Cafe De Roeje Haon

(Cafe De Rode Haan)

 

De “Roeje Haon” op Sint Pieter:

(Cafe De Rode Haan)

Aan het kanaal Luik – Maastricht, tussen Slavante en Klein Ternaaien, iets ten zuiden van de hoeve Lichtenberg aan het kanaal Luik-Maastricht lag. Deze herberg moet vroeger een bekende pleisterplaats zijn geweest want de naam "Roode Haan" duikt in diverse oude publicaties op. Het pand was gebouwd door Laurent Loop en Catharina Offermans. Het droeg nog de gevelsteen met een chronogram ManU Del ConstrUCta tUI (1717 gebouwd door de hand van God). Vanaf 1782 kwam het huis in bezit van de familie Claessens uit Heugem, die het in 1975 als onderpand gebruikte om het ‘Spreewaerts toorentje’, nu de residentie van André Rieu, te kopen. Op zeker moment, midden jaren dertig van de vorige eeuw, lag “De Roode Haan” eenzaam aan het noordelijke uiteinde van de coulisse, de dalwand, die het Maasdal scheidde van de mergelgroeve erachter en direct naast de fabrieksgebouwen. De herberg had een speciaal logement voor de voermannen of passagiers van de trekschuiten, die de Maas bevoeren. Naast de herberg bevonden zich stallen voor de lastdieren. Haar naam dankte ze aan de vele bloederige hanengevechten, die er werden gehouden. De herberg genoot grote bekendheid in Sint Pieter en omgeving, vooral door het lekkere koele bier dat hier werd geschonken. Dit bier werd bewaard in een kelder, uitgehouwen in "de berg" en was dus altijd lekker koel. Voor veel Maastrichtenaren was het na een lange wandeling of een biertje pakte ter afwisseling van het hengelen in het kanaal, in de Varkensweert of de Maas. Maar hier kwamen ook veel Walen om te vissen en te kletsen. Maastrichts en Frans, Vlaams en Waals, het was een internationaal trefpunt.

Bekend is dat de Roode Haan in 1946 werd gesloten. De herberg moest wijken voor de fabrieksuitbreiding van de ENCI. In de zomer van 1949 viel het pand ten offer aan de nieuwe afgravingconcessie van de ENCI en werd het gesloopt. De laatste caféhouder, de heer Loomans, nam het wapenschild met de haan mee naar zijn nieuwe woning aan de herbenusstraat in hartje Maastricht. Veel bekende Maastrichtenaren vertoefden hier en de bekende Maastrichtse sociëteit Momus is opgericht in de Roode Haan en hield er haar eerste ledenvergadering op 26 juli 1840. Ook de toenmalige berglopers kenden de Roode Haan, getuige enkele opschriften in de Sint Pietersberg. Een honderdtal meters zuidelijker lag nog een herberg, genaamd "De Roode Hen" (hoen). Ook dit was een bekende herberg. Beide herbergen zullen, gezien de vele ingangen die boven deze herbergen lagen, een belangrijke rol hebben gespeeld als ontmoetingsplaats van (ondergrondse) smokkelaars. Helaas is er over deze tweede herberg erg weinig bekend.

Naor Bove

...Kaffee d’n Roejen Haon 1839.. (Maastrichts)

Gooje mörge Willem…..gooje mörge Louis. Wat maag ’t vendaog zien, Louis? E stein-aajd ezzebleef en doech ouch mer e Eelske debij; iech höb pijn in de kneuk. Pijn in de kneuk? Mèt dat weer? Met die hónsdaog? Jao...meh iech veul aon mien eekstrouf tot v’r rege goon kriege, väöl rege!

