Canisius

Beeld 'Canisius' door Charles Vos:

Zoals zo vaak liep ik na het centrum via de Tongersestraat, meestal kijk ik ook naar boven, althans boven de eerste verdieping van gebouwen. De Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit ligt op de Tongersestraat 53 in Maastricht, het gebouw is een oude Jezuïetenklooster en ken ik als mijn broekzak. Ik heb dagelijks het pand moeten sluiten voor mijn werkgever. Veel oude gebouwen zijn nu in het bezit van de Universiteit, deze hebben ze vaak voor een prikkie op kunnen kopen maar wel met voorwaarden om ze te restaureren. Zo ook het gebouw aan de Tongersestraat, maar daar wil ik het nu niet over hebben, omhoog kijkend zag ik een mooi beeld staan aan de voorgevel aan de Tongersestraat, later bleek het om het beeld 'Canisius' te gaan die gemaakt is door Charles Vos. En nieuwsgierig zoals ik ben, ben ik op zoek gegaan.

Op 24-06-1938 stond in De Maasbode het volgende bericht: Vandaag, op den feestdag van het Allerheiligste Hart zal te Maastricht op plechtige wijze de eerste steen gelegd worden van het nieuwe Collegium Maximum en der Theologische Facilteit van de Nederlandsche provincie der Societeit van Jesus. De plechtigheid zal verricht worden door den Hoogeerw. Pater Victor Esser provinciaal. In den ochtend wordt een plechtige Hoogmis gecelebreerd in de kerk van het Heilig hart. In den namiddag om vijf uur zal de volledige kloostergemeenschap zich met de plaatselijke autoriteiten in bijzijn van allen die bij den bouw betrokken zijn en een aantal genoodigden verzamelen op het terrein van den nieuwbouw, waar in den hal der bibliotheek de herinneringssteen zal worden gezegend en in den muur geplaatst. Na afloop vinst in een der spreekkamers een receptie plaats waar tevens een kleine tentoonstelling zal worden ingericht van plannen en teekeningen van het nieuwe gebouw.

De Maastrichtsche Canisiuscongregatie heeft het initiatief genomen om aan de paters Jesuiten een beeld aan te bieden van St.Petrus Canisius ter plaatsing in den voorgevel van het Bibliotheekgebouw. De Maastrichtsche beeldhouwer Charles Vos heeft reeds een ontwerp van dit beeld gereed gemaakt. De Stichting ‘Graf van St. Servaas’ zal een actie op touw zetten om aan de Jesuieten een serie glasramen aan te bieden, als geschenk der burgerij te plaatsen in de hal bij den hoofdingang en waarvan de voorstellingen een historische herinnering zullen zijn aan den arbeid der Sociëteit te Maastricht die er reeds in de 16^e eeuw een vermaard collega bezat. De oud leerlingen hebben als geschenk een achttal gebrandschilderde ramen voor de kapel bijeengebracht. Deze ramen zijn vervaardigd in de ateliers van Max Weiss te Roermond. Zij zullen eerst in Juni geplaatst kunnen worden en gereed zijn als 29 en 30 Juli de grote jubileum reünie gehouden wordt. De buurtbewoners zullen aan het nieuwe huis een Angelusklokje (Het angelusklokje is de kleinste klok van een gelui en heeft de hoogste toon ervan. De angelusklok werd vroeger dagelijks geluid om 6 uur 's morgens, op het middaguur en om 6 uur 's avonds. Dat waren de tijden waarop rooms-katholieken werden opgeroepen om het Engel des Heren te bidden. Wikipedia)

Naor Bove

Op 18-01-1939 verscheen het volgende artikel in De Maasbode, Canisiusbeeld van Charles Vos aan de hoofdgevel. (foto rechts uit de Maasbode 18-01-1939)

Er zit vaart in den bouw van het nieuwe collega voor de Paters Jesuïten aan de Tongerschestraat te Maastricht. De bibliotheek is geheel voltooid. Ook het hoofdgedeelte van den voorgevel met den hoofdingang en hal, dat het hoogste gedeelte van het heele gebouw wordt, is onder dak en dit hooge zadeldak draagt een daktorentje, dat deze week uit zijn omhullende steigers tevoorschijn is gekomen.

