Fam Bosch: Nicolaas August (N.A.) Bosch werd geboren op 25 juli 1797, als zoon van de koopman Joannes Bosch (1754-1817) en Thérese Jeukens(1759-1827). Op 21 jarige leeftijd gaat N.A. Bosch in de zaak van zijn moeder, inmiddels weduwe, werken als koopman in koloniale waren. De winkel lag in de Brugstraat no. 1052, welke in die tijd de belangrijkste winkelstraat van Maastricht was. 

In april 1820 huwt N.A. Bosch met M.A. Vlieckx(1796-1866). De familie Vlieckx was een vooraanstaande Maastrichtse familie van brouwmeesters, doctors, apothekers, notarissen en kooplieden. Vader Vlieckx was meester van het brouwersambacht en bewoonde het pand Recht Straat no. 253 (thans 61), genaamd “In Den Dobbelle Sleutel”.

Rechts de gevelsteen (60x 155 cm) welke zich waarschijnlijk eertijds bevond in de achtergevel van het pand Rechtstraat 61. De laatste letters van het woord SLEUTEL zijn verminkt, evenals het jaartal: het getal 8 is duidelijk later uitgebeiteld en waarschijnlijk heeft er het getal 7 gestaan, zodat de gevelsteen uit 1730 stamt. De gevelsteen is in 2003 op de cour van de brouwerij geplaatst.



Waar komt nu de naam “De Keyzer” vandaan?

Op 1 maart 1827 komt Hubert Vlieckx, vader van M.A. Vlieckx, te overlijden. In het testament komt o.a. voor: een huis met steenweg, brouwerij, tuin uitkomende in de Gracht straat en aanhorigheden gelegen te Wijck Maastricht op de Regt straat onder No 253 en genaamd den Keizer..

N.A. Bosch wordt nu mede-eigenaar van het huis en de brouwerij in de Rechtstraat (thans nr. 61). N.A. Bosch blijft ook koopman en onderneemt nieuwe industriële activiteiten, zoals een zeep- en zoutziederij en aardewerkfabriek. In 1857 overlijdt N.A. Bosch. Zijn vrouw, M.A. Vlieckx, overlijdt in 1866. In de eerste jaren is er sprake van een onverdeelde boedel. Uiteindelijk vindt er verdeling plaats over de vijf kinderen Willem Hubert Bosch, Pierre Eugene Bosch, Willem August Bosch, Joseph Bosch en Virginie Bosch.

 

Willem August Bosch en Joseph Bosch wensen onmiddellijk “uitgetrokken” te worden. De overige drie kinderen wensen hun aandeel onverdeeld te laten. Hubert Bosch neemt dan de leiding van de brouwerij over en er ontstaat dan een vennootschap onder de naam “firma N.A. Bosch”. Om de twee kinderen uit te kopen worden een aantal activiteiten afgestoten, zoals de aardewerkfabriek, de azijnfabriek en de kaarsenfabriek.

 

Hubert Bosch is degene die ingrijpende verbouwingen en uitbreidingen realiseert. In 1870 neemt de broer van Hubert, Willem August Bosch de leiding over voor een nieuw te bouwen mouthuis en brouwerij. Willem August Bosch maakt het gereed komen van de nieuwbouw niet meer mee. Hij overlijdt op 52 jarige leeftijd in 1883.

 

W.A. Bosch was gehuwd met M.C. Mélotte. Uit dat huwelijk zijn de kinderen Julia en Fernand Bosch. De weduwe Mélotte trouwt in 1886 met de jongere P.A. Ernest Bosch (zoon van Hubert Bosch). Uit het huwelijk van Ernest Bosch en de weduwe Mélotte worden drie kinderen geboren, onder andere Marcel Bosch(1888-1974).

 

Ernest Bosch wordt dan met de leiding van de brouwerij belast en wordt beherend voogd over de minderjarige kinderen Julia en Fernand Bosch. In 1902 wordt de dan 21 jarige Fernand Bosch mede-eigenaar van de brouwerij. Fernand en Ernest hadden conflicterende karakters, welke de brouwerij niet ten goede kwamen. In 1913 greep de familie in en belastte Marcel Bosch (1888-1974), zoon van Ernest Bosch met de leiding van de brouwerij. Tot die tijd had Marcel Bosch gewerkt bij de stoomhoutzagerij van zijn vader Ernest Bosch. Hij had dus geen ervaring met het brouwwezen maar werkte zich snel in. Talrijke notitieboekjes in het bedrijfsarchief zijn daar voorbeelden van. Uiteindelijk verkrijgt Marcel Bosch ook de eigendomsaandelen van Julia en Fernand Bosch. In 1970 wordt gestopt met de bierproductie, in 1971 worden de boeken gesloten.