"Mieljaar"…’t waors d’roet veur tot Louis ’t zelf in de gate had, "wat mot iech daan noe weer zoondag goon doen". Es ’t zoondags regent, kin iech noets miene drej vinde". Veurwat geiste neet mèt d’nne kleinzoon nao ’t cirk", klink ’t vaan achter de stamtaofel. Louis had bij ’t binnekoume gaaroets neet roond geloerd en ouch neet gezeen tot de gebreurs Frens en Gérard, die ummer erg stèl en rösteg waore, achter de kengkee zaote. De luuch ontnaom Louis ouch wel e bitteke ’t ziech en mèt ’t sjerp daagleech, dat door de sjoen gebrandsjèlderde roet mèt d’n roeje haon d’rin, nao binne sjeen en de versjèllende kleure glaas vaan ’t vinster wie ’n zejbaor ’t verspreide en ‘nne prachtige mozaïk aon kleure op ’t luiperke- gedrappeerd euver de taofel – neerlag, waors ’t ouch neet gemelek um de geziechte te herkinne. Meh eigelek had Louis beter op ziene qui-vive motte zien, umtot heer zoe-wie-zoe hei bij Schrienemekers met Naus en de twie breurs had aofgesproke, umtot ze in kaffe de Roej Hin vendaog hunne cóngé hadde. Jeh, en Louis mós noe toch oonderhand ouch weite tot in ’t Pruuseland ’t Mestreechs keteerke noch neet besteit. De gebreurs koame oet Aoke en zoe kaom ’t tot zie -jummers noch neet door ’t Mestreechs keteerke versakkerd - ummer op tied waore. En umtot ze noch femilie op ‘t ‘Pruuses’ hadde woene, waore zie ieder op de huugte vaan de koms vaan ’t cirk es de gewoen börgerij. Aon de oetspraok kós Louis hure tot ’t de ‘Kribbeler’ waors dee vaanachter de luuch ’t woord deech. Kós ouch neet aanders, want Frens had ’nne dikke pinker opgestoke en oonder ziene knievel en roond zien zwoer lief, hong ‘nne zwaam vaan 10 carbietlampe vaan de bergmennekes. Gérard waors vaan de twie de iertsgeborene, meh ‘die muttie’ wis dat ouch neet mie perceis, en naom mesjien daorum wel eders kier es ierste ‘t woord. Gérard voonte ze zoe-wie-zoe ’nne sjoutemeier op St. Pieter, dee ummer op de huugte waors vaan ’t lèste nuits en es d’r gei nuits waors…….daan…daan maakte heer wel nuits. Nein, aon fantasie had de Kribbeler, de beinaom veur Gérard, gei gebrek! Lets zag Naus noch: "Gérard heet veuraon gestande bij Slivvenier, wie ze de fantasie höbbe oetgedeilt".

"t Opzette vaan de tente en ’t oetlaoje vaan de wèl bieste is jummers get wat ‘r noch noets gezeen heet. Iech dörf um ‘nne spier poor te verwèdde tot d’nne kleinzoon noch noets ‘nne echte liew of tieger heet gezeen", ging Gérard oongevraog wijer. Meh, vaanaof Spreeuwarts Teurensjes kóste aon ’t geziech vaan Louis zien tot dit good gemeind veurstèl neet wie gerope kaom.

Heer, Louis gong toch neet mèt ziene kleinzoon nao e Pruuse cirk. Nein…Louis zaog ziech toch väöl liever met z’nne kleinzoon, geseerd met de roej/witte sjerp gebrejd door ama zaoleger, op de Boschpoort stoon. Zjus wie heer dat mèt zienen ampa gedoon had. Heer kós ziech noch good rappelere wie heer veur de ierste kier mèt mog goon en wie ‘r aon de hand vaan ampa, zoe gruuts wie de pauw oet ’t stadspark, door ’t Krejedörp en langs de Ossekop nao ’t groete stadion vaan MVV (de Boschpoort) lepe. H’r had ziech dao de ouge oetgeloerd; zoeväöl lui had ‘r noch noets op ‘nne houp gezeen. Eigelek waors ’t speul hielemaol aon häöm veurbij gegaange, want um de minuut deech ‘r wèl nui indrökke op. Sjiek hé, ampa had heer d’n hielen tied gerope um bove ’t gekeeks en gekwaaks vaan al die lui oet te koume. "Loer jong, die in ’t roed/wit mèt die witte staar, dat is noe us MVV’ke".

En daan trök nao hoes en veural es MVV’ke gewonne had, daan voolt Louis ziech zjus wie ‘nne Prins, dee door de stad gerejje weurt en door ederein woort aongesproke: "En wat höbbe ze gemaak?", waors de mies gestèlde vraog. En daan…’t geziech vaan ampa…onbetaolbaar…es ‘r zag: "V’r höbbe gewonne".

