|
Standbeeld
Petrus Regout |
Ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de Sphinx werd de Maastrichtse beeldhouwer en oud Sphinx medewerker Wim van Hoorn in 1965 gevraagd een bronzen beeld te maken van oprichter Petrus Regout. Dit beeld staat nog altijd op de Boschstraat in Maastricht. ‘Zelfbewust en strijdbaar, op het norse af. Een trotse, geboren leider’, schreef een recensent van deze krant. De stijlontwikkeling van deze beeldhouwer is gebonden aan de sociale geschiedenis van de twintigste eeuw. De rol die de katholieke kerk hierin speelde, de dominantie van geld en macht, de wensen van de opdrachtgever en hoe deze de creativiteit van de kunstenaar stuurden. En toch bleef Van Hoorn zichzelf. Het materiaal waar hij mee werkte steen, keramiek, brons - was de kern van zijn creatief proces en de opgelegde boodschap kreeg hierdoor een eigen vorm: het geloof, de politiek of zijn visie op het heelal werden eerst getekend of geboetseerd, dan gegoten of gekapt. Moet men spreken van ‘vooruitgang naar de abstractie’? Wie de opdrachtgever ook moge zijn. Het is onduidelijk wie nu betaald heeft voor het beeld, de gemeente, de werknemers door de 'vrijwillige bijdrage van een kwartje per week per arbeider' of de familie zelf ! De in brons gegoten sculptuur is ontworpen door de in Amsterdam wonende Maastrichtse beeldhouwer Wim van Hoorn. Het beeld is 300 cm hoog en geplaatst op een vierkante sokkel van 100 cm. Het beeld staat een aantal meters naast de voormalige, nu niet meer in gebruik zijnde, hoofdingang van de fabriek, de zgn Penitentenpoort (een overblijfsel van het klooster der Zusters Penitenten dat hier lag voordat de fabriek in de 19e eeuw werd gebouwd). Om de voet van het beeld is een sierbestrating aangelegd. Het strak van vorm gegoten beeld is in sterk contrast tegenover het 20 meter hoge moderne kantoorgebouw op de achtergrond. Het beeld zelf werd op zaterdag 27 november 1965 door Prins Bernhard onthuld. Ook de plaats waar het beeld staat, recht tegenover de St.Antoniusstraat, nu St.Teunisstraat waar Regout de Cité Ouvrière / Menschenpakhuis liet bouwen is waarschijnlijk niet voor niets gekozen.
|
|
Hierboven: Onthulling door Z.K.H. Prins Bernhard op zaterdag 27 november 1965 samen met, vermoedelijk de woordvoerder van het 'actié comité standbeeld' dhr. A.L. Caris en Burgemeester Mr. W. Baron Michiels van Kessenich
Links uit geschiedenis van het aardewerk deel 2, Na 06 minuten en 31 seconden begint een Polygoon Journaal met beelden van de onthulling. |
|
Het is niet altijd vanzelfsprekend geweest dat
het beeld er kwam, getuige onderstaande artikel in de krant 'De
Waarheid' van 30 januari 1959 onder de kop 'Vrijwillige ' inzameling onder het personeel: Het ziet er naar uit, dat de Maastrichtse kapitalistenfamilie Regout definitief afstand heeft gedaan van haar plan een standbeeld op te richten van Petrus Regout, de stichter van het familiebedrijf. In bijna alle lagen van de Maastrichtse bevolking is hiertegen fel verzet gerezen. De familie wil zich nu beperken tot een monument, gewijd aan de industrieën, die Petrus Regout heeft opgericht. Maar ook hieraan blijkt geen behoefte te bestaan onder de bevolking. Zij herinnert zich nog maar al te goed de genadeloze uitbuiterpraktijken, waardoor deze familie haar kapitaal heeft verworven. De arbeiders van Regout's aardewerk en glasfabriek worden er trouwens nog dagelijks aan herinnerd. In september wil het familiebedrijf zijn 125 jarig bestaan vieren. Maar de datum van oprichting van het industriemonument is voor onbepaalde tijd uitgesteld. Wel heeft de familie een 'vrijwillige inzameling' onder het personeel laten organiseren. Om het verzet te bestrijden gaat zij eerst een boek uitgeven, waarin de "misverstanden" over Petrus en zijn nazaten. |
|
Tussen 1864 en 1866 heeft Petrus Regout diverse edities van dit album gepubliceerd met afbeeldingen van zijn fabrieken en Maastrichtse bezittingen.
