Het huis met de Strik

(Kraakpand Hondstraat)

Eind 70er en begin jaren tachtig werd er volop gekraakt in Nederland, dus ook in Maastricht. Tegenwoordig is het niet meer mogelijk om in Maastricht een pand te kraken,
Volgens Geurt Bijnen wordt je er meteen uitgezet. „In de Algemene Politie Verordening is inmiddels een anti-kraakartikel opgenomen. Artikel 14A. Niet dat dit krakers tegenhoudt, momenteel de gedoogde pand van het voormalige landbouwbelang, de gewezen voetbalkantine van VV Heer aan de Akersteenweg en recent het inmiddels afgebroken Sporthal van de Geusselt de gebouwen aan de Mariënwaard. Om dit tegen te gaan worden veel leegstaande gebouwen ‘ADHOC’ verhuurd, dat wilt zeggen een voordelige maar tijdelijke woon of werkruimte.

Het bekendste gekraakte huis in Maastricht lag op de Hondstraat 15 en was bij de Maastrichtenaren beter bekend als ‘het huis met de strik'.

Ex kraker/bewoner Geurt Bijnen verteld: “Toen wij er in 1975 introkken, was het een stoffige, verveloze boel met behang uit 1920. We hebben eigenhandig een hoop opgeknapt. We woonden daar ook niet gratis, hoor. Want diverse bewoners hadden een uitkering en daar werd op gekort omdat ze kraakten. Verder hadden we een onderhoudspot, waarin iedereen maandelijks dertig gulden stortte.” Het mooie aan dat kraakpand: je deed de deur achter je dicht en je had meteen een heerlijk gevoel van vrijheid.
Als we een vijvertje wilden aanleggen, dan deden we dat.” „We vroegen inderdaad niet overal een vergunning voor aan”. Zo had men in maart ’80, toen de ontruiming er al aan zat te komen, de ramen dichtgemetseld. De krakers kregen een brief van de politie, dat dat niet mocht.

Enige weken voor 28 mei spande eigenaar Brouwers Beheer BV uit Geleen, die drie jaar geleden de gebouwen kocht, een kort geding aan tegen de krakers. De rechter besloot dat de eigenaar tot ontruiming kon overgaan.” Dat had alles te maken met het zogenaamde ’spoedeisende karakter’ van de bouwplannen van Brouwers. Dat het met die spoed kennelijk wel meeviel, mag blijken uit het feit dat de gebouwen nog ruim elf jaar leeg hebben gestaan. Nu zijn de panden eigendom van de Stichting Heubi, die de Europese Instituten in Maastricht onderdak bezorgt. Na de renovatie bestaat het huis uit zes appartementen voor werknemers van het Europees Instituut voor Bestuurskunde, dat aan het Onze Lieve Vrouweplein zetelt en al lang wil uitbreiden.

Al geruime tijd werd de ontruiming verwacht.
Een week voor de ontruimingsactie werd deze uitgesteld, een hoofdagent van de Maastrichtse politie zou de krakers hebben getipt over de aard en het tijdstip van de actie. Hij werd geschorst. De pakweg tien krakers, aangevuld met sympathisanten uit de landelijke kraakbeweging, zaten al bijna vier weken te wachten op de uitzetting. Eigenlijk al sinds de gerechtelijke uitspraak, eind april.  „Het hele pand was op 1 mei leeg”, herinnert ex kraker nu gemeenteraadslid Geurt Bijnen zich. „De politie had ons ook geadviseerd het huis van tevoren leeg te maken".
Men zei: als er per ongeluk een televisie in de weg staat, dan zullen we daar waarschijnlijk niet voorzichtig omheen lopen. Dus we hadden alles behalve de slaapspullen weggehaald.
Omdat de politie bang was voor geweld werd de datum van uitzetting niet bekend gemaakt.

Voormalig bewoonster en kunstenares Anneke van Aalst verteld: „Op Koninginnedag, 30 april, hebben we nog een gigantisch Oranjefeest gehouden.
Daar kwamen echt duizenden mensen op af, op een gegeven moment moest zelfs de Hondstraat worden afgesloten voor het verkeer.1 Mei was immers de dag dat ontruimd zou kunnen worden.”
Maar uiteindelijk hebben ze moeten wachten tot de 28ste. Dat betekende dat de krakers daar bijna dertig dagen hebben moeten wachtlopen en steeds vuiler en vermoeider werden.
Ze hadden toen al het gevoel: dit het gebouw niet meer hun 'thuis' was. Op het eind waren ze uitgeput.

Een twintigtal gehelmde agenten hebben op 28 mei 1980 rond 10 uur binnen twee tellen het zwaar gebarricadeerde kraakpand aan de Hondstraat bestond uit de kosterswoning die al 15 jaar leegstond en het aangrenzende schoolgebouw die al 6 jaar geweldloos ontruimd. De al wekenlang dag en nacht wacht draaiende krakers werden compleet verrast. De ME was voor kwamen rijden in een wagen van Van Gend & Loos. Een uurtje na de uitzetting kwam het nog tot felle botsingen tussen de ME en de uitgezette krakers en hun sympathisanten, Een agent raakte daarbij gewond, de krakers liepen builen en blauwe plekken op. Er werden geen arrestaties verricht. Dat de politie moest slaan was wel nodig volgens voormalige kraker Geurt Bijnen, als ze dat niet hadden gedaan dan was het volledig uit  de hand gelopen.