Loere nao van Bun, Giel Haenen, de ‘Pum" Bergholz en de ‘witte’ Ravensteijn en de ‘koekel’ in de gool, dat is veur de garmin toch väöl interessanter!

"Willem, sjöt noch eint in en geef die twie ouch eint, want iech luuster toch liever nao sjele wawwel, es nao…". Louis, kraog ‘nne sjeut in zien eekstrouf, meh ouch de knipoug vaan d’n hospes Willem dooch ‘m rappelere aon d’n doed vaan Sjanet, de vrouw vaan Gérard, die nao e laank en zwoer kraankbed toch door Slivvenier - noch gei jaor geleie - waors gerope. Zie had ’n ach daog vaan te veure noch gezag: "Gérard zèt miene valies vas klaor, iech gaon zoe metein op reis". E bitteke kompassie is wel op zien plaots, waors ’t teike vaan die knipoug vaan Willem. Louis - wie door ’n bij gestoke – had zjus op tied zien letste wäörd ingeslik en zie waore aanders mesjien toch euverstump gewore door ’t krachtege in koer gezoonge "gezoondheid Louis" vaan de twie gebreurs.

"Gezoondheid hiere", kloonk ’t oet de moond vaan Louis. "en noch väöl ammezjuur". Oa jao, de twie oet Aoke hadde ziech door de roeje Eyssen vaan de Papeweeg laote euverhole um ins nao ’n rippetitie vaan de hermenie te koume en dat waors hun zoe good bevalle, veural ’t naotaofele bij e sjöpke beer, dat zie ziech ’n twiehands instrumint hadde aongesjaf en zoe blaosde Gérard de sjuif en Frens späölde trombon en zie waore wied in d’n umtrek, jao zelfs al tot in Eben Eymael, bekind um hunne solo tijdens de melodie: ‘de Graf vom Waldersee’. ‘Nne twiede "mieljaar", meh noe toch get krechteger es dee ierste, vloog door ’t etablissemint en veur tot de aonleiing vaan deen twiede vlook door Louis oetgesproke kós weure, naom Frens ’t woord, neet tot dee aonstoet naom aon ’t vloke, nein Frens zag, zjus wie Louis ziech bei hun aon de taofel op ziene brokeboojem zat, "dat mieljaar kós noch wel ins e good vastelaovendsleedsje weure". Waors ’t zjeloezegheid vaan Gérard, dee gewoenlek mèt zoe’ne Jules Verne fantasie en veuroetblik op de proppe kaom? Waors ’t zjeniaol, dach Louis dee de aonleiing vaan hunne aofspraok op e deenblaad veurbei zaog goon? Waors ’t zjeniejigheid, wie d’n hospes zien tableau met Mestreechs Aajd de neer zat en z’nne sjolk ins good trok? Niemes kós hei antwoord op geve, ze waore gewoen te väöl verpópzak en kraoge hinnevel. D’r hong get in de loch hei in de Roejen Haon en dao breujde get. Um ’t eve te laote bezinke en um de aandere neet de indrök te geve tot ze mèt de mojl vol tan stoonte, droonke ze noch mer ins ‘nne aon ’t beer…en obbins…kaom de aanleiing vaan d’n twiede vlook en ‘t bei-ein zien door de väördeur nao binne.

Wie Naus, mesjien ouch wel e bitteke gesjaggeneerd door de wat leek op ’n iewege stèlte, die veur edere mins bes genant is este örgens binnekeums en ouch geblameerd tot heer te laat woars, noch staonde in ’t deurgespaan mèt de nudegen emprunt-forcé op ziene kop ziech perbeerde te veroontsjöldege, woorte zien welgemeinde en zier zeker gewardierde wäörd, euverstump door ’t lewej vaan de hóndskare, riekelek gevöld mèt moos en poor vaan de Mooswiever vaan St. Pieter, op weeg euver d’n diek nao de Merret in Mestreech.

Oonderwijl Hubert Naus ziene gibus aon d’n haok aon de moer had gehaange en perbeerde, noch wèl e bitteke oongemelek die vermallesjeerde stèlte aon de stamtaofel te breke, stopte Willem ’n hèl ei in ziene moond. Waor dat neet gebäört daan hadde de histories wäörd vaan Louis zoe-wie-zoe Naus zien oratorische elucubratie subiet oonderbroke.