Ir. Swinkels heeft zich voor de architectuur van dit torentje met opzet laten inspireeren door den typische Jesuïetenstijl van de Zuid Nederlandsche colleges. Niet zichtbaar vanaf de straat de straat is in den tuin de vleugel, die bestemd is voor de theologiestudenten eveneens nagenoeg klaar. Met een lichte buiging staat dit gebouw in de richting van en gedeeltelijk op den stadswal, die langs het Aldenhofpark loopt. De verwachting dat deze nieuwbouw op hinderlijke wijze boven de stadsmuur zou uitrijzen is niet bewaarheid. Het valt erg mee. Van uit den Heksenhoek gezien, waar het domein der Paters Jesuïeten nu open en bloot is komen te liggen, ziet men dit gebouw in zijn volle lengte. De vrij bescheiden tuin op de omwalling heeft eenige uitbreiding naar een lager gelegen terras gekregen en grenst nu aan de Jeker, waar deze bij de waterpoort “De Reek” onder den stadswal door duikt en waar een van onze meest schilderachtige watermolens het oogenblik saat af te wachten, waarop hij van ouderdom en verwaarloozing in elkander gaat vallen. Maar de grote gedaanteverandering bij dezen nieuwbouw, welke na voltooiing van het gouvernementsgebouw zeker de grootste is die te Maastricht ondernomen werd, ondergaat de Tongerschestraat. Hier is een der laatste Maastrichtsche poortkazernes afgebroken, de sloopers hebben met de bomvrije gewelven heel wat te stellen gehad! Het oude huis Vilain XIV is verdwenen, evenals de koetspoort, het aangrenzende patershuis en de trappen met het ijzeren hek, waarlangs men de kerk bereikte. Wat in dit complex historisch en architectonisch waarde had zal wederom verrijzen n.l. de barokke gevel en de monumentale koetspoort, zoodat Maastricht toch een herinnering bewaart aan deze Maastrichtsche adellijke familie, die als eigenaardig voorrecht door Lodewijk XIV verleend, het cijfer XIV achter haar naam mocht zetten.

De bibliotheek geïnstalleerd.

De groote boekenschat van het college is reeds overgebracht. Deze verhuizing van een bibliotheek van dicht bij de 200.000 boeken was op zich zelf een probleem, dat op even practische als origineele wijze is opgelost. Van het oude bibliotheekgebouw naar het nieuwe zijn twee boven elkander liggende bruggen geslagen over een afstand van ongeveer vijftig meter. Over deze bruggen hebben bijna drie weken lang dagelijks de boekenwagentjes af en aan gereden, totdat de geheele boekenschat geborgen was. Reeds eerde schreven wij over de groote waarde van deze vooral op het gebied der theologie zoo belangrijk bibliotheek. Haar veilige overbrenging uit de oude magazijnen, die met hun houten kastenen vele houten trappen uiterst brandbaar waren, naar de moderne bibliotheek, is de geruststellende verwezenlijking van een der vele wenschen, die dezen nieuwbouw dringen noodzakelijk hebben gemaakt.

Canisiusbeeld geplaats.

Maandagmiddag is het groote Canisiusbeeld van Charles Vos op zijn plaats gezet ter bekroning van den afscheidingsmuur tusschen hoofdgebouw en bibliotheek. Het is een geschenk der Maastrichtsche Canisiuscongregatie. Het beeld is niet in den gevel geplaatst, maar ter hoogte van de dakgoot, zoodat het geheel vrij staat. Charles Vos hefet den H. Canisius voorgesteld dragende de Madonna in den vorm van een reliefcongreganistenmedaille, hiermee uitdrukkende de Mariavereeniging. Petrus Canisius schreef een boek over Onze Lieve Vrouw, en meer speciaal het groote werk der Mariacongregaties. Het beeld staat dwars op de straat, met de rugzijde naar de Tongerschepoort, dus met het gelaat zijdelings gewend de Tongersschestraat af. Deze straat opkomende ziet men het vrij grootte beeld reeds van verre en juist hiermee is door den kunstenaar op voortreffelijke wijze rekening gehouden. Het beeld staat nu niet recht vooruit naar de huizen van de overzijde det straat gericht, maar beheerscht in zekeren zin de geheele Tongerschestraat. De afmetingen zijn zoodanig, dat het, ook wanneer het heel college klaar zal zijn, een domineerende positie in het gevelcomplex zal innemen.

Charles Vos is niet de eenige der Limburgsche beeldende kunstnaars, die voor het Jesuïtencollege een opdracht kreeg. De kunstschilder en glazenier Henri Jonas heeft een raam in uitvoering, dat in de hal een plaats gaat vinden. Op dit raam zal uitgebeeld worden de tragische gebeurtenis van het “Verraet” van 1638, waarbij drie paters Jesuïeten onschuldig terechtgesteld zijn. Vaak is de wensch uitgesproken, dat de herinnering aan de priesters, die toen als slachtoffer gevallen zijn door eenig monument levendig zou blijven. Dit zal thans geschieden in het nieuwe collegegebouw. Het raam is een geschenk van de Maastrichtsche burgerij, tot het aanbieden waarvan de stichting “Het Graf van St.Servaas” initiatief heeft genomen/ Men rekent er op, dat het college in 1940 geheel klaar zal zijn, zoodat het in gebruik nemen zal samenvallen met de viering van het vierde eeuwfeest van de stichting der Orde. Foto links uit De Maasbode uit 12-01-1939

Naor Bove

Bron: website Delpher kranten ook de foto's, Delpher 1, Delpher 2, Delpher 3, Delpher 4, Delpher 5 (mbt oud leerlingen) en John Kerkhofs.