't Piepenhoes

(Het Pijpenhuis Maastrichter Brugstraat)

't Piepenhoes, Mestreechter Brögkstraot 2/Kesselskade 66:

Het Pijpenhuis op de hoek Maastrichter Brugstraat 2, Kesselskade 66.

Foto links Europeana RHCL collectie 29799 met als tekst ' Maastrichter Brugstraat 2.  Gelegen aan de noordzijde op de hoek van de Kesselskade rechts. Tabakspeciaalzaak "AU COIN DU PONT" van J.G. Rijnders'.

In Maastricht staan prachtige historische huizen die tot je verbeelding kunnen spreken, gevelstenen en ornamenten en verhalen kunnen hier nog een schepje bovenop doen. Maastricht heeft naast verschillende sigarenfabrieken ook gebouwen die iov sigarenfabrikanten gebouwd zijn geworden, zoals het ‘Smeck gebouw’ op de hoek van de Grote en Kleine Staat die iov Toebackslijterij d’Hollandse Damper gebouwd is geworden. Verder waren er ‘vandaag niet meer voor te stellen’ ‘clubben voor rokers zoals de Pijpersrokerclub, deze deden aan wedstrijden mee en de leden waren vaak te vinden in de Ouden Struys waar ze van een ‘lekker’ pijp genoten.

Het onderwerp van vandaag is ’t Piepenhoes in het Nederlands het Pijpenhuis, gelegen op de hoek M. Brugstraat en de Kesselskade, het pand is opgetrokken in neorenaissance stijl.

Het pand staat op de monumentenlijst van Maastricht en ligt op de hoek Maastrichter Brugstraat/Kesselskade. De Maastrichter Brugstraat is een levendige straat met veel bedrijvigheid. Waarschijnlijk waren er vroeger verschillende ‘leuben’ (ambachten) gevestigd. De 23 Maastrichtse ambachten hadden geen gildehuizen maar leuben (meestal een soort voorkamer of loggia (open ruimte of galerij) in een gewoon huis.   

Met een maximale breedte van 6 meter was de Maastrichter Brugstraat te smal voor al het verkeer dat erdoorheen moest. Voor de rijweg was slechts 2.68 meter  beschikbaar, ondanks het feit dat in 1559 was vastgesteld dat de uitstalkasten van de winkels niet meer dan 30 cm mochten uitsteken en de luifels niet meer dan 70 cm. In het midden van de straat was een breder stuk, waar twee wagens konden passeren. Vanaf 1825 bestonden er plannen om de Grote Staat een betere aansluiting te geven op de St. Servaasbrug. Aanvankelijk werd gedacht aan een nieuwe straat die aansloot op de Jodenstraat, hiervoor zou dan oa het middeleeuwse Dinghuis gesloopt moeten worden. Het plan ketste gelukkig af en in 1864 besloot men de Maastrichter Brugstraat te verbreden. Na het invoeren van de Onteigeningswet kwam er pas schot in de zaak. In 1874 werd het eerste huis op de hoek van de Kleine Stokstraat afgebroken en in 1878 was de gehele zuidwand afgebroken. Enkele jaren later was de straatwand alweer gedicht. Door de aanleg van het kanaal Luik Maastricht moest men nu de kanaalbrug over om op de Maasbrug te komen.

Na de Franse tijd veranderde het karakter van de centrumstraten geleidelijk, ook van de Maastrichter Brugstraat. Door de opheffing van de ambachten verdwenen de leuben uit het straatbeeld. In de loop van de 19e eeuw vertrokken kleine bedrijven en handwerkslieden (zoals zilversmeden, kleermakers en schoenmakers). Ervoor in de plaats kwamen steeds meer winkels, vanaf begin 20e eeuw ook filialen van grootwinkelbedrijven. Foto rechts pijprokerclub 1956 in de Struys geplaats op facebook door Britt Hecker uit het fotoboek van Harry Kraanen..

Hoewel de Maastrichter Brugstraat slechts 95 meter lang is en de gehele zuidelijke straatwand eind 19e eeuw vervangen werd door 'nieuwbouw', liggen er 14 rijksmonumenten. De huizen zijn over het algemeen vrij hoog. Gezien vanaf de straat lijken de huizen uit drie of vier bouwlagen te bestaan, maar veel huizen zijn onderkelderd en hebben hoge daken, waaronder soms nog twee of drie extra verdiepingen schuilen. De meeste panden, ook de rijksmonumenten, hebben gemoderniseerde winkelpuien. Daarboven zijn de restanten van 18e- en 19e-eeuwse gevels te zien, vaak met vensteromlijstingen van blauwe hardsteen, in enkele gevallen nog met gevelstenen (nrs. 8, 10, 12 en 26). De huizen aan de noordzijde van de straat bezitten soms nog een oudere kern, bij een aantal zijn vakwerkgevels aan de achterkant te herkennen.

Op de website van het Piepenhoes staat een stukje van de historie beschreven: "’t Piepenhoes is al meer dan een eeuw een begrip in Maastricht en omstreken. De naam is afkomstig van de tabakszaak van Fa. Reijnders die zich eind 19e eeuw in het karakteristieke hoekpand vestigde en er tot 1985 zijn rookwaren verkocht. De fraaie, hoge gevel van ’t Piepenhoes vormt het begin van een 95 meter lang straatje langs de westoever van de Maas. In 1985 stopte de tabakswinkel en sindsdien is Buvette er gevestigd. In de begindagen trok de klassieke ingerichte zaak vooral wat ouder publiek, maar na een grote renovatie in 2009 voelen jong en oud zich er thuis. Met de komst van de Maas boulevard kreeg ’t Piepenhoes een groot en hip terras erbij. De laatste verbouwing is van 2013".