"Hiere, gewardierde vrun, veurwat iech uuch in d’n doeje boel hei in Mestreech höb geïnviteerd is, um ins get leve in de brouwerij te goon bringe". "Sjitterend, sjitterend", zagte de Stiels in koer. Jeh, van Naus met ’n hèl druug ei noch in ziene moond koste op dat momint ouch niks verwachte. De gebreurs oet Aoke noe wie ‘nne distrewie op ’t vinketouw: "famoos, famoos, gaank weier". Zie roke en voolte aon hun prei tot zie getuige waore, nein noch sterker, zie oonderdeil woorte vaan get wat Mestreech noch jaore, mesjien wel iewe op ziene kop zouw zette……..is dat noe ’t mysterie vaan de Roejen Haon?

Marino Mahovic

Naor Bove

...Kaffee d’n Roejen Haon 1839.. Deil 2 (Maastrichts)

He, he, wat heet dat lang gedoort. Wie meinste? Die stèlte…..nein, tot dee mèt die kruunsjespen weer geit sjrieve! Nao lang zeivere bleek de sjreiver zien spikkeleeriezer kwiet te zien gewees.

Geer kint die mominte wèl, die este ze nochins de revue liets passere, ein hoegoet twie menute gedoort höbbe, meh in de praktijk veur ’t geveul 11 menute gedoord höbbe.

Zoe waors dat ouch op de gedinkwierdege mörge in ’t naojaor vaan 1839 bij Willem in kaffee de Roejen Haon.

Seconde dore menute en menute dore ore. Iech höb ’t geveul esof ’t twie jaor gedoord heet!

Hoofrolspeulers: de wienboer Louis Polis, de knapjas Francois Stiehl, de kribbeler Gerard Stiehl en Hubert Naus. Figurante: Belsje kemies, Hospes Schrienemeekers, Miets en Jo Morreau, Mooswiever, Mosasaurussen en daank veur ’t dispenibel stèlle vaan ‘nne boot: John Marquet. Neet gevraog:

 

Andre Rieu. 

Willem, d’n hospes, dee ziech ouch gere wèlt reure in ’t gesprek tösse ’t kwartèt aon de stamtaofel en in die iewegliekende stèlte, zuut ziene kans sjoen en zeet: um get leve in de brouwerij te kriege is ’t mesjien leuk um ins alle gievelstein vaan Mestreech op te sjrieve en te raoje wat hun beteikenis is.

Noe loert ins bove de deur boete wat daor steit:

               ManU Del ConstrUCta tUI (1717)

Luuster, ’t idee is good meh dat deiste eine kier en daan is de lol ouch devaan aof. Nein, ’t mot spektakel geve en dat veur alle Mestreechteneere. En……’t mot ’n jaorleks fies zien. Veur Schrienemeekers waors ’t neet erg tot de deur obbenuits opevloog, want es de tap mer löp en d’n ober mer verköp, meh veur de veurtgaank vaan ’t gesprek waors ’t toch ‘nne steurende faktor en ouch veur de res vaan ’t verhaol, want zoe kaom iech noets klaor es iech konstant gederangeer weur door opevlegende kaffeedeure.

 

Dao kaome de ierste muzikante vaan de Société d’Harmonie binne, die veurneumes waore um mèt de boot vaan John Marquet blozenterend nao Mestreech te goon. Iech zal neet mie sjrieve wie deks de deur is opegevloge in dat oor. Enfin wie de leste vaan de hermenie de deur achter zien koont touwtrok, vloog ze obbenuits ope, mer dit kier waors ’t toch aanders. Zjus of de deur get wouw zegke. Zjus of ’t sjebrang kuimde. Zjus of de verplaotse loch ’t nuits veuroet blaosde. Is dat ’t mysterie?

Nein. Meh dao hong wèl get in de loch. ‘t Waors zjus of de door de sigaredamp gevulde kaffee ’t allemaol noch mysterieuzer maakte en of in die loch allemaol figure waore die de lui in de mach hadde. Nein, zoe waors ’t noch noets gewees in de Roejen Haon. Enfin, neet tot Schrienemeekers ’t ziech kos rappelere.

