N.V. MaBro

 

(Maastrichtsche Broodfabriek)

N.V. MaBro 'Maastrichtsche Broodfabriek' 1878-1980

Helaas niet veel hierover terug kunnen vinden, de enige plaatsen zijn nog de bibliotheek en het Rijksarchief, staat dus nog op de planning, geraadpleegde lectuur is: Historische Encyclopedie Maastricht, Ach Lieve Tijd, Jaarboek Maastricht 1980, Maastricht Boek en Paul Berben.

Gelukkig kwam ik in contact met dhr. Peter Hamers, na en gezellige middag keuvelen heb ik zijn verhaal samengevat. Er is nog één site die geheel aan de N.V. Mabro is gewijd, is de site van Dhr.Schellings.

De Mabro had een eigen personeelsblad, in die tijd bijzonder te noemen genaamd 'Mabro-Expres'

Een eigen carnavalsvereniging, de 'Pumpeleers'. Alles om het personeel tevreden te houden, want tenslotte een tevreden arbeider is een productieve arbeider.

Natuurlijk blijf ik zoeken om deze pagina over het oer Maastrichts bedrijf  uit te breiden, heeft u nog aanvulling dan hoor ik het graag.

 

24-11-2016 gesproken met Peter Hamers zoon van Robert J. Hamers. Zoals zo vaak gezegd zitten de mooiste verhalen bij de mensen, zo ook het verhaal van Peter Hamers zoon van Robert J. Hamers de laatste directeur van de MaBro in Maastricht. Peter heeft me een prachtige luchtfoto gegeven van de MaBro die gemaakt is door de fa Naseman in de late 60er jaren in opdracht van zijn vader.

 

Robert. J. Hamers was directeur van de Maastricht Broodfabrieken  N.V.. 

Hij stapte op 1 april 1947 voor het eerst de broodfabriek binnen als hoofd Inkoop om t.z.t. zijn oom op te volgen. De fabriek stond toen nog onder leiding van zijn voorganger Martin Hamers, zijn oom. Zijn vader Pierre Hamers was toen als technisch adviseur aan het bedrijf verbonden. Men beschikte toen over twee bakkerijen, één in Maastricht en één in Heerlen.

 

Lang heeft Robert Hamers geen tijd gehad om zich in te werken, want bij het onverwachts overlijden van zijn oom Martin Hamers op 21 juni

1948 op de leeftijd van 54 jaar werd hij meteen op diens stoel geplaatst, als leider van beide vestigingen. Dat was beslist geen gemakkelijk taak, men moest effectiever werken of men ging van de kaart. Om effectief te zijn was geld voor nodig voor investeringen, denk maar aan eens aan geschikte transportmiddelen voor het heen - en weer transport tussen beide fabrieken. Men beschikte buiten de paardenwagens over twee aftandse Chevrolet-combi-wagens en een oude Ford vrachtwagen. Het is ook in deze eerste jaren geweest dat directeur Robert Hamers, vele keren vergezeld van zijn vrouw, in een van de Chevrolet`s stapte en in Heerlen het daar gebakken roggebrood ging laden en vervolgens naar Maastricht vervoerde, om het daar weer, samen met zijn vrouw, uit te laden. Dat moest dan wel, want dit gebeurde na diensttijd en personeel was dan niet meer aanwezig.

 

Peter Hamers werd geboren op de Sint Hubertuslaan 47, verhuisde als 2 jarige mee naar de Prins Hessen Casselstraat 6 en zat op school aan de Begijnenstraat samen met oa Andre en Robert Rieu en was misdienaar in de OLV kerk; na de vroegmis ging hij broodjes halen om vervolgens thuis te ontbijten, hierna bracht zijn vader zijn zusje naar school (in de Stokstraat). Peter en broer Rob gingen te voet naar de St. Jozefschool aan de Begijnestraat Hij heeft in de zestiger jaren vanaf 9-jarige leeftijd vele schoolvakanties gewerkt bij MaBro en heeft alle afdelingen leren kennen, hij kreeg dan ieder week zijn bruine envelop met zijn weekloon, iets van 13 of 23 gulden. Deze kreeg hij dan uit handen van Jan Zemmaer, deze kwam éénmaal per week vanuit zijn kantoor met een houten bakje met bruine enveloppen met het salaris voor de werknemers van MaBro.

 

Het salaris van de directeur bedroeg destijds zo’n 125 gulden per week. 

Er was een kelder onder de fabriek voor de personeelsvereniging, Peter ging er vaak biljarten met zijn vader en hield er af en toe een klassenfuif.