Foto's hierboven 't 'Piepenhoes in de 60er jaren, bron Europeana RHCL 22875, 22876, 22442

naor bove

Onderstaand verhaal is gepubliceerd in De Limburger op 2 Mei 2018  en is geschreven door een kleinkind van de eerste bezitter Vivianne Rijnders, dit maakt het hele verhaal omtrent het Piepenhoes compleet. Dank aan Vivianne Rijnders voor de toestemming om het artikel te mogen plaatsen.

Foto links 1900-1905 RHCL Collectie GAM-22841 .

'Het piepenhoes, dat waor vreuger vaan mienen opa'

02-05-2018 om 12:16 door Vivianne Rijnders

Vivianne Rijnders wordt weemoedig als ze het Piepenhoes ziet.Afbeelding: Jeroen Janssen

Weet u het nog? De tijd dat de binnenstad van Maastricht nog geen voetgangersgebied was? Toen je nog met auto, brommer en fiets door de Wolfstraat, Achter het Vleeshuis, of de Platielstraat kon rijden? De binnenstad was nog het domein van plaatselijke ondernemers.

Zo had je in de Grote Staat de porseleinzaak van Schoonbrood, de brillenwinkel van Schmeck, kledingzaak Paddy Point. In de Kleine Staat was er het Kousenhuis en in de Maastrichter Brugstraat had je lunchroom Tuscho van de familie Schoonbrood. Vivianne Rijnders gaat op een nostalgische trip door het Maastricht van toen.

“We zagen ze vanuit Wyck de Aw Brögk op komen. De twee govies waarmee de Boonte Störm vaan Mestreech al sinds jaar en dag geopend wordt. Het balkonnetje van ’t Piepenhoes stond vol met Rijnders(klein-)kinderen om naar de Carnavalsoptocht te kijken. En die govies, dat was het startsein voor een paar uur pure ammesatie. Vanuit het naastgelegen café, dat iedereen ‘bij Irma’ noemde maar dat niet zo heette, werden de bladen pils naar boven gehaald. 

Hippe kokertjes
Met de hele familie daar bij elkaar komen om de Vastelaovend te starten, is mijn oudste en misschien wel mooiste herinnering aan ’t Piepenhoes, de sigarenzaak van mijn opa zaliger, gelegen op het hoekje van de Maastrichter Brugstraat. Roken was in die tijd heel normaal. Als wij visite kregen, stonden er tussen de nootjes en kaasprikkertjes ook hippe kokertjes met sigaretten. Wist je voor een jarige geen cadeautje; een asbak of mooie aansteker kwam altijd van pas. 
Mijn opa rookte alles: sigaren, sigaretten en pijp. Ik heb oma in mijn herinnering met een sigaret in haar hand. Volgens mij rookte onze hele familie toen. De consequenties voor de gezondheid waren toen nog niet zo bekend. Pakjes sigaretten zagen er toen nog mooi en gezellig uit, zonder lugubere waarschuwingen. 

Asbakken
’t Piepenhoes. Het rook er zo lekker, naar zoete tabak. Na al die jaren weet ik die geur nog zo terug te halen, ik ruik het gewoon weer! De pijpen in de vitrines fascineerden me, ik probeerde te tellen hoeveel verschillende dozen sigaren er achter de toonbank stonden en raakte altijd stiekem de asbakken even aan. 

Kentuurke speule
Wij kinderen werden meestal snel naar achteren gebonjourd want we mochten de klanten niet hinderen. Achter de winkel was een kantoortje waar het koffiezetapparaat de hele dag stond te pruttelen. We speelden er met zo’n rekenmachientje waar bonnetjes uitkwamen. Geweldig. ‘Kentuurke speule’. 
Voordat we van opa een knuffel kregen, waste hij zijn handen omdat hij geld had vast gehad. Daar was hij heel precies in. Gek dat je je zoiets herinnert. De zaak was van mijn opa maar werd gerund door meerdere Rijndersen. Na het overlijden van opa heeft een oom ’t Piepenhoes overgenomen en is met zijn gezin en mijn oma boven de winkel gaan wonen. 
Het trappenhuis met zijn oude, steile trappen stond garant voor heerlijke zondagmiddagen met alle neefjes en nichtjes. 

Weemoed
Zoals het veel oude Maastrichtse familiezaken is vergaan, zo verging het ook ’t Piepenhoes. Er kwam een einde aan een jarenlange traditie van de familie Rijnders in ’t Piepenhoes. 
Als kind vond ik dat jammer, maar stond daar niet echt bij stil. Pas later kwam het besef van de waarde van zo’n familiezaak. Gelukkig heeft de er nu zetelende lunchroom nog dezelfde naam, maar het is niet meer van ons. Ik kan er niet langs lopen zonder een weemoedig gevoel te krijgen. Wat was het een mooie zaak, wat was het een leuke tijd! 
En dat huis zelf, als we dat nog eens in de familie zouden hebben… Het gaat zoals het gaat. Maar ik voel me nog steeds heel ‘gruuts’ als ik kan zeggen: ’t Piepenhoes, dat waor vreuger vaan mienen opa.”

Foto's hierboven 't 'Piepenhoes in 2020, bron John Kerkhofs

naor bove

Bron:Website Piepenhoes. Wikipedia, Wikiwand. Artikel: De Limburger 02-05-2018 geschreven door Vivianne Rijnders Vivianne Rijnders,

Foto’s , John Kerkhofs, zwartwit foto's Europeana RHCL collectie GAM.  Laatste ZW foto overzicht Maastrichter Brugstraat 1900-1905 RHCL Collectie GAM-22841 .

eine terök