De Apostelhoeve

op de Louwberg in Biesland, Susserweg 11. Eigendom van de St. De Twaalf Apostelen, vandaar de naam. In de middeleeuwen waarschijnlijk bezit van Van Eynenberchs, heren van Elderen, Belgisch-Limburg. Rickalt van Elderen verkocht de hoeve aan Johan Stuyckens of Stroeckens en zijn tweede huisvrouw Maria van Sutendaal (1604), zij liet het goed bij testament na aan de Twaalf Apostelen (1611). Mergel onder de hoeve werd na 1770 tot 1784  ontgonnen ten behoeve van de Twaalf Apostelen. Vanouds verbouw van wijn (in 1967 hervat) De boerderij is gebouwd van de mergelblokken die uit de berg gehaald zijn waar de boerderij nu op staat en is een van de bekendste wijngaarden van Nederland tevens de oudste, gelegen in het zuidoosten van dat land, aan de rand van de stad Maastricht, bij de grens met Kanne. De Apostelhoeve ligt op de Louwberg, in het verlengde van de Cannerberg aan de westkant van het Jekerdal, waar aan de andere kant de Sint-Pietersberg ligt. In het Jekerdal werden al vanaf de middeleeuwen wijndruiven verbouwd, tot de "Kleine IJstijd" daar omstreeks 1600 een einde aan maakte. De fruitteler Hugo Hulst besloot op De Apostelhoeve in 1970 weer een wijngaard aan te leggen.(eerste oogst 1973) Daarmee is De Apostelhoeve het oudste nog functionerende wijnbedrijf van Nederland. Tegenwoordig wordt een oppervlakte van 6 hectare voor wijnbouw gebruikt. Op de bodem, die bestaat uit kiezel en mergel met daaroverheen een laag löss, worden de volgende druivenrassen geteeld: riesling, auxerrois, rivaner en pinot gris. Daarvan worden uitsluitend witte wijnen gemaakt, die een frisse, mineralige smaak hebben en qua stijl en productie verwant zijn met wijnen uit de Elzas.

De Apostelhoeve betstaat uit vier vleugels van mergel om een gesloten binnenplaats. Het hogere, door een zadeldak afgedekte, woonhuis, XVI A, bezit in de smalle zuidgevel nog een tussendorpelvenster met accoladeboog; in de noordelijke een kleiner met geprofileerde dagkanten. Aan de binnenplaats een rondboogpoort in Naamse steen en sporen van oorspronkelijke vensters. Inwendig o.a. geprofileerde sleutelstukken. Modern bordes. Aan de andere kant van de binnenplaats een gewijzigde put.

Apostelhoeve 1962 bron RCE

De Apostelhoeve op de Louwberg:

Toen in 1493 tussen de Bogaarden en de batterijstraat het Huis der Twaalf Apostelen werd gesticht, betekende dat voor dertien mannelijke poorters van Maastricht een onbezorgde ouderdomsvoorziening. Lambert van Middelhoven, de stichter van de Belick zoals de officiële naam luidde, had echter wel in de gaten dat met het opzetten van een dergelijke inrichting de kous niet af was. Blijvend dienden er in de toekomst fondsen te zijn, waaruit geld moest toevloeien om te voorzien in de dagelijkse uitgaven voor de verpleging van de bewoners, voor verwarming en onderhoud van het gebouw enz. Als stadspeimeester, wij zouden zeggen ontvanger, schijnt hij naast zijn milddadigheid ook nog talenten gehad te hebben op het economische vlak en daardoor geweten te hebben waar en bij wie hij moest aankloppen om door middel van schenkingen, erfenissen, rente, enz. zijn stichting financieel veilig te stellen.

Een van die bronnen van inkomsten was, en dat is na vier eeuwen nog steeds het geval de Apostelhoeve. Ten westen van Maastricht, op een afstand van ongeveer twintig minuten gaans, ligt een schilderachtig hoogte, die met een zachte helling naar het gehucht Biesland afdaalt. Deze hoogte, de Louwberg genaamd, vormt met de daar tegenover liggende St.Pietersberg de bevallige vallei van de Jeker. Het is een van de mooiste landschappen van Nederland. Op de Louwberg, hoewel zo mooi gelegen nabij een stad, staan slechts drie woningen: De Apostelhoeve, het Theologisch College van de Jezuïeten en een kleine boerderij. Dit valt te lezen in het Gedenkboek, dat in 1893 werd samengesteld door de commissieschartermeester,  de latere Rijksarchivaris A.J. Flamant. Het werd uitgegeven bij gelegenheid van het 400 jarig bestaan van De Belick. Weinig is intussen veranderd. Er kwam een boerderij bij aan de Susserweg. De Jezuïeten verlieten er de Campagne zoals hun nederzetting op het hoogste punt werd genoemd en de emeritus-drukker Laurent Crouzen veranderde de kleine boerderij in een juweel van een buitenhuis.

