Arbeidswoningen van Servatius.

De spaarbouwvereniging Sint Servatius  werd in 1904 hervormd en aangepast aan de eisen van de Woningwet. Deze wet was in 1901 van kracht geworden en maakte het mogelijk met rijkssteun goede en gezonde woningen te bouwen voor mensen met een smalle beurs. Ondanks alle goede bedoelingen kreeg de vereniging in die beginjaren weinig medewerking van het stadsbestuur, dat geen arbeidershuisjes duldde in de nabijheid van burgerwoningen. In 1907 kon Sint Servatius de eerste Maastrichtse woningwetwoningen opleveren, in wat later het Blauw Dorp zou worden genoemd. Om de gevreesde overlast en waardevermindering van de "betere" huizen te voorkomen, werden stringente bouwvoorschriften gehanteerd en zorgde Servatius voor een zorgvuldige selectie van de huurders. Alleen de voorhoede van de katholieke arbeiders kwam in aanmerking voor een verenigingswoning. Mensen met een geregeld inkomen, en van onbesproken gedrag.

De Eerste Wereldoorlog bracht nieuwe woningnood, waartegen ook de inspanningen van de in 1915 opgerichte socialistische bouwvereniging "Beter Wonen", weinig konden uitrichten. Pas na de legendarische "Noodkist-rede" van de katholieke voorman dr. H.A. Poels, waarin de laksheid van de katholieke elite in scherpe bewoordingen werd gehekeld, kwam Maastricht in beweging. Nieuwe bouwverenigingen dienden zich aan, en met krachtige steun van de rijksoverheid, werd de woningvoorraad in de stad in luttele jaren uitgebreid met zo'n 1.700 nieuwe woningen. Meer dan duizend van die nieuwe woningen werden gerealiseerd door de bouwverenigingen, Sint Servatius voorop. Tot 1940 was de volkswoningbouw vooral georganiseerd op plaatselijke of gemeentelijke schaal en per levensbeschouwing of "zuil".

Op 22 september 1920 kreeg bouwvereniging Sint Servatius toestemming om 115 arbeiderswoningen te bouwen in Wyckerveld, op een terrein tussen de Meerssenerweg, de Professor Moserstraat, de professor Mullerstraat en de professor Nijpelsstraat. Ook deze huizen werden gebouwd door het aannemersbedrijf Bredero naar een ontwerp van de architecten Marres en Sandhövel.

Al in 1922 werd een commissie gevormd, die zich ging bezighouden met de plaatsing van een Heilig Hartmonument op het Professor Henketplein. Bouw en Woningtoezicht had geen bezwaar tegen plaatsing, op voorwaarde dat de beeldhouwer meer expressie zou leggen in het definitieve beeld dan bij het gepresenteerde model het geval was. Na de plaatsing van het beeld kon de groenaanleg op het plein volgen. Of het Heilig Hartbeeld er uiteindelijk is gekomen of dat er alleen maar groen is geplant, zeg het archief niet. Misschien zijn er nog lezers die zich dat nog kunnen herinneren.

De bouwvereniging startte een inventarisatie van eventuele huurders voor de te bouwen woningen , maar al na zes weken waren er meer kandidaten dan woningen. Voor de 115 woningen waren er 202 gegadigden. Ook hier waren dit veelal werknemers van de vlakbij gelegen spoorwegen.  Vijftig jaar later waren de huizen aan vernieuwing toe. Een eventuele renovatie kon de problemen van dat moment wel oplossen, maar op  de langere termijn zou toch een groot deel moeten worden gesloopt. Met de begrijpelijke weemoed namen de bewoners afscheid van hun vertrouwde voordeur waarachter zich vaak veel heeft afgespeeld. Ervoor in de plaats bouwde Sint Servatius in 1982 in het kader van de stadsvernieuwing 124 woningen, 12 wooneenheden en 136 bergingen voor de prijs van 13.023.266 gulden. Niet alleen de eerdere genoemde straten werden in dit project meegenomen, maar ook de huizen aan de Professor van Benedenstraat en de Noormannensingel.

Maar eerst werden er 59 woningen gebouwd aan de Professor Cobbenhagenstraat. Toch zijn niet alle oorspronkelijke huizen van dit complex arbeiderswoningen afgebroken. Aan de Professor Moserstraat zijn nog enkele bewaard gebleven. Verder ligt aan de Meerssenerweg (251-273) nog de rij middenstandwoningen die Servatius hier in 1922-1923 liet bouwen. De zeven winkels aan de Meerssenerweg, die van 1921 dateerden, zijn nog maar kort geleden afgebroken en vervangen.

Foto's oktober 2020 John Kerkhofs

Foto's oktober 2020 John Kerkhofs

Bron: Boek:Groot Verhalenboek van Maastricht blz. 125 Jo Boetsen. RHCL. Website: 'Zicht op Maastricht'.  Foto's John Kerkhofs.