 

Verder waren er nog winkels van de MaBro, één ervan was pal naast de fabriek op het OLV Plein. Men had eigen bezorgers in dienst maar er waren ook bakkers die bijv. een eigen bakkerij hadden gehad maar hier geen ‘brood’ meer in zagen, dan werd de produktie overgenomen door de MaBro, reden de voormalige bakkers bijvoorbeeld een eigen broodwijk als bezorger en bestierde hun echtgenote de winkel.  Deze bezorgers (Franchisers) hadden een briefje voor iedere dag bijv. woensdagbriefje, donderdagbriefje enz. Op deze briefje stonden hun bestellingen waarvan ze dachten/wisten dat ze deze verkocht kregen in hun wijk.

 

De winkels in Maastricht waren: 

Hoofdkantoor en fabriek en winkel O.L. Vrouwenplein 17 - 18 - Wijkerbrugstraat no 37 – Muntstraat 29 – Voltastraat 22 en de Koning Clovisstraat 3, Achter het Vleeshuis.

 

In het begin van de 70-er  jaren was er een afnemende belangstelling voor fabrieksmatig vervaardigd brood; er ontstond weer vraag naar de Warme Bakker van weleer. In die tijd probeerde men nog met bijprodukten omzet te maken. De bezorgers hebben zelfs een blauwe maandag ook reizen verkocht aan de deur. e.e.a. was niet erg succesvol; er volgde een fusie met de Heerlensche Coöperatieve broodfabriek tot VLB (Verenigde Limburgse Bakkerijen) en deze ging in 1974(?) failliet.

 

Namens het MestreechterSteerke dank ik dhr. Peter Hamers voor de foto en de leuke middag.

ZO NODIG ALS BROOD.

Een mens leeft niet bij brood alleen, maar zonder al helemaal niet. Van oudsher

weten regeerders dat voor orde en rust in de samenleving de voedselvoorziening

van levensbelang is. De broodprijs wordt niet voor niets wel eens de barometer

genoemd van de neiging tot opstandigheid en revolutie. Aan de zuidkant van het

Onze-Lieve-Vrouweplein was vanaf 1878 tot 1980 de N.V. Maastrichtse Broodfabriek

(MABRO) gevestigd. Dagelijks zwermden van hier enige tientallen bezorgers over de

stad uit. Baer (Hubert) Piëtte ‘bezorgde’ jarenlang in Heugemerveld. Brood mét

hagelslag of muisjes maakte van de zondag een feestdag. Hier staat hij bij de nieuwe

broodkar, een Gazelle-driewieler, die in 1950 in gebruik werd genomen.

Op 1 april 1895 te Maastricht is het Maastrichtsche Broodfabriek opgestart op het Onze Lieve Vrouwenplein 17. Met een begin kapitaal van f 44.000  van het Geldersche Crediet Vereniging aandeelhouders deze vestiging lag ook op het Onze lieven Vrouwenplein (18). Er was f 30.000  voor machinerieën, paarden, en nog diverse dingen, f 5.335,94 voor grondstoffen en f 4.409,88 voor aanbouw van een winkel.  

Oprichters

Joannes Petrus Hubertus Hamers 1861-1914

Zijn beroep was koopman en herbergier en had 4 zonen en 1 dochter; de 2e en 4e  zijn heel jong overleden.

1ste zoon Petrus Josephus Hubertus Hamers (Pierre) was Technische Adviseur van het broodfabriek en later werd de 3e  zoon Martinus Johannes Hubertus Hamers (Martin) directeur van Maastrichtsche Broodfabriek.

Op 1 april 1947 stapte Robert Hamers voor het eerst het fabriek binnen, toen nog onder leiding van zijn voorganger zijn oom Martin Hamers. Zijn vader  Pierre Hamers was toen al Technische Adviseur verbonden aan het bedrijf.

Er was een fabrieksbakkerij in Maastricht op de O.L.Vrouweplein en een in Heerlen in de Saroleastraat 47en werd gerund door de heer Caspar Ortman als bedrijfsleider.

In 1948 stierf Martin Hamers en Robert Hamers moest zijn plaats overnemen van zijn oom van beide vestingen.

In 1961 heeft de MABRO haar intrek genomen in het voormalig opvanghuis voor kinderen aan het O.L.Vrouweplein.

Bakkerij 1917, voorgrond potkachel voor de strenge winters.

