|
|
Belegering Maastricht 1673 (Belegering Maastricht 1673 door de ogen van Adam-Frans van der Meulen) |
|
|
Belegering Maastricht 1673 (Belegering Maastricht 1673 door de ogen van Adam-Frans van der Meulen) |
|
Maastricht heeft in de loop der eeuwen heel wat belegeringen 'mogen' meemaken, één hiervan is de belegering door Koning Lodewijk XIV van Frankrijk de zgn. Zonnekoning. Fons Pieters schreef over de schilder Adam-Frans van der Meulen een artikel in de Maaspost van woensdag 23 april 2003 onder de naam 'Kroniek van Maastricht'. Ik ben dan ook ontzettend blij toen Fons vroeg of dit artikel 'iets' was voor 't Mestreechtersteerke! Natuurlijk, het is een prachtige aanvulling voor de website. Een hele dikke merci naar Fons. Adam-Frans van der Meulen “Peintre de Conquestes de Sa Majeste” maakte een aantal schilderijen van deze belegering. Adam-Frans van der Meulen werd in 1632 in Brussel geboren. Hij leerde zijn schildersvak bij de schilder van Veldslagen Pieter Snayers (1592-1666). Op aandringen van Charles Le Brun (1619-1690) werd de jonge Van der Meulen door Lodewijks minister Colbert in 1664 naar Parijs gehaald.Hij werd aangesteld als “peintre des batailles du Roy”.Hij kreeg onderdak in de ateliers “de gobelins”. Tot aan zijn dood in 1690 bleef hij zowel in dienst als in de gunst van Lodewijk XIV. Zijn jaargeld bedroeg 6000 livres. Het schilderij rechts van de “siege de Maestricht”van Frans van der Meulen, is gemaakt voor het paleis Marly bij Versailles, een van de vele buitengoeden van Lodewijk de XIV. In de schilderijen die Van der Meulen maakte, ging het voornamelijk om het herkennen van de belangrijkste personen bij die gevechtshandeling, en om de topografische juistheid van herkenningspunten. Wat dat betreft voldeed Van der Meulen aan beide eisen: herkenbaarheid van mensen en van plaatsen. en op 16 jarige leeftijd de
leerling van de bekende schilder Pieter Snayers, die beroemd was van
oorlogstaferelen, stillevens, dieren en jachtscènes. In 1664
werd hij gevraagd om in Franse Hofdienst te komen werken. In
opdracht van Koning Lodewijk XIV schilderde hij de veldtochten en de
veroverde plaatsen, op deze wijze raakte hij betrokken bij de
invasie van zijn eigen land.
Het is bekend dat hij van Lodewijk XIV de opdracht had het leger te volgen, niet als een soort oorlogsverslaggever, maar om de plaatsen te tekenen die door de Fransen waren veroverd: die tekeningen moesten dan als achtergrond dienen voor de later te vervaardigen gobelins en schilderijen. Van der Meulen genoot alle mogelijke faciliteiten bij zijn werk. Hij had een eigen karos ter beschikking en had een assistent. Zo heeft de schilder in totaal negen reizen gemaakt in de Zuidelijke Nederlanden en Noord Frankrijk. Tijdens de “Guerre de Hollande” bezocht Van der Meulen de bezette plaatsen in de Republiek. Een groot aantal tekeningen van steden en stadsprofielen zijn het resultaat van die reizen Deze tekeningen werden later verwerkt in schilderijen, gobelins en muurschilderingen. Het totale aantal steden bedraagt 76 en van sommige steden, zoals Maastricht bestaan verschillende versies. De tekeningen hebben vanwege hun precisie waarmee ze zijn gemaakt grote topografische waarden.
Uit zijn nalatenschap zijn in de Gobelins zo’n 220 tekeningen achtergebleven, die sindsdien op enkele uitzonderingen na het gebouw niet meer verlaten hebben. In 1988 werden deze tekeningen gerestaureerd en gecatalogiseerd. In het Departement des Arts graphique van het Louvre zijn nog 104 tekeningen van de had van Van der Meulen. In dit artikel zullen wij ons beperken tot die tekeningen die betrekking hebben op Maastricht. Zijn portret hiernaast is een detail uit een gravure van Van Schuppe. |
|
’t Belèg woort aongepak mèt volle krach: Et bombardeere doorde daag en nach; Met honderde zaog me de kerels valle, Die deende bij de stökke op te walle. De bomme veele midde-n-in de stad, En mennig hoes woort zoe in brand gezat. De noed begos gestiedig-aon te wasse, Den eelend drong tot in de hoegste klasse; Toch heele de Mastreechteneers ziech good, De Fariaux ze veurbeeld gaof hun mood.