De mensen die zich hadden verzameld in de straat werden in de richting van het Vrijthof gedreven. „We hebben de politie nog met eieren bekogeld”, zegt ex-kraker Geurt Bijnen.„ Daarna kregen we natuurlijk een lange lat op onze rug.”

Onderstaande artikel is geschreven door Job Tiems van De Limburger :

Ik heb vijf jaar in het ‘Huis met de Strik’ gewoond en het was een gelukzalige tijd.” Als 23-jarige kwam Bijnen, geboren en getogen in het Brabantse Oss, in 1975 naar Maastricht om in Sittard te gaan studeren. „Maar dat was op voorhand al gedoemd te mislukken. Ik wilde gewoon graag het huis uit.” Bij toeval kwam hij in de kraakbeweging terecht. Destijds werkte hij bij het toenmalige Sociaal Centrum voor Non-Conformistische Jongeren. „Geen idee wat dat voor een jongeren zijn. Het centrum heeft ook maar een jaar bestaan. We deden in ieder geval iets met de jeugd en zo kwam ik met krakers in aanmerking.” Er waren in die tijd veel huisvestingsproblemen en het monumentale pand aan de Hondstraat stond al 15 jaar leeg. Met negen andere krakers werd het zijn thuis. „Iedereen had zijn eigen ruimte, maar we aten altijd samen. We waren een hechte vriendengroep, een soort commune”, vertelt Bijnen. „Ik woonde met mijn toenmalige vriendin in een oud klaslokaal. Dat daar überhaupt ooit les is gegeven. Het was stervenskoud”, zegt hij. De oude oliekachel in het lokaal kon niet tegen de kou opstoken. Bijnen heeft toen een tweede etage, die via een sierlijke wenteltrap te bereiken was, in het klaslokaal gemaakt. „Daar boven was het goed uit te houden. We hadden het mooiste interieur van het huis.” Bijnen werkte in die tijd in de horeca en had zodoende zeeën van tijd voor leuke dingen. „Natuurlijk hebben we regelmatig feestjes gegeven, maar we waren ook lekker creatief bezig met z’n allen.” Zo maakten ze protestaffiches tegen het volgens hen hypocriete kerk- en stadsbestuur en de leegstand in de stad. Naar verluidt stonden er ruim 600 panden leeg. „We hebben die panden ooit allemaal gefotografeerd en naderhand geëxposeerd op het Amorsplein”, zegt hij. „We hebben zelfs het tweewekelijkse kerkblaadje nagemaakt. Het leek precies. Hierin lieten we de pastoor zeggen dat hij blij was dat wij het pand, dat eigendom was van het kerkbestuur, kraakten.” De zondag na de publicatie zaten de tien krakers in de kerk in de hoop dat pastoor erop zou terugkomen. Een reactie van de pastoor bleef uit, maar het gevolg van de actie was dat de bewoners werden overspoeld met bloemen van buren en omwonenden. „We lagen goed bij de mensen. De lokale horeca zag ons graag komen. Daarbij maakten we geen rommel en deden we iets terug voor de buurt.” Een van de hoogtepunten was het gigantische Oranjefeest op 30 april 1980. „De media waren heel geïnteresseerd door de krakersrellen in Amsterdam. Ze waren benieuwd wat wij gingen doen. We hadden immers de aanzegging gekregen dat we per 1 mei er uit konden worden gezet.” Vervolgens deden de bewoners helemaal niks en maakten ze er een groot feest van. „Iedereen was naar de Hondstraat gekomen. Gezinnen, toneelgroepen en sympathisanten. Het was een vrijmarkt avant la lettre.” Uiteindelijk werden de pioniers van de Limburgse krakerswereld er 28 mei 1980 uitgezet. „Onze wegen zijn nadien gescheiden, maar de herinneringen blijven.”

Foto rechts is van Geurt Bijnen en is uit 1978: Een aantal bewoners, onder wie Geurt Bijnen (uiterst rechts), van het ‘Huis met de Strik’ aan de Hondstraat 15.

Via FBer,  Boy Ravesteijn kregen we de volgende aanvulling: 

Gepubliceerd op: 17 maart 1980. Krakers vragen hulp bij bouw van barricades !

MAASTRICHT — De bewoners van een kraakpand aan de Hondstraat in Maastricht hebbén hun stadgenoten zaterdag in een stencil opgeroepen hen met stenen, stalen platen, buizen, houten balken en planken te steunen in de strijd tegen de eigenaar van het pand. Deze hoopt via een kort geding, dinsdag, het pand ontruimd te krijgen. De krakers willen met bovengenoemde materialen, indien nodig, barricaden bouwen. Iedereen die de krakers bij een mogelijke ontruiming wil komen helpen verdedigen is welkom, zo staat verder in het stencil.

