ik was verheugd dat de Gemeente Maastricht had besloten om de Eiffel voor bezoek open te stellen, weliswaar maar enkele dagen, maar gelukkig was ik erbij. De Gemeente stelde de voormalige Sphinx fabriek en met name de Eiffel open omdat het gebouw helemaal was opgeschoond, dit moest gebeuren ter voorbereiding van de cascorestauratie die start in de tweede helft van 2014. Voor mij persoonlijk was het een afsluiting van de in 2006 gestarte bezoek tijdens de Open Monumentdagen en het bezoek in 2007 ovv het Planburo. Van deze mensen kreeg ik de unieke gelegenheid om de Eiffel te fotograferen in al zijn facetten, gewoon schitterend, één jaar geleden nog een en al bedrijvigheid, en nu stilte. Alleen dat wat men niet kon wegdragen was nog aanwezig, een einde aan een stuk Historisch Maastricht. 

1 Februari werd een regenachtige dag, helaas dus met de auto naar de stad. We werden in het informatiecentrum van Belvedere getrakteerd op een lekker warme bakje koffie met een koekje en wachtte op de dingen die gingen gebeuren. De mensen druppelde als de regen buiten, binnen.  We kwamen in contact met een oudere heer en zijn vrouw die in de binnenstad woonde, hij was lid van de Mastreechter Staar en vertelde over hoe het vroeger was in Maastricht, de anekdotes vlogen net zoals de tijd voorbij, verhalen over toen hij een jongetje was en hij met een emmer die even groot, zo niet groter was dan hem kolen moest halen, de hondenkarren waar de boeren van alles uit verkochte, Café en brouwerij Marres met het oud  (aaijd) bier voor 15 ct. De kanaal nou teveel om op te noemen echter een verhaal wil ik jullie niet onthouden en dat is over de beeldengroep die in de boog staan van de St.Servaas aan de ingang op de Keizer Karelplein, de maker kwam met die beelden aan en men kwam tot de ontdekking dat er verkeerd was gemeten en dat de beelden niet zouden passen, dus er werd toen op het Keizer Karelplein besloten om bij de figuren de voeten eraf te zagen zodat de beelden tussen de boog zouden passen, nou ik maak veel foto's en dus ook van de ingang maar het was mij nog nooit opgevallen, nu kijk ik er anders tegenaan. Mijn dag kon niet meer stuk, dat zijn de verhalen wat er toe doen, de overlevering van Maastrichtenaren, geen onderzoek maar naar oudere mensen en dan lekker een gesprek aangaan en opnemen, dit vindt je nergens in geen boek. Die mijnheer kon geweldig vertellen, dat is natuurlijk ook een kunst. Het is vaak niet wat je hebt te vertellen maar hoe je het verteld.

ik ben er een voorstander van om een Museum in Maastricht te wijden aan de meest belangrijkste Maastrichtenaar, de Maastrichtenaar zelf, een soort 'Volksmuseum', daar moet dan het leven en het werk van de Maastrichtenaren in al zijn facetten worden getoond. De schat aan informatie die bij oudere Maastrichtenaren aanwezig is hiervoor onschatbaar.

We gingen met een kleine groep olv een gids ons rondje doen, in onze groep waren enkele niet Limburgs sprekende mensen, niets slecht hierover, alleen als het gaat om de geschiedenis van Maastricht, dan hoor ik dat het liefst in het Maastrichts. Sorry, het chauvinisme komt dan omhoog. maar goed wel fijn dat  er ook andere mensen dan Maastrichtenaren interesse tonen in ons verleden. Als je de fabriekshallen binnenstapt proef je het verleden, natuurlijk helpt het als je er al eerder bent geweest en dat je er meerdere jaren gewerkt hebt. Jammer vond ik dat we niet de kelder en de oudere gebouwen uit 1880 bezochten, misschien de volgende keer. De rondleiding was goed georganiseerd met als hoogtepunt het uitzicht vanaf het dak, perfect ondanks de regen en kou heb ik genoten. De uitleg was voor mij duidelijk, tenminste wat ik ervan heb meegekregen want het fotograferen gaat bij mij voor, de gids zei in het begin dan ook treffend dat er twee groepen mensen meeliepen de luisterende en de fotograferende! Op het dak heeft Anja zelfs een medestander gevonden in de vorm van (hoe kan het ook anders) een vrouw waarvan haar man ook (schijnbaar) teveel foto's zou maken, ze zei 'het zijn net kleine kinderen' waarop ik zei 'mannen en kinderen zijn hetzelfde het enige verschil is de prijs van het speelgoed waarmee ze spelen', toch..

De Eiffel-Sphinx: (De naam is ontstaan 'zo wordt verteld' dat het gebouw even hoog is als de Eifel, of en dat is waarschijnlijker dat de laatste fase (Eiffel III) gebouwd is met een staalconstructie die laat denken aan de Eifeltoren), wie het weet mag het zeggen.

In 1927 besloot de directie van de Sphinx een sanitairfabriek te bouwen. Dat werd het Eiffelgebouw met zijn zeven verdiepingen, gelegen op de plaats van de glasfabriek die in 1925 was gesloten. Eiffel I was klaar in 1929: 33 meter hoog, 20 meter breed en 60 meter lang. De maastrichtenaren vonden het een echte "wolkenkrabber"in gewapend beton. In 1930 kwam Eiffel II gereed en in 1941 Eiffel III, gebouwd in een staalskeletconstructie. Het Eiffelgebouw is een voorbeeld van de bouwstijl die Nieuwe Zakelijkheid wordt genoemd. In 1929 en 1930 werden aan beide kanten van de Eiffel negen nieuwe ovens geplaatst. Drie jaar later besloot men de ovens aan ten oosten van de Eiffel te vervangen door een tunneloven. Veel negentiende eeuwse bouwsels moesten wijken voor de Eiffel en de tunnelovens. Nog in de jaren 1950 werden aan de Maagdendries vijftien nieuwe ovens met vijf schoorstenen gebouwd en tevens werden daar zeven nieuwe arbeidershuisjes gebouwd. In dezelfde periode (1950) werd de showroom en het kantoorgebouw (1956) opgeleverd. Rond 1970 was het woud van schoorstenen op het terrein terug gebracht naar een handvol. De laatste schoorsteen werd in 1992 neergehaald, terwijl de tunnelovens in de jaren tachtig al waren verwijderd. In 1958 besloten de concurenten Sphinx en Société Ceramique tot een fusie. Een jaar later bij het 125 jarig bestaan van Sphinx kreeg het bedrijf het predikaat "koninklijk'. De fusie betekende een ingrijpende reorganisatie en mechanisering van de productie van de aardewerkdivisie. In de jaren 1960 liep de afzet van serviesgoed dramatisch terug. Dat leidde in 1969 tot sluiting van de aardewerkdivisie. De Sphinx zette de productie van sanitair, tegels en badkamermeubilair op die plek in de stad voort tot 31 december 2006. DE 'Eiffel"behoort samen met de gebouwen A-B en C tot het Sphinx erfgoed. Het "Sphinx terrein omvat prachtige voorbeelden van industriële bouw van circa 1880, 1930 em de jaren vijftig, want ook het kantoorgebouw zet zijn sobere architectuur en de showroom vertellen hun verhaal, waarbij het accent niet meer ligt op de primaire productie maar op dienstverlening.

De Eiffel waar sinds 2017 The Student Hotel is gevestigd, voor het verhaal klik op de naam.

Nao Bove