 1789. IJzeren régence tuinhek tussen hardstenen pijlers, XVIIIb, twee paar andere hekpijlers XVIIIb en XIXa. Tuinvaas XVIIIb.

In latere jaren kreeg het herenhuis een benaming die vernoemd is naar enkele vroegere bewoners: de kanunniken van Eyll.  Huize Eyll in Heer moet men zeken aan het einde de Dorpstraat, waar het verscholen ligt achter hoeve De Croon, waarmee het eens een geheel vormde. Het is ’n riant gebouw, uit baksteen opgetrokken, daterend uit de 17e eeuw met een gevelversiering uit de 18e eeuw. Terwijl in vorige eeuwen geestelijken en adel van het platteland uit veiligheidsoverwegingen een tweede woning lieten bouwen binnen de veiliger omwalde steden, de z.g. refugié huizen, waren er in rustiger tijden kapitaalkrachtige stadsbewoners, die hun tweede huis lieten bouwen ‘op den buiten’ . Dat vindt tegenwoordig nog plaats, zij het dan meestal van minder allure dan huize Eyll eertijds genoemd De Croonenhof, soms aangeduid als ‘maison de plaisance’ (landhuis-buitenverblijf).

Onopvallend vanaf de provinciale weg toont het zich deze naam alleszins waard, wanneer men de door nog slechts één hardstenen kolom aangeduide toegang in gaat over een pad dat oudtijds onderdeel was van een openbare weg. Deze liep vanaf de Burcht over het Heerder Broek langs het herenhuis. Het maakt een bepaald vriendelijke indruk, zoals het daar ligt met vóór het bordes een flink gazon omzoomd door bijgebouwen, bloementuinen en eeuwenoude bomen, alles met smaak bijgehouden en verzorgd.

Nadat in de 20ste eeuw de voorlaatste eigenaar, mr.J. van Heyst dit buitenhuis had gerestaureerd kwam het in handen van ing. Max Darley van de voormalige constructiewerkplaats Heer, intussen overgeplaatst naar Eysden.  In eigen beheer, naar plannen van wijlen architect Huysmans, heeft deze zes jaar lang verbouwd en bijgebouwd en ervan gemaakt wat het nu is: een historisch en bevallig woonhuis voor een 20e eeuwse bewoner, uitwendig zowel als inwendig.

Dit laatste dan vooral vanwege de merkwaardige keldergewelven, de eiken trap in Louis de XV stijl en vooral vanwege het stucwerk in een der vertrekken, van de hand van de 18e eeuwse Zwitsers artiest Petrus Nicolaas Gagini. Deze stucwerk verzameling bestaat in totaal uit elf doorgaans symbolische taferelen, in een schoorsteenstuk van Huize Eyll is zijn merkteken: ‘Gagini invenit et sculpsit 1798’ te vinden. Hij was in zijn tijd een reizende, kunstzinnige artisan, waarvan men o.a. nog werk vindt in Aken, Eupen en Maastricht. Hier werd hij in 1792 ingeschreven als burger en meester in het Cremergilde.

Het Gacini stucwerk in huize Eyll, dat in de loop van de eeuwen heen nogal geleden had, is tijdens de laatste restauratie van ing. Darley op kunstzinnige wijze gerestaureerd door de Maastrichtse beeldhouwer Jef Courtens.

Oh ja en dan nog dit, dit alles kan  momenteel van u zijn voor een prijs van 2.700.00,00 Eurotjes, zie voor meer info de website van Makelaar Broersma

naor bove

Bron website: Limburgse Kastelen, Wikipedia, Wikipedia Petrus Nicolaas Gagini, Rijksmonumenten,Buitenplaatsen, Wandelgebieden, Lourdesgrotten, Heren en Boeren. Mestreech Online.

Bron: Monumentengids Maastricht door Jac van den Bogaard en Servé Minis, Foto’s  zwartwit RCE-Wikimedia, kleur Makelaar Broersma

eine terök