Veural van Abramslook tot aon den Eker Had waal en poorte ’t mieste te doorstoon, Dao zou ouch te beslissing valle goon. Versjeije daog nog heel me dapper tege, Mer ’t Frans kanon gaof zoene bommerege, Dat in Sint-Pieter-en-Sint-Paulus-nach (29 op 30 juni 1673) Mastreech mos bokke veur de euvermach.
Toen kwaom drei daog nao de kapitulatie De keuning mèt gevolg in groete statie, En trok te vesting in door de Boschpoort, Boe heer ontvong et ierste welkomswoord.
Dao kwaom Louis Quartorze in volle glorie! De maan, die in de hand had te historie Van hiel Europa en mèt groete krach Aon vrund en vijand veule deeg z’n mach. Wat waos heer op ze peerd ’n sjoen versjijning! Et jonk en fris geziech in ’n umlijning Van glanzend haor in krolle, abbendant, Van golvend witte pluime en van kant. |
|
In het midden van deze tekening zien we twee keer de toren van de Sint Martinuskerk en de St.Nicolaaskerk, uiterst rechts de westbouw van de OLV basiliek. Links van de Sint Nicolaas is de Jezuitenkerk getekend, nu de Bonbonniere aan de Bredestraat. Herkenbaar op deze tekening zijn de twee torens van de Antonnieten kerk gelegen aan het einde van de Theunisstraat.
|
|
Het Louvre bewaart een soort gelijke tekening met “une vue de Saint Servais et de Saint Jean de Maestricht”. Deze tekening werd gemaakt door Jan Frantzois de Klinveque ( Kleinwegen). Deze “Klinveque”zou wel eens een helper kunnen zijn geweest van Van der Meulen. Deze tekening werd voor het eerst gepubliceerd in jaarboek 1990 van Rijksdienst Monumentenzorg. Op deze tekening zien we heel duidelijk vanuit het zuidoosten de Sint- Servaaskerk en de Sint-Janstoren. Rechtsboven een schetsje dat de daken van het Dinghuis en de Augustijnerkerk toont. De gebouwen zijn genummerd en wijst er waarschijnlijk op dat een geheel van een voorstudie is voor een profiel van de gehele stad.
De twee lange tekeningen tijdens en na het bombardement van Maastricht in de collectie Lugt, zijn vanuit dezelfde hoek getekend. Het ligt dus voor de hand dat de tekening van de Sint-Servaas en de Sint-Janstoren een voorstudie zijn voor deze lange tekeningen en voor de twee schilderijen die zich in het Louvre in Parijs als in het gouvernementsgebouw te Maastricht bevinden. Het grote belang van deze tekening is dat zij een betrouwbare en duidelijke bron is, voor de reconstructie van de torens van de Sint-Servaas. Zeker voor wat betreft de middentoren op de westbouw. Deze was in 1556 door de Luikse timmerman Jan Pyens gebouwd en verdween voor de forse, barokke bekroning van Fayen in de jaren 70 van de 18e eeuw. De tekeningen van Maastricht tijdens en na het bombardement worden respectievelijk bewaard in Parijs, Instituut Neerlandais, musee du Louvre, departement des arts graphiques.
|
|
Het schilderij is niet groot, het meet slechts 1,42 bij 1,85m. Sedert 1992 bevindt zich dit schilderij in het paleis van Versailles. Joseph Parrocel werd geboren in 1647 in Brignoles en stierf in Parijs in 1704.
S. de Vries: Adam-Frans van der Meulen (1632-1690) in jaarboek monumentenzorg 1990. Waanders uitgeverij Zwolle ISBN 90 6630 269 0 Laure C. Starcky: Paris, Mobilier national Dessins de Van der Meulen et de son atelier 1988. Reunion des musees nationaux 1988 ISBN 2711821447 Thierry Najou : La Peinture à Versailles XVII Siecle. Auteur Divers : Van der Meulen : Peintre des Conquetes de Louis XIV. 1998 Impr.nationale ISBN 2743302976 |
| Noa Bove |
Belegering
Maastricht 1673 door de ogen van Adam-Frans van der Meulen.
De
eerste tekening is een studie van de
kerken van Maastricht en behoort tot
de collectie van het atelier van de
Gobelins te Parijs. 
Om
lid te worden van de Academie Francais schilderde Joseph Parrocel
aan de hand van de studietekeningen van Frans Van der Meulen
eveneens “Le Siege de Maestricht”.