 

In ’t deurgespaan stoont de Belsje kemies Hardie en reep oet volle boors: “la Séperation……….. ……Abdication”. De sjeiing tösse Belsj en Holland waors e feit. Keuning Willem I erkinde de Belsje Staot en zouw aofstand doen vaan de troen en gebruuk make van ’n soort pré-vut regeling. De kanselerijraod vaan die – en ’t kin neet aanders of die höbbe dat vaan de Mosasaurussen aofgeloerd, want die höbbe al eine veur 2012 en 2013 – had al ‘nne nuie: Willem II. Hardie mos wèl beinao sjriewe, want op d’n achtergroond zaogste noch zjus de mas vaan de nuie boot vaan John vertrekke, dee de Société d’Harmonie, oonder leiing vaan Faulhaber en op meziek vaan de toen noch onbekinde Andre Rieu, speulentere euver de Maos nao de stad voor. De Société d’Harmonie zaot roond deen tied ouch neet lekker in hun trommelvel en die hadde planne um te fusere en ein nui hermenie op te riechte mèt ‘nn keuninklekke naom, zjus de…………………!

De kemies Hardie goejde neet allein root in ’t ete vaan de bei-einkoms vaan de 4 hoofrolspeulers, meh brach de sjreiver ouch vaan zien apropos. V’r stoon noe op ‘nne 2-sprunk! Et maintenant…..zaogste op de väörkant vaan ederein ziene veurkop stoon. Blieve v’r bij de Hollenders of kaome v’r oonder Belsj gezag, vroog ziech ederein aof. De nuie naom veur de kaffee waors oonderwijl al gebore: ‘Le Coq Sportif’.

Louis kos ziech wèl rappelere tot dee Ignatius van Thier vaan Kestiel Agimont hiemel en eerde had bewoge um zien landgood oonder Aajd Vroenhove te kriege, dat al oonder de gemeinte Mestreech ressorteerde. Es dee dat kin en ’t is ‘m gelök, daan kinne veer toch ouch perbere um d’n Haon op Hollandse groond te laote krejje. De spandeuk woorte oetgehaold en Hubert Naus kaom mèt ’t idee um de kaffee te bezette en ‘nne protesgrop op te riechte: “occupy St. Pieter”. Ze zouwe tente veur de deur zètte en um de beurt daag in en daag oet de wach hawwe. Zoe gezag, zoe gedoon. Miets, de naoberse vaan weier aof en hospita vaan kaffee de Beurstel, die toch neet gere mèt die Frans gezinde te doen had en ouch de Franc aofzwoor, zouw veur de sop zörge. En Jo, häöre mins, zouw hei verslaag vaan doen in ’t nui gezetsje “De Krejjende Haon” en umtot noch neet ederein Internet had, zouw heer ouch zörge veur de distributie op St. Pieter. Miets had noch gerope vaan: “let op de stickers”, meh door de meziek vaan Andre en de hermenie, gonge die wäörd op in de euforie vaan de nuie Belsje Staot en de muziek van de Société d’Harmonie. De muziek galmde tot aon de stop vaan Ternejje en d’r zien verhaole tot ’t tot in Vise te hure is gewees.

De mötsemeekers oet Aoke, de gebreurs Stiehl, zaote mèt gekromde tiene in hun sjeun ziech dat allemaol ins te beloere. Zie koste zoewiezoe neet ederen daag en nach hei in ’t kampemint blieve. De ierste SMS’jes vaanoet Den Haag rolde binne, umtot noe mèt de installatie vaan Willem II, al vaanoet Den Haag de ierste opdrachte kaome um veur de gebruukelekke huudsjes te goon zörge.

Louis Polis had ziech noch e stein-aajd besteld en oonderwijl tot heer dao naor zaot te loere en – iemes dee häöm neet beter zouw kinne, zouw oet de aondachtege blik kinne opmake tot heer de samestèlling vaan zien beer aon ’t oonderzeuke waor – zaog zien planne achter de coulisse verdwijne. Meh Louis mos hei inwendeg um lache, heer, jao heer had get in ziene kop en neet in zien koont. Heer had d’n tied en zien motto waors dan ouch: ‘partus sequiter ventrem’.