Bakkerij 1960

Van de Maastrichtse Broodfabriek kreeg Klijnen de opdracht voor het ontwerpen van een woonhuis voor de directeur met winkel. Van dit ontwerp bestaan twee schetsen waarvan de ene in classicistische trant en de andere in een door G. ten Cate in haar doctoraalscriptie genoemde 'Hans en Grietje'-stijl. Beide, zeer speelse ontwerpen hebben Klijnens geliefde bollen-motief.

Er lag een plan voor nieuwbouw, in het personeelsblad  van 1 april werd mede gedeeld dat de laatste hindernis was weggenomen en dat n.l. Gedeputeerde Staten goedkeuring had afgegeven. Echter door diverse factoren zoals lonen, grondstof prijzen en brood prijzen, leidde dit tot het faillissement in 1974 van de MaBro.

Fusie met de Mabro
De Heerlense broodfabriek O.D.B (Ons dagelijks Brood) eind jaren 60. De broodfabriek – die inmiddels veel meer en groter was dan alleen een broodfabriek – fuseert begin september 1973 met Mabro (Maastrichtse Broodfabriek). Het voortraject van deze fusie gaat echter met horten en stoten en zorgt voor veel onrust onder het personeel van Co-op Zuid-Limburg. Echter op 4 september 1973 berichten de kranten over de fusie. (Zie voor de historie deze Site!)

Nao Bove

Dhr. Mengels

Dat bakkers en andere beroepen veelal van vader op zoon gingen bewijst maar weer eens het onderstaande verhaal die ik via dhr.Mengels kreeg over zijn grootvader dhr. Hubert Joseph Mengels geboren in Canne (B) 1869 –1940 Heerlen, is volgens inschrijving in het Bevolkingsregister 04-07-1913 naar Heerlen verhuist , waar hij H.J. Mengels Chef b.b. Maastr. Broodfabriek was, Dhr. Mengels is eerst in Maastricht werkzaam geweest bij de Maastrichtse Broodfabriek,  zijn vader Henri Mengels overleed op 11-06-1873 te Canne. 0p 24-12-1881 overlijd ook zijn Moeder Maria Josefa Schils die geboortig was van Heerlen. Dhr. Mengels is toen bij de oudste zus van zijn moeder Maria Katharina Dassen - Schils in Heerlen opgenomen, hij heeft zijn opleiding als bakker in Aken met succes afgesloten en volgens het org. diestbodenboekje van 28-06-1883 samen met zijn jongere broer Paul Mengels (1871) eveneens bakker maar dan bij Bakkerij Sholzberg te Maastricht.

Volgens dhr. Mengels zijn getuigschrift die uitgereikt is op 23 April 1927 van de N.V. Maastrische Broodfabriek  (Maastricht O.L.V. Plein 18 tel. 213) – (Heerlen Saroleastraat tel. 111 staat : dat Mengels bijna 30 jaar in dienst is geweest, eerst als Meester bakker te Maastricht en later als Chef onzer fabriek te Heerlen, de ingang van de broodfabriek was aan de Van Maasenstraat tegenover het Hoofdkantoor van het DSM, toen Corio Center en de Hema gebouwd zijn is het Kantongerechtsgebouw en de broodfabriek afgebroken.

 Mijn vader Karel Mengels (1904-1964) ook bakker, heeft nog een paar maanden gewerkt bij de ODB een bakkerij die voortgekomen is uit de Maastrichtse broodfabriek en die gevestigd was in Heerlen.
getuigschrift uitgereikt op 23 April 1927 van de N.V. Maastrische Broodfabriek  aan dhr. Mengels

Dhr. H.J. Mengels in het midden in kostuum met 11 volwassen bakkers en 6 jongeren knechten opgenomen

voor de oven, fot genomen rond 1916.

Krantenadvertenties van de Maastrichtsche Broodfabriek (MaBro) links 13-11-1920, midden 26-11-1921 St.Nicolaaskoek en rechts 14-08-1926 stand op beurs

Verschil paard en wagen met het electrokarretje?

Leuk verhaal op de site/blog van ODB is van dhr. P.Dirks. "De bakkerswagens (met paard) waren voor mij de hit! Iedere mogelijkheid om “met de bakker” mee te rijden werd waargenomen. De wagens voeren van Heerlen tot naar Hoensbroek. Wij woonden in Nieuw-Lotbroek. In de schoolvakantie gingen we vaak met zijn tweeen te voet naar Heerlen. Het paard uit de stal halen en inspannen was zoooo mooi! In de winter werden de hoeven met “stollen” voorzien. Na de paardenwagens kwamen de Elektrocars. Met 3 wielen, nu werd het pas echt interessant. De paarden liepen op kommando in de wijk verder, maar het driewielertje niet"!