De tien krakers, die het pand al vijf jaar bewonen, hebben de eigenaar voorgesteld het huis vrijwillig te zullen verlaten, op voorwaarde zij na de verbouwing van het pand tot een aantal appartementen het voorkeursrecht krijgen om deze te huren tegen een wettelijk vastgestelde huurprijs. De eigenaar voelt daar niets voor, aldus de krakers. Dit was gepubliceerd in Digibron.

Daags na de ontruiming van de Hondstraat moesten de agenten ook in de Capucijnenstraat tegen krakers optreden, in tegenstelling van de Hondstraat konden de agenten dit in hun hemdsmouwen doen.

Via Facebook kwam weer 'het huis met de strik langs' en weer werd er veel op gereageerd, hieronder enkele opmerkingen:

Geurt Bijnen: het pand is vijf jaar bewoond geweest en de ontruiming heeft maar één dag geduurd. Edith heeft gelijk dat de periode dat daar door de bewoners in alle rust en met veel plezier en enthousiasme is gewoond ook wel wat meer aandacht verdiend. die schreeuwerige teksten zijn pas in de laatste maand aangebracht en volgens mij niet door de bewoners.

Brech Je: Wij woonden ertegenover. Ken die leuzen uit mn hoofd want onze huiskamer keek erop uit “wij gaan er van zn lang zal ze leven niet uit”... Heb de hele ontruiming op film!

Anneke-c Eggen: ik heb de pamfletten nog gestencild. met honderden tegelijk. goeie herinneringen aan alleen de ontruiming was klote

Jan Van Kan: Toen kwam M.E. van twee kanten en wij stonden in de weg met de vrachtwagen. Wij hadden een flink aantal fusten bier naast de wagen staan, dus we konden ook nog niet op stel en sprong aan de kant. Toen kwam er zo'n irritant agentje aan, we kregen 10 seconden om aan de kant te gaan. Toen we zeiden: dan moet je meehelpen gaf hij niet thuis, alleen maar een grote mond. Gelukkig waren er ook goeie agenten die wel de handen uit de mouwen durfden te steken.

Anita Verheggen-Beckers: Ik werkte in de Witmakersstraat, stond in de pauze aan de ene kant van de versperring en mijn man, werkte in de Bredestraat bij de Kredietbank, aan de andere kant. Was een niet-Maastrichtse toestand.

Etiënne Jolanda Cholly: Kan me de ontruiming nog goed herinneren helaas vinden we dat nu normaal maar was toen een enge toestand.

Edith Blink: Een aantal dingen kloppen niet. Het pand is eind mei 1980 ontruimd door de gemeente Maastricht, die het direct met een hoogwerker onbewoonbaar heeft gemaakt. Deze foto is in de tijd dat het pand bezet was ivm en dreigende ontruiming na 31 april 1980. Het pand was al dicht getimmerd , gebarricadeerden met allerlei leuzen beklad toen deze foto is gemaakt Ik was een van de bewoners.. Het is jammer dat altijd weer de foto s opduiken van het gebarricadeerde pand en niet van de tijd toen er nog gewoond werd, en het er heel anders uit zag.

Fernanda Helledoorn: Ik vond de Strik altijd zo mooi. Heb er nog gezongen met het Stempelkoor waar ik toen lid van was. Heerlijke tijd was dat.

Annelies Hendrix : Jammer dat kraken niet meer mag.... was m.i. de enigste mogelijkheid om panden die langer leeg stonden te gebruiken... Het niet mogen kraken is m.i. ingegeven door de huisjesmelkers. Soms vraag ik me af...bij wie hebben ze gelobbyd om dit er door te krijgen en hoeveel geld hebben politici gekregen om hiervoor te stemmen?

Rene Willems: Ik woonde op de andere hoek van de Hondstraat en zie de ME nog onder mijn raam door rennen. Eng en akelig.

Edit Blink geeft aan dat ze het jammer vindt dat weer dezelfde foto's opnieuw opduiken, op mijn verzoek heeft Edith mij een aantal andere foto's toegestuurd die ik graag wil en mag delen met jullie.

Foto's beschikbaar gesteld door Edith Blink, van links naar rechts foto 1 en 2 gekraakt pand hoek Markt en grote Gracht lingeriewinkel WESP mei 1979, foto 3 en 4 het Dinghuis één dag gekraakt in mei 1977 en foto 5 pand Amorsplein nationale kraakdag 1979

Foto's van het Huis met de Strik, beschikbaar gesteld door Edith Blink. Op de laatste foto was de leus wat boven de deur hing. 'het wapen tegen artikel 15 v/d APV oftewel Het anti kraak artikel  van de plaatselijke Algemene Politie Verordening.

Bron: Jaarboek Maastricht 1980, de Limburger, Facebook. Foto's Jaarboek Maastricht 1980 blz 36, RCE. Foto's Edith Blink.

Naor Bove