Oonderwijl waors in Mestreech ouch väöl bedrijvegheid losgebarste. Neet allein de Société d’Harmonie had ’t Bassin bereik, meh ouch op hoeger nivo späölde tösse de wallemoer ‘nne hiele houp. Of dat allemaol aon de bezeukers vaan de Roejen Haon veurbij is gegaange, is neet bekind. Ginneraol Dibbets had zjus ’t commando euver de stad gekrege en Mestreech en St. Pieter mèt zien fortificatie bleve in han vaan de ‘Hollenders’ en woorte gans ingeslote door Belsj. Zoe kaom de vlaojpunt vaan Nederland aon de naom “Gibraltar aon de Maos”. De einegste euvereinkoms tösse ’t echte Gibraltar en hei, waors tot op zoewèl op die kaal rots es hei in Mestreech geine sodemieter te beleve velt, mot ziech Louis bedach höbbe. Meh weitensjappelek oonderzeuk hei nao, is d’r noets gewees.

Merdre de nondezju…..zouw dat niks zien: ’n hermenie die neet allein späölt mèt percessies, meh ouch dao boete. En tot die daan mèt ’t volk vaan Mestreech verkleid door de straote trekke. Drie kier famoos repe de Stielkes. Veer goon dat organisere! Meh ein dingk, veer motte de erm lui neet vergete: CHARITEIT waors gebore. Veer riechte ’n societeit op en veer neume die naor de God vaan de spot en d’n humor: MOMUS.
Dat is dus ’t mysterie vaan kaffee ‘In den Rooden Haan’. Daor op de Luikse Vrijheid St. Pieter stoont de kinskörf vaan de Mestreechter Vastelaovend.De Mommezij zaog hei häör ierste levensleech. Sjiek is miech dat!

 

Marino Mahovic

...Caffee de Rode Haan 1839.. Deel 1 (Nederlands)

Goedemorgen Willem…..goedemorgen Louis. Wat mag het vandaag zijn, Louis? Een Steen-oud alstublieft en  doe er  ook maar een Elske erbij; ik heb pijn in mijn botten. Pijn in de botten? Met dat weer? Met die hondendagen? Jo...maar ik voel aan mijn eksteroog tot wij regen gaan krijgen, veel regen!

"Mieljaar"…het was eruit voor dat Louis het zelf in de gaten had, "wat moet ik dan nou weer zondag gaan doen". Als het zondags regent, kan ik nooit mijne draai vinden". Waarom ga je niet met je kleinzoon naar het cirsus", klinkt het vanaf achter de stamtafel. Louis had bij ’t binnenkomen helemaal niet rond gekeken en ook niet gezien dat de gebroeders Frens en Gérard, die altijd erg stil en rustig waren, achter de kandelaar zaten. Het licht van de stallantaarn ontnam Louis ook wel een beetje het zicht en met het scherpe daglicht, dat door de mooie gebrandschilderde raam met de rode haan daarin, naar binnen scheen en de verschillende kleuren glas van het venster als een vergiet het verspreide en een prachtige mozaïk aan kleur op het lopertjee- gedrappeerd over de tafel – neerlag, was het ook niet gemakkelijk om de gezichten te herkennen. Maaer eigenlijk had Louis beter op zijn hoede moeten zijn, omdat hij sowieso hier bij Schrienemekers met Naus en de twee broers had afgesproken, omdat ze in caffé de Rode Haan vandaag hun loon hadden. Ja, en Louis moest nu toch onderhand ook weten tot in Duitsland het Maastichts kwartiertje nog niet bestaat. De gebroeders kwamen uit Aken en zo kwam het tot zij immers nog niet door het Maastrichts kwartiertje kende – en altijd op tijd waren. En omdat ze nog familie op het ‘Duits hadden wonen, waren zij eerder op de hoogte van de komst van het circus als de gewone burgerij. Aan de uitspraak kon Louis hoore tot het de ‘Kribbelaar’ was die vanachter de stallantaarn het woord deed. Kon ook niet anders, want Frens had een dikke sigaar opgestoken en onder zijn snor en rond zijn zwaar lijf, hing een walm van 10 carbidlampen vaan de bergmannetje. Gérard was van de twee de eerstgeborene, maar ‘die muttie’ wist dat ook niet meer precies, en nam misschien daarom wel iedere keer als eerste het woord. Gérard vond ze sowieso een rare chinees op St. Pieter, die altijd op de hoogte was van het laatste nieuws en als daarr gen nieuws was…….dan…dan maakte hij wel nieuws. Neen, aan fantasie had de Kribbelaar, de bijnaam voor Gérard, geen gebrek! Laats zeig Naus noch: "Gérard heet vooraan gestaane bij Onze Heer toen ze de fantasie hebben uitgedeeld ".