 

Marcel Bosch: Na de dood van Marcel Bosch in 1974, wordt zoon Paul Pierre Alfred Bosch eigenaar van de brouwerij met de bijbehorende brouwerswoning aan de Rechtstraat. Het is de verdienste van Paul Bosch dat het complex aan de Wijcker Grachtstraat behouden is gebleven. Tientallen jaren was hij daar dagelijks aanwezig om te werken aan de instandhouding van de monumentale gebouwen en de originele brouwapparatuur. Paul P.A. Bosch overleed op 3 januari 2008 in de leeftijd van 88 jaar en is bijgezet in het familiegraf op de begraafplaats Oostermaas te Maastricht. (Foto Tom Peeters)

Paul Bosch bepaalde in zijn testament dat de unieke voormalige brouwerij ook na zijn dood behouden diende te blijven en legateerde deze, samen met de brouwerswoning, aan de Stichting Stoombierbrouwerij de Keyzer N.A. Bosch.

 

De brouwerij De Keyzer werd gesticht door N.A. Bosch, die in 1827 de brouwerij van zijn schoonvader Hubert Vliex had geërfd. Tussen 1882 en 1884 werd de brouwerij gerenoveerd en werd de productie op stoomkracht uitgevoerd.

De brouwerij de Keyzer is een voormalige stedelijke ambachtelijke brouwerij waarvan de hoofdentree in een poortonderdoorgang aan de Wycker Grachtstraat ligt. Aan de zuidzijde van de centrale oprit liggen het kantoor en de bottelarij, de voormalige limonadefabriek (Malifa), de stroopopslag en de werkplaats.

Ten noorden van de oprit ligt het hoog oprijzende mouthuis en met daarachter de lagerruimtes, de koelinstallatieruimte en het brouwhuis met de gietijzeren beslag- en klaringskuip. Achter het brouwhuis bevindt zich een stookruimte met de ingebouwde koperen heetwaterketel, die naderhand ook als wortketel dienst doet.

Het mouthuis telt vijf verdiepingen en dient voor de bewerking van gerst tot mout. De brouwerswoning ligt aan de Rechtstraat.

Het interieur van deze ambachtelijke brouwerij is nog zeer compleet. Vooral bijzonder waardevol is de gietijzeren beslagkuip in het brouwhuis. De kuip dateert uit 1880 en heeft een gemechaniseerde roer- en hakinstallatie.

Samen met brouwerij de Roos in Hilvarenbeek is Brouwerij de Keizer in Nederland de laatste nog compleet ingerichte ambachtelijke brouwerij.

 

Aan de Wijcker Grachtstraat werd in 1885 een vijf verdiepingen tellend mouthuis opgericht, het grootste van Zuid-Limburg. Dit mouthuis was gebaseerd op het traditionele vloermouten, bestaande uit een zestal opeenvolgende fasen.

De ruwe gerst werd eerst naar de derde verdieping gebracht, aanvankelijk door vier sjouwers in zakken van 100 kg!. Stelt U zich voor jute zakken van 100 kg gerst op de rug via smalle trappen naar de derde verdieping. De partij gerst die bij station Wijck aankwam bedroeg zo’n 10.000 tot 15.000 kg. Dat betekende dus voor die vier sjouwers dat ze op een dag meer dan 30 keer naar de derde verdieping moesten klimmen. Voor aanvang kregen de sjouwers kruiken bier en een kan jenever, in de middagpauze spek, brood en bier en na afloop een kan jenever met een dagloon van ƒ 2,50.

Vandaag de dag:

De voormalige stoombierbrouwerij de Keyzer N.A. Bosch is een industriëel-archeologisch monument. Zowel de gebouwen als de inrichting dateren uit 1885-1930 en zijn als beschermd rijksmonument geclassificeerd. In 1970 werd deze Maastrichtse brouwerij van de familie Bosch gesloten. Er wordt dus niet meer gebrouwen.