De hoogte moet al bewoond geweest zijn in de Romeinse tijd, getuige de opgravingen in de vorige eeuw waarbij de fundamenten zijn gevonden van een villa met overblijfselen van huisraad in ijzer en aardewerk. Op het goed, dat er naderhand verrees, woonde in de beginjaren van het Oudemannengesticht als eigenaar een van de provisoren, Johan Stroeckens. De hoeve bestond uit woonhuis, schuur, stallingen, boomgaard, wijngaard, beemden, weiden en akkerland en was samen 82 bunder groot. Aan de gebouwen is in de loop van de eeuwen weinig veranderd. Muren van soms 1 ½ meter dikte zorgen er voor, dat er in de zomer koel is en in de winter relatief warm. Staande op het erf en oostwaarts kijkend tussen de stallen door heeft men in de zomer een uitzicht als een kleurenprent, terwijl bij sneeuwval het Jekerdal erbij ligt als een onwerkelijk sprookjesdecor. Nauwelijks twintig jaar oud was het gesticht aan de Bogaardenstraat, toen het de meevaller had dit alles te erven van Stroeckens of Struyckens. Aanvankelijk had hij zijn bezittingen omdat hij geen nakomelingen had, vermaakt aan zijn tweede vrouw Maria van Sutendael. Het beding was, dat de bezittingen zouden komen te vervallen aan het gesticht als zij zou overlijden. Maria voegde er nog een douceurtje van 8000 gulden Brabants geld aan toe. Het gesticht kon voorlopig dus vooruit. Het legaat Strouckens-Sutendael, zo tekent Flamant aan in bovenvermeld boek, was door De Belick bijna de hele 17^e eeuw een ware doos van Pandora, maar was tevens de oorzaak van diverse onaangenaamheden.

Zoals het proces, dat de naaste buren tegen de stichting aanspanden om f 8000 te bemachtigen, hetgeen naeindeloze procesvoering voor kerkelijke en burgelijke rechtbanken toch niet is gelukt. Intussen bleef de Apostelhoeve door de eeuwen heen een bron van inkomsten voor het Oudemannenhuis tot in onze dagen. Hugo Hulst woont er nu als pachter. Hij is waarlijk te benijden in zijn hoog gelegen huis, tegenover de St. Servaasbron in het dal. De gebouwen staan onder Monumentenzorg, dat ze de afgelopen jaren aan een restauratie heeft onderworpen. Bij de bouw was de bouwstof vlak bij de hand, namelijk in de ondergrond. De gezaagde mergelblokken hoefden maar omhoog te worden gebracht om de stevige bouwsels op te trekken, die de eeuwen hebben getrotseerd. Op die gebouwen, opgetrokken op een trapeziumvormig grondplan, hebben die eeuwen hier en daar hun nog zichtbare sporen achter gelaten, zoals een beschadigde laatgotische waterlijst om een dicht venster met accoladeboog en tussendorpel, enkele muurankers en in de kelders tongwelven.

Zoals Adam Daams, die in de 16^e eeuw op de zonnige oosthelling een wijngaard plantte en wijnboer werd, woont Hugo Hulst er nu na een onderbreking van bijna twee eeuwen weer als wijngaardenier sinds in 1970, dank zij de goede zorgen van Frits Bosch, opnieuw de wijnstruiken werden geplant. Dat is echter een andere taal dan Monumententaal. 

In het Jekerdal in Zuid-Limburg troont het oudste en grootste wijndomein van Nederland. Mathieu Hulst vertelt het verhaal van De Apostelhoeve en de manier hoe zij in Nederland succesvol wijn maken. Meer informatie over De Apostelhoeve op http://www.vers247.nl

Naor Bove

Bron: Boek Historische Encyclopedie Maastricht, Maastrichtse Monumententaal door Fons van Hees Website Wikipedia, Apostelhoeve, Wijnalbum, Youtube. Foto's Rijksdienst vh cultureel erfgoed en MestreechterSteerke