Het doel van dit album was om een aantal bezittingen te huur aan te bieden alsmede om reclame te maken voor zijn bedrijven en producten.
Dit boek staat op de website van Stichting Regout en kunt u bezoken via deze link!, of u kunt op de kaft klikken van het boek.
|
|
In
verband met sociale onvrede en politieke strubbelingen is het beeld
in de afgelopen jaren meermalen met verf beklad en werden er
strijdleuzen opgeplakt, die even zo vaak door de gemeente werden
verwijderd.
Zoals in de krant van Limburgs Dagblad op maandag 1 april 1980: MAASTRICHT Zaterdag omstreeks 3 uur werd de Maastrichtse gemeentepolitie naar de Boschstraat ontboden waar kladderaars het standbeeld van de industrieel Petrus Regout met gele verf hadden bewerkt. Bij aankomst trof de politie een groep kijkers aan, druk in de weer het tafereel met camera's op film en foto vast te leggen. Onder hen bevond zich ook een persoon met in werking gestelde band- recorder. Het geheel wekte sterkde indruk van eert televisie-optreden. Aangezien echter alle omstaanders beweerden niets te hebben gezien", moest de politie onverrichterzake inrukken. Eveneens in 1966 door de Provo's en in 1977 door twee onbekend gebleven mannen. |
|
Over de onthulling schreef het Limburgs dagblad van maandag 29 november 1965 het volgende: Maastricht 29 november 1965, sinds zaterdagmorgen prijkt voor het hoofdkantoor van de N.V. Koninklijke Sphinx-Ceramique in Maastricht een majestueus bronzen standbeeld. Z.K.H. Prins Bernhard onthulde om half twaalf die morgen het bronzen portret van een Maastrichts grootste burgers: de eerste Zuid-Nederlandse groot industrieel Petrus Laurentius Regout. En ook die onthulling werd typerend, want toen de pottemennekes-hermenie Kunst door oefening de onthulling muzikaal omlijstte gebeurde dat met de tonen van het Maastrichts volkslied van Fons Olterdissen: "Mestreech diech höbs us aon 't hart gelege, door alle iewe heer..." Het regende zachtjes toen het doek viel van de metershoge bronzen schepping van oud-sphinx medewerker Wim van Hoorn. Het standbeeld is een geschenk van alle werknemers, aan het bestuur van de N.V. ter gelegenheid van het 125 jarig bestaan dat in 1959 gevierd werd. Zo kreeg dit bedrijf de tweede hoogtijdag van Koninklijke allure in zijn bestaan, waarin het in de dertiger jaren van de vorige eeuw Maastricht voor economische en maatschappelijke ondergang had behoed, door toedoen van zijn stichter. "Ik heb het geluk gehad te behoren tot diegenen van de familie Regout, die enkele decennia lang hun bescheiden werkkracht hebben mogen geven aan de handhaving, voortzetting, vernieuwing en uitbreiding van de keramische fabrieken door onze overgrootvader gesticht. Dit is dan ook aanleiding voor mij om te zeggen dat ik er altijd trots op ben de naam Regout te dragen en vandaag meer dan ooit" aldus dipl. ing. Joseph F.E. Regout, lid van de Raad van Bestuur, die namens deze raad het standbeeld officieel in ontvangst nam. In zijn toespraak memoreerde hij verder, hoe er tussen het Huis van Oranje, met name Koning Willem I en II en de stichter van het bedrijf altijd een hechte band had bestaan. Hij herhaalde daarbij de woorden van Willem II "geef mij twaalf man als Regout en wij winnen in ons land de gehele Belgische industrie terug die door de afscheiding van België verloren is gegaan". Overdracht : namens de bijna 4000 bedrijfsmedewerkers had even tevoren de woordvoerder via het "actie-comité standbeeld", de heer A.L. Caris het nog onder doek verborgen standbeeld overgedragen aan de directie. In een kernachtige toespraak gaf de heer Caris een terugblik op het maatschappelijk en economisch verleden van Maastricht en merkte o.a. op "Petrus Regout staat aan het begin van een tijdvak voor Maastricht waarin een nieuwe stad werd gecreëerd en benadrukte hiermee dat Maastricht zonder iets 'cadeau' te hebben gekregen op eigen benen was gaan staan en er bovenop was gekomen. "Integendeel aldus spreker, hoe heeft Regout niet de wind tegen gehad in een land, dat in een hardnekkig terugkijken naar