Op afspraak is het mogelijk dit voor Nederland unieke complex te bezichtigen. Onder leiding van een gids bezoekt U de vloermouterij en ook de verschillende afdelingen van de brouwerij, zoals het (deels open!) brouwhuis, de legkelders en de bottelarij. De gids laat U zien aan de hand van de nog aanwezige installaties hoe vroeger bier gebrouwen werd.

De rondleiding duurt ongeveer één uur. Na afloop van de rondleiding is het mogelijk om in de gelagkamer 2 Maastricht Speciaal bieren te proeven. Een van deze twee bieren is het Double Saison, een oud recept nog van deze brouwerij. Kosten (10-10-2012) van de rondleiding, incl proeverij van twee Maastricht Speciaal bieren bedragen € 10,00 per persoon met een minimum van € 90,00 per groep. Alléén de rondleiding, zonder proeverij, kost € 4,50 per persoon met een minimum van € 45,00 per groep. Stoombierbrouwerij de Keyzer N.A. Bosch (in de volksmond Brouwerij Bosch) is gelegen aan de Wycker Grachtstraat 26, Maastricht (stadsdeel Wyck). Zie ook het artikel over Boschanova elders op deze site.

Aanvulling, vaak worden de mensen achter de schermen vergeten, zo ook hier. Ik kreeg via Facebook contact met mevr. Schenk die de vraag stelde aan wie dit allemaal te danken was, natuurlijk nieuwsgierig geworden vroeg ik wat mevrouw bedoelde kreeg ik het volgende antwoord:

'Eugène Schenk is mijn broer en wij woonden vroeger in de Wijcker Grachtstraat. De heer Bosch was klant van ons (wij hadden een carrosseriebedrijf en er moest wel eens wat gerepareerd bij Bosch, onze vader was handig met aambeeld, vuur en hamer) en wij waren klant bij Bosch. Er werd wel eens wat bier gehaald. Vandaar dat wij de zonen van Bosch ook kenden. Kortom....mijn broer Eugène heeft zich na zijn pensioen (wetenschappelijk medewerker economie aan de universiteit van Maastricht) gewijd aan een onderzoek naar de geschiedenis van brouwerij Bosch. Ergens heb ik nog een boekje liggen dat hij in de begintijd erover geschreven heeft. Hij heeft zich ook over de enige overlevende (ongetrouwde) zoon van Bosch ontfermd tot aan Bosch zijn dood. Dat was meteen het begin van een hoop ellende, want hoe gaat men om met een nalatenschap als deze. Wanneer er geen familie meer is die zich daarom bekommert. Enfin, ik (zus van Eugène) ben daar niet bij betrokken geweest, ik woon al lang niet meer in Maastricht. Wat ik wel weet is dat hoe een en ander ook gelopen is, het niet in de haak is als iemand uit de geschiedenis geschreven wordt. Als Eugène zijn initiatief en bemoeienis er niet was geweest dan is het maar helemaal de vraag of jullie mooie project er überhaupt zou zijn. Projectontwikkelaars loeren doorgaans naar dit soort situaties en een mooi appartementencomplex was zomaar een van de mogelijkheden geweest. Dus ik stel hierbij: alle lof voor Eugène Schenk die dit voor de projectontwikkelaars heeft weggesleept en tegelijkertijd een fiks aantal vrijwilligers een zin aan het pensioenbestaan heeft gegeven'.

Dhr. Schenk wordt inderdaad nergens genoemd, hij wordt wel als bron vermeld bij een artikel door Roel Mulder genaamd 'Verloren Bieren' waar ook het boekje wordt aangehaald waar mevr. Schenk over schrijft, verder wordt hij als bron vermeld bij Wikipedia. Een artikel over hem staat op de site van DBNL. Zo zie je maar weer dat de beste paarden van de stal niet altijd de aandacht krijgen die ze verdienen. Het siert mevr. Schenk dat ze het (terecht) opneemt voor haar broer, waarvoor dank.

Van gids en vrijwilliger René Brouwers van Bosch Brouwerij kreeg ik verschillende nieuwe foto's die de situatie laten zien na de restauratie en die gemaakt zijn door Tom Peeters, vrijwilliger en fotograaf van Bosch Brouwerij. De onderstaande drie foto's laten mede door de kleine trapjes moeilijke toegankelijke plekken zien in de Bosch Brouwerij, foto's wederom van Tom Peeters, dank voor de aanvulling van René en de foto's van Tom.