`Het opzetten van de tent en het uitladen van de wilde beesten is immers iets wat  hij nog nooit gezien heeft. Ik durf om een spier prei te wedden tot jouw kleinzoon nog nooit een echte leeuw of tijger heeft gezien", ging Gérard ongevraagd verder. Maar, vanaf Spreeuwarts Torentje kon je aan het gezicht van Louis zien tot dit goed gemeend voorstel niet als geroepen kwam.

Hij, Louis ging toch niet met zijn kleinzoon naar een Duits circus. Neen…Louis zou veel liever met zijn kleinzoon, gersierd met de rode/witte sjaal gebreid door oma zaliger, op de Boschpoort staan. Zoals hij dat met zijne opa gedaan had. Hij kon zich nog goed herinneren toen hij voor de eerste keer mee mocht gaan en hoe hij aan de hand vaan opa, ze trots als een pauw oet ’t stadspark, door ’t Kaaiendorp en langs de Ossekop naar het grote stadion vaan MVV (de Boschpoort) liepen. Hij had zag de ogen uitgekeken; zovevl mensen had hij nog nooit op een hoop gezien. Eigenlijk was het spel helemaal aan hem voorbij gegaan, want om de minuut deed hij wèl nieuwe indrukken op. Mooi hé, opa had hij den hele tijd geroepe om boven het geschreeuw en gekakel van al die mensen uit te komen. "Kijk Jonge, die in ’t rood/wit met die witte ster, dat is nou ons MVV’ke".

En dan terug naar huis en vooral al ons  MVV’ke gewonnen had, dan voelde Louis zich juist als eenn Prins, die door de stad gereden werd en door iedereen werd aangesproken: "En wat hebben ze gemaakt?", was de meest gestelde vraag. En dan…het gezicht van opa…onbetaalbaar…als hij zei: "Wij hebben gewonnen".

Kijken naar van Bun, Giel Haenen, de ‘Pum" Bergholz en de ‘witte’ Ravensteijn en de ‘koekel’ in het doel, dat is voor de kwajongen toch veel interessanter!

"Willem, schenk nog een in en geef die twee ook een, want ik luister toch liever naar kletspraat, als naar…". Louis, kreeg een steek in zijn eksteroog, maar ook de knipoog van de kastelein Willem deed hem herinneren aan de dood van Sjanet, de vrouw van Gérard, die na een lang en zwaar ziektebed toch door Onze Heer - nog geen jaar geleden - was geroepen. Zij had acht dagen van te voren te nog gezegd: "Gérard zet mij alles alvast klaar, ik ga zo meteen op reis". Een beetje medelijden is wel op zijn plaats, was het teken van die knipoog van Willem. Louis - als door een bij gestoken – had juist op tijd zijn laatste woorden ingeslikt anders waren ze misschien toch overstempt geworden door het krachtig in koor gezongen "gezondheid Louis" van de twee gebroers.

"Gezondheid heren", klonk het uit de mond van Louis. "en nog veel embouchure". Oh ja, de twee uit Aken hadden zich door de rooje Eyssen van de Papeweg laten overrhale om eens naar een repetitie van de hermenie te komen en dat was hun zo goed bevallen, vooral het natafelen bij een kwart liter bier, dat zij zich ’n tweedehands instrument hadden aangeschaft en zo blaasde Gérard de schuif en Frens speelde trombon en zij waaren ver in de omtrek, ja zelfs al tot in Eben Eymael, bekend om hun solo tijdens de melodie: ‘de Graf vom Waldersee’. ‘Een tweede "mieljaar", maar nu toch iets krachtiger als de eerste, vloog door ’t etablissement en voor dat de aanleiding van de tweede vloek door Louis uitgesproken kon worden, nam Frens hett woord, niet tot hij aanstoot nam aan het vloeken, neen Frens zag zoals ook Louis zag dat hij bij hun aan de tafel op zijne broekenbodem zat, "dat mieljaar kon nog wel eens een goed vastenavondliedje worden". Was het jaloersheid van Gérard, die gewoonlijk met zo’n Jules Verne fantasie en vooruitblik op de proppen kwam? Was het geniaal, dag Louis die de aanleiding van hun afspraak op een dienblad voorbij zag gaan? War het geniaal, toen de kastelein zijn tableau met Maastrichts Aajd neerzette en aan zijn short eens goed trok? Niemand kon hier antwoord op geven, ze waren gewoon te veel perplex en kregen kippenvel. Er hing iets in de  lucht hier in de Rode Haan en daar broeide iets. Om het even te laten bezinken en om de andere niet de indruk te geven tot ze met de monde vol tanden stonden, drinken ze nog maar eens een aan het bier…en oppeens…kwam de aanleiding van d’n tweede vloek en het bijelkaar zijn door de voordeur naar binnen.

