WIST JE DAT....

... Maastricht een eigen gasfabriek heeft gehad, om het gebruik van het gas te stimuleren werd in September In 1935 dmv het oplaten van een ballon gevuld met gas reclame gemaakt voor het gebruik van gas te promoten, op het moment van opstijgen s’morgens ging het echter hevig stormen en onweren. Dit  verhinderden aanvankelijk het vertrek van deze luchtballon. Uiteindelijk ging de ballon van Van Pottum in de late namiddag toch de lucht in en landde enkele kilometers over de Duitse grens. 

Het oplaten van een ballon midden in de stad was niet een alledaags evenement. Vroeger had een dergelijk spektakel veel bekijks.

Regout legde als eerste in Limburg (en als een van de eerste in Nederland) gasverlichting aan. Langs de oostelijke kade van de Bassin (zijn loskade) werden drie lantaarns geplaatst om ’s avonds werken mogelijk te maken. Petrus Regout kreeg toestemming om te laden en lossen tot na zonsondergang. Meteen daarna vroeg hij aan Rijkswaterstaat (de eigenaar van de grond rondom het Bassin) een vergunning om een gasleiding van glazen buizen aan te leggen van zijn fabrieken naar zijn laad- en losplaats aan de hoek van het Bassin, waar de Zuid-Willemsvaart de haven binnenkomt. Het gas werd geleverd door zijn eigen gasfabriek, die hij in 1846 op eigen terrein had opgericht. Deze gasfabriek was eerst bedoeld voor de verlichting in zijn eigen fabrieken zodat er ook in de winter langer doorgewerkt kon worden. Maar hij kreeg al snel een concessie voor de levering van gas aan de gemeente. Hij paste daarbij een eigen vinding toe, namelijk het transport van gas via zelf gefabriceerde glazen buizen. De oprichting van een gasfabriek in 1856/58 door de gemeente Maastricht vertroebelde zijn verhouding met de gemeente. Via een proces, aangespannen door de gemeente Maastricht en uitgevochten tot voor de Hoge Raad, werd Regout in 1859 verplicht alle glazen buizen onder het stratenplan van Maastricht te verwijderen. Het is mogelijk dat er onder de bestrating van de noordelijke kade van het Bassin nog restanten in de grond liggen van de glazen buizen voor de gasverlichting. Het zou nog tot 1865 duren voordat de gemeente Maastricht de gehele havenkom via lantaarns verlichtte, nadat zij in 1859 was overgegaan tot de bouw van een eigen gasfabriek  Onderstaande correctie mocht ik ontvangen van Frank Bokern, auteur van de boeken 'Crapuul en Jekerkwartier';

Kleine correctie: het gaslicht was niet nodig om ‘s avonds langer door te kunnen werken, maar om in alle fabrieken de klok rond te kunnen werken. Aardig is om te vermelden dat Regout bij de Wereldtentoonstelling in Londen in 1851 een gouden medaille heeft gekregen voor de glazen gasbuizen. Grappig, want glazen gasbuizen waren natuurlijk niet handig en er is waarschijnlijk ook niemand anders geweest die ze ooit heeft gebruikt, ook al omdat er toen al veel betere alternatieven voorhanden waren. Het was overigens dezelfde tentoonstelling waar de miserabele huisvesting van fabrieksarbeiders (in het hele westen) werd gehekeld én daar een oplossing voor werd gepresenteerd: eenvoudige maar heel complete huisjes, liefst gebouwd in tuinwijken. Had Regout daar maar iets mee gedaan.

De (eigen) gemeentelijke gasfabriek werd in 1858 opgericht, deze kreeg daarbij het monopolie voor het leveren van gas aan de stad. Het Fabrieksterrein van deze eerste gemeentelijke gasfabriek lag tussen de noordoostzijde van de Capucijnenstraat, de oostzijde van de Lindenkruisstraat, de westzijde van de Sint Andriesplaats (de huidige Maagdendries) en de zuidwestzijde van de Bogaardenstraat.  Aangezien deze eerste gasfabriek, aan het begin van de twintigste eeuw, niet meer voldeed werden plannen gemaakt voor de realisatie van een geheel nieuwe gasfabriek.

In 1912 werd de gasfabriek Cabergerweg (het latere Radium/Vredestein) gebouwd naar een ontwerp van ing. Jan Gerko Wiebenga. In 1913 volgde hiervan de opening. In 1930 werd de Gasfabriek Maastricht gesloten, het gas werd voortaan gewonnen uit de staatsmijnen. In 1933 werd de Bataafsche Rubberfabriek geopend op terrein van de Gasfabriek te Bosscherveld in 1949 verbouwde men het  stokerijgebouw gasfabriek tbv rubberfabriek. In 1959 raakte door de uitvinding van de gloeilamp gasverlichting in onbruik.

Het hele verhaal over de Gasfabriek vind je elders op deze site

Nao Bove