.... waren een aantal boerderijtjes in het Jekerdal bereikbaar via de latere Mergelweg, ter hoogte van de huidige parkeerplaats van het sportterrein Jekerdal. Zij werden bewoond door vele families, waarvan Janssen en champignonkweker Meertens wel de bekendste zijn. De grote ingang van de Sint Pietersberg op de achtergrond is nog intact, deze stortte (waarschijnlijk) in 1916 met donderend geraas ineen, zodat de foto voor die tijd moet zijn genomen, doch de kleding van de kinderen verraadt een eerder tijdstip bijvoorbeeld rond de eeuwwisseling een nauwkeurige datering is helaas niet mogelijk.

Het woord 'Geudsje' is een verbastering van het woord 'Goed' of 'Bezit', dat daar vroeger lag en waar de boer zijn belastingen moest betalen aan de grondbezitter, de Prins Bisschop van Luik. De hoogte van deze belastingen bedroeg toen een/tiende van de opbrengst der veldgewassen en werden bij de 'Tiendschuur' geïnd, bij Sint Pieternaren beter bekend onder de naam 't Geudsje. De Tiendschuur had natuurlijk een bewaker aangesteld en het schijnt dat deze vroeger heeft gewoond in de grotwoning bij de grote ingang, de plaats waar dus de goederen werden opgeslagen.

Toen deze soort van belastingen werden afgeschaft en plaatsmaakte voor de Rijksbelastingen verloor de Tiendschuur haar waarde en de bewaker werd brodeloos. De laatste bewoner van de grotwoning heeft zich dan ook als gids voor geleide bezoeken aangeboden. Onder de klanken van accordeonmuziek werden de bezoekers rondgeleid in de geheimzinnige grotten van de Sint Pietersberg.

Mysterie van La Grande Entrée 

In de lente van 1916 stortte de ‘ Grote ingang’  van de Sint Pietersberg of ‘ La Grande Entrée’ , zoals die op veel oude landkaarten wordt aangeduid in.

Vreemd genoeg is daar destijds heel weinig aandacht aan besteed. Hans Ogg en Kevin Amendt van het Maastrichtse Sint-Pieters Museum op de Lichtenberg, doen een reconstructiepoging .

Wanneer je op de Mergelweg in Maastricht loopt, ter hoogte van de woningen die in de jaren dertig  niet ver van Fort St.Pieter gebouwd zijn, zie je de met bomen en struiken bedekte steile westhelling van de Sint Pietersberg. Het is moeilijk voor te stellen dat zich daar vroeger de grootste ingang naar het noordelijke gangenstelsel van de Sint Pietersberg heeft bevonden: de ‘ Grote Ingang’  of ‘ La Grande Entree’, zoals  op oude landkaarten staat. Een van de mooiste ingangen tot het gangenstelsel van de Sint Pietersberg is inmiddels volkomen vergeten. “ Onbegrijpelijk”  vindt hans Ogg, medewerker van het Maastrichtse Sint-Pieters Museum op de Lichtenberg. De “ Grand Entree’  was eeuwenlang een gezichtsbepalend element dat heel vaak ook in het buitenland werd afgebeeld. Maar nu, een eeuw na haar verdwijning, weet bijna niemand in Maastricht meer dat ze ooit heeft bestaan. Alsof de Onze Lieve Vrouwe basiliek een eeuw geleden ingestort zou zijn en mensen zich nu verbaasd zouden afvragen wat die merkwaardige toren op oude prenten toch zijn.”  Hans Ogg probeert samen met zijn collega Kevin Amendt zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de vroegere entree tot de berg en de instorting daarvan, nu een eeuw geleden. “ Stied Wilcox, docent geschiedenis aan het toenmalige gemeentelijke Lyceum aan de Helmstraat, maar bovenal een voortreffelijk grottendeskundige, leerde ons dat geen Europees, mogelijk zelfs mondiaal gangenstelsel ten behoeve van ontginning van mergel zo omvangrijk is geweest als dat onder de St.Pietersberg. En bovendien van groot militair belang. Dat laatste was voor de vijandelijke Spanjaarden een van de gronden het stelsel de beschrijven als was het een wereldwonder, en voor de Fransen om het ondergrondse gebied minutieus in kaart te brengen. Ook de geïmponeerde  tsaar Peter de Grote bracht een bezoek aan de berg, en waarschijnlijk ook Napoleon Bonaparte” , aldus Ogg.

De leeftijd van La Grande Entree kan alleen maar geschat worden. Gezien de grootte van de ingang en gedateerde opschriften uit het achterliggende gangenstelsel, neemt aan dat deze rond 1500 al bestaan moet hebben. De eerste afbeelding en vermelding van La Grande Entree dateert pas uit 1673, het jaar dat de Fransen Maastricht belegerde. Op een olieverfschilderij van Adam Frans van der Meulen zien we hoe imposant deze ingang moet zijn geweest, maar ook hoezeer die toen al onder erosie  ten gevolge van de overheersende westenwind te lijden had gehad. De afmeting moet met zijn dertien meter hoog en zestien meter breed gigantisch zijn geweest. En dat is fors wanneer je je realiseert dat voor de mergelwinning een doorgang voor paard en wagen al voldoende was. Toch lijkt het bestaan van niet een maar twee ingangen, de grote en de vijftig meter verderop gelegen kleine ingang La Petite Entree aan de westzijde van de berg, zo ver weg van de Maas, niet logisch. “ Dat is een intrigerende kwestie waar we nog geen verklaring voor hebben” , zegt Kevin Amendt, evenals Hans Ogg medewerker  van het Maastrichtse Sint-Pieters Museum op de Lichtenberg. “ Mogelijk is La Petite Entree ontstaan bij een instorting van de gangen  die in de helling dicht aan de oppervlakte liggen. Maar het kan net zo goed een bewuste gemaakte toegang zijn.”

Het is ook aannemelijk dat een conflict tussen eigenaren heeft gespeeld! “ Stel je voor dat het gebied op de berg en alles eronder verkaveld was. Waarschijnlijk kwam het regelmatig voor dat een eigenaar zijn buurman verbood het pad over diens gebied te gebruiken. Dat betekende dat er een nieuwe ingang gezocht moest worden. “

Blijft ook nog de boeiende vraag open wanneer de la Grande Entree precies is ingestort. “ Over de datum van instorting valt nog wel het een en ander uit te zoeken, in de krant ‘ De Limburger Koerier’  destijds werd er geen aandacht aan besteed. Het jaartal 1917 wordt wel genoemd in het standaardwerk ‘ De Sint Pietersberg’  uit 1938 van Ingenieur D.C. van Schaik. Maar geen precieze datum.

Op 6 januari 1917 heeft inderdaad een instorting plaatsgevonden, in de “Sint Pietersberggroef nummer 1 “ verklaart Amendt. “ maar het gaat hier om een ondergrondse, en geen bovengrondse instorting.”