Alzo mochten wij het Electrokarretje altijd een stukje verder rijden. Een bijzonderheid der wagentjes: geen achteruit versnelling! Om achteruit te rijden moest het Stuur (driehoekig) om 180 graden gedraaid worden logisch dan voer men achteruit!

Hieronder Paard en Wagen versus Elektrocar (Elektrocar zelf gefabriceerd)

November 1980, sloop MABRO pand Maastricht,

Na de voltooiing van de sloop van de broodfabriek MaBro aan het O.L.Vrouweplein zal het braakliggende terrein in het voorjaar van 1981 door de stadsarcheloog aan een onderzoek worden onderworpen. Men verwacht op deze plaats resten uit Romeinse tijd aan te treffen, Na het onderzoek, dat enkele maanden zal duren, zal worden met de bouw van 23 woningen, 18 kantoren en 6 winkels welke geprojecteerd zijn rond een ‘stadbinnenhof’. (Toen zij uit Maastricht vertrok is er het huidige appartementencomplex gebouwd met de naam Hondertmarck. De Hondertmarck is genoemd naar de regenten familie Hondertmarck die in de tweede helft van de veertiende eeuw uit Maastricht verdween).

11augustus 1982 ANP

MAASTRICHT - Belangrijke vondsten tijdens opgravingen op het voormalige MaBro-terrein. Hier werd een dichtgeslibde Jekerarm blootgelegd, evenals overblijfselen uit de Merovingische tijd en een grote verscheidenheid aan aardewerk.

Verhaal: Glas in lood raam MaBro:Zicht op Maastricht,

 

Felix Stols heeft een verhaal over een glas-in-loodraam van de MaBro, brood fabriek 1895/1980 gelegen aan het O.L.V. plein.
Mijn interesse komt uit het feit dat mijn vader daar jarenlang als bakker/voorraadbeheerder meel werkzaam was. Veel mensen zullen zich nog wel herinneren, de meelwagens die via het smalle Ridderstraatje achteruitrijdend de broodfabriek van meel voorzag, of de driewielkarren van de brood- en banket bezorgers, en later in de jaren 1960 / 1970 de elektrische bezorgwagens die iedere avond aan het elektrische net gingen, om de accu's op te laden en vervolgens geruisloos rondreden door de hele stad. Ze waren daar hun tijd ver voorruit.

Maar nu mijn verhaal.
Ergens midden jaren 90 ging ik voor mijn werk bij mvr. Hamers in het villapark een CV onderhoudsbeurt uitvoeren . De naam kwam me bekent voor, en toen ik in de kelder naast de CV ketel allemaal bakkersspullen zag staan, wist ik haast zeker daar is een link met de MaBro, en dat was ook zo. Mvr. Hamers was de weduwe van de laatste directeur van de MaBro. Met haar over de Mabro geklets, dat vond ze erg leuk .Na de koffie weer aan het werk, maar ja toch nog maar eens onder die oude kranten gekeken naast de CV ketel, en daar stond een pracht glas-in-loodraam helemaal onder het vuil [stond al jaren in de kelder]. Terug naar mvr Hamers en gevraagd of ze het raam weg deed of te koop was. Mvr Hamers" ik zal eerst met mijn kinderen overleggen of zij het willen" anders kunt u het krijgen. Een dag later belde mvr Hamers me op, haar kinderen verspreid over de hele wereld, ze had ze gebeld die zelfde dag nog. Ze hadden geen interesse in het Glas-in-loodraam en ik mocht het komen halen ....
Diezelfde dag ging ik naar huis met een fantastisch Glas-in-loodraam van uit de directiekamer, met de tekst "16 maart 1895/ 16 maart 1980 aangeboden door het personeel v/d MaBro". Ontwerper Johan Devens Atl. H. Felix.
Omdat ik het niet zelf schoon kreeg, is het in bruikleen naar het Industrion in Kerkrade verhuisd, alwaar het geweldig mooi is schoon gemaakt [ mijn dank ]. Sinds 2007 is het weer in Maastricht.
Mijn vader, Lambert Stols oud MaBro medewerker, vond het geweldig dat ik dat glas -in-loodraam uit de directie kamerdeur van de ondergang! heb weten te redden.  

Nao Bove
Bron: Site: Dhr.Schellings, Heerlen vertelt, Zicht op Maastricht, ANP, NAI, Delpher kranten. Dhr. Peter Hamers, Boek: Jaarboek Maastricht 1980, Historische Encyclopedie Maastricht, Ach Lieve Tijd, Maastricht Boek,Paul Berben en Dhr. Mengels.

 Aonvaank