Jupiter

(Onze Lieve Vrouweplein)

Jupiter Beeld op het onze Lieve Vrouweplein.

Op 29 september 1984 werd midden op het plein een bronzen beeld geplaatst van Jupiter te paard van 145 cm geplaatst, een geschenk van het 150-jaar oude bedrijf Thomas Regout N.V. Het beeld van de kunstenaar Fons (Alphons W.B.J.) Bemelmans staat op een 17e-eeuwse zuil, die afkomstig is van het Dinghuis aan de Kleine Staat en vormt een moderne Jupiterzuil, daarmee verwijzend naar de in 1983 ontdekte Jupiterpijler van Derlon. In 2004 is een nieuwe zuil gemaakt.

Opgraving Derlon:

In 1983 vond op de hoek van de Plankstraat en het Onze Lieve Vrouweplein sloop plaats van het 19e-eeuwse Hotel Derlon en de daarnaast gelegen pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek. Voorafgaand aan de nieuwbouw vond onder leiding van stadsarcheoloog Titus Panhuysen archeologisch onderzoek plaats op deze cruciale locatie in het hart van de Romeinse nederzetting. Naast de koorfundamenten van de middeleeuwse Sint-Nicolaaskerk, muurrestanten en een poort van het laat-Romeins castellum en een keienstraatje dat mogelijk uit de voor-Romeinse tijd stamt, werd hier een heiligdom uit de 2e eeuw aangetroffen, waarvan een forse godenpijler het middelpunt bleek. De in tweeën gebroken voorste helft van het voetstuk van dit monument lag nog op de oorspronkelijke funderingsplaat. Deze is waarschijnlijk gebroken bij een poging de steen van zijn plaats te lichten. Andere delen van de pijler werden in situ aangetroffen in een dikke laag calciumoxide (ongebluste kalk). Het ziet er naar uit dat grote delen van het kalkstenen monument zijn verbrand om deze grondstof te verkrijgen, die gebruikt werd als metselkalk. Mogelijk gebeurde dat al omstreeks 333 bij de bouw van het castellum, waarbij ook stenen als spolia werden hergebruikt. Waarschijnlijk lagen de Jupiterpijler en de andere godenmonumenten toen al meer dan een halve eeuw in puin, na de verwoestende invallen van de Franken omstreeks 270, hoewel sommige stukken muur van het heiligdom in de 4e eeuw zijn geïncorporeerd in nieuwe gebouwen.

In 1996 vond in de pandhof van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek naast hotel Derlon een aanvullende opgraving plaats, aan de hand waarvan de complete plattegrond van het ommuurde heiligdom kon worden vastgesteld. Er werden geen verdere fragmenten van de Jupiterpijler gevonden, noch werd de tempel aangetroffen, waarvan men thans verwacht dat deze zich onder de kerk zelf bevindt.

Conservering van opgraving Derlon:

Om de restanten van het Romeinse heiligdom ter plekke te conserveren en toegankelijk te maken, moest de nieuwbouw van het hotel drastisch worden aangepast. In 1987 werd de opgraving geconserveerd en vervolgens geïntegreerd in het aangepaste bouwplan. De opening van Museumkelder Derlon vond plaats op 26 maart 1988. In 2003 werd de opgraving Derlon aangewezen als rijksmonument.

Bron: Wikipedia OLV Plein, Wikipedia Jupiterpijler, Standbeelden van der Krogt. Jaarboek Maastricht 1984 blz. 30. Foto's John Kerkhofs