voorbije tijden, een handelspolitiek voerde als een soort erfelijke belasting en van de ingezette industriële ontwikkeling niets begreep". Rijke Variatie; In een rijke variatie van moderne industrieën biedt Maastricht in dit 1965 aan 16.000 arbeiders een bestaan. Dat is een derde van de arbeidscapaciteit van de oude en nieuwe mijnstreek tezamen. Een bestaan bieden, dat doet dynamisch Maastricht thans, in het voetspoor van Petrus Regout, waarbij het van de moderne Sinterklaas, vadertje Staat geen enkel cadeau kreeg. Integendeel, toen het in bittere nood om een keramiek wetje vroeg, werd zelfs dit geweigerd", aldus de heer Caris die daarna de prins verzocht het standbeeld te onthullen van "de Koning van Arbeid"in het oude maar steeds levende en dynamische Maastricht, "ten spijt van die het benijdt", aldus spreker. Perfectionering: Burgemeester mr. W. Baron Michiels van Kessenich van "de stad die er zich bewust van is dat zij 127 jaar geleden door een dappere ondernemer op een keerpunt in haar historie werd gebracht", hoopte dat na de perfectionering die de organisatie van de arbeid in Maastricht sinds het begin van de oorlog beleefde ook de organisatie tot uitbouw van de menselijke cultuur zal leiden. De onthulling, die werd bijgewoond door de voltallige raad van bestuur, directie en een groot aantal vertegenwoordigers uit stedelijke, gewestelijke en internationale kringen van maatschappelijk en industrieel leven, werd besloten met een grootse receptie in de toonzalen van het bedrijf waar kort tevoren 13 der bedrijfsjubilarissen een Koninklijke onderscheiding hadden ontvangen. Tevens werd bekend gemaakt dat de Sphinx nu ook porselein ging vervaardigen, het eerste product wat werd uitgebracht was een virtenous moccaservies, tevens zal het bedrijf ook grote sanitairartikelen als douchebakken gaan vervaardigen in dit nieuw materiaal, vroeger was dit alleen mogelijk in zware vuurklei. |
|
|
|
Historische optocht: Op 13 en 15 augustus van het jaar 1905 trok er door Maastricht een cortège historique, een historische optocht, georganiseerd door de populaire Maastrichtse schrijver Fons Olterdissen in zijn functie van voorzitter van ‘Maastricht Vooruit’, een voorloper van de huidige V.V.V. Voor die gelegenheid was door Eduard Haane een meer dan levensgroot beeld in gips vervaardigd van Petrus Regout (1801-1878), stichter van de glas- en aardewerkfabrieken De Sphinx. De optocht toonde hoogtepunten uit de geschiedenis van de stad Maastricht en historische personen die op een of andere wijze met de stad verbonden waren. Het slot van de stoet werd gevormd door de praalwagen van de ‘Muziek- en Tooneelvereeniging der Glas- en Aardewerkfabrieken De Sphinx' en door een wagen met daarop de Stedenmaagd. Het beeld van Regout, staande onder een baldakijn, met daarboven een door de stralende Maastrichtse stadsster bekroonde wereldbol, was omgeven door allegorische voorstellingen. Deze symboliseerden de Koophandel, de Rijn, de Maas, de Blazerij, het Aardewerk, de Slijperij, de Schilderskamer, de Stoker, de Vuller en de Faam. Een ware apotheose. Achterop de wagen waren twee namaakovens met hoge schoorstenen geplaatst; hier zag het publiek pottemennekes (aardewerkers) en glasslijpers aan het werk. De Maastrichtse Stedenmaagd, voor welke rol een Amsterdamse actrice was ingehuurd, droeg bij aankomst op de markt in het stadhuis een door Olterdissen geschreven gedicht voor, dat de geschiedenis van de stad tot onderwerp had. En zoals de stoet eindigde ook dit gedicht met Regout: Petrus Regout, die voor velen Loon en arbeid heeft bereid, Zond naar de vijf werelddeelen De Maastrichtse nijverheid Het standbeeld van Regout op de praalwagen voor de ingang van de Sphinx-fabriek aan de Boschstraat in Maastricht, 1905. Het werd vervaardigd door Eduard Haane. |
|
Bron: website Herken de Sporen uit het verleden, Stichting Regout, Foto's onthulling SHCL. Boek: Historische Encyclopedie Maastricht, Beeldig Maastricht, verhaal historische optocht Continium Kerkrade, Mastercriptie Elly van Malkenhorst |