Wie Naus, misschien ook wel een beetje geërgerd door de wat leek op ’n eeuwige stilte, die voor iedere mans best gênant is als je ergens binnenkomt en ook geblameerd tot hij te laat was, nog staande in het deur gespan met de nodige uitdrukking op zijn hoofd zich probeerde te verontschuldigen werd zijn welgemeende en zeer zeker gewaardeerde worden, overstemt  door ’t lawaai van de hondenkarren,  rijkelijk gevuld met kool en prei van de groentevrouwen van St. Pieter, die op weg waren over de dijk naar de markt in Maastricht

Onderwijl Hubert Naus zijn jas aan de haak aan de moer had gehangen en propeerde, nog wel een beetje ongemakkelijk  de verwensing de stilte aan de stamtafel te breken, stopte Willem een hard ei in zijen mond. Was dat niet gebeurt dan hadden de historische woorden van Louis sowieso Naus zijn goede sprekerskunsten subiet onderbroken.

"Heeren, gewaardeerde vrienden, voorwat ik jullie in deze dode boel hier in Maastricht heb uitgenodigd is, om een wat leven in de brouwerij te gaan brengen". "Schitterend, schitterend", zeiden de Stiels in koor. Ja, van Naus met ’n heel droog ei nog in zijn mond kon je op dat moment ook niets verwachte. De broers uit Aken nu als ‘een boekvink op het vinkentouw: "geweldig, geweldig, ga verder". Zij rookte en voelde aan hun lijf tot ze getuige waren, neen noch sterker, zie onderdeel werden van iets wat Maastricht nog jaren, misschien wel eeuwig op zijn kop zou zette……..is dat nu het mysterie vaan de Roden Haan?

Marino Mahovic

Naor Bove

...Caffee de Rode Haan 1839.. Deel 2 (Nederlands)

Café De Rode Haan 1839 Deel 2

He, he, wat heeft dat lang geduurd. Hoe bedoel je ? De stilte…. Neen dat niet, tot diegene met die kroontjespen weer gaat schrijven! Na lang zeuren bleek de schrijver zijn kwijt te zijn speculeerijzer kwijt geweest te zijn.

U kent die momenten wel, die als ze nogmaals de revue passeren, een hooguit twee minuten geduurd hebben, maar in de praktijk voor het gevoel 11 minuten geduurd hebben.

Zo was dat ook op de gedenkwaardige ochtend in het najaar van 1839 bij Willem in Café De Roden Haan. Seconde duurde minuten en minuten duurde uren. Ik heb het gevoel alsof het twee jaar geduurd heeft!

Hoofdrolspelers: de wijnboer Louis pollis, de knapjas Francois Stiehl, de tekenaar Gerard Stiehl en Hubert Naus. Figuranten: Belgische agent, Hospes, Schrijnemakers, Miets en Jo Morreau, Groentenvrouwen van de Mosasaurussen en dank voor het beschikbaar stellen vaan een boot: John Marquet. Niet gevraagd: Andre Rieu.

Willem de hospes, die zich ook graag wilde roeren in het gesprek tussen het kwartet aan de stamtafel en in die eeuwigdurende lijkende stilte ziet zijn kans mooi en zegt: om wat leven in de brouwerij te brengen is het misschien leuk om eens alle gevelstenen van Maastricht op te schrijven en de betekenis te raden wat hun betekenis is.

Nou kijk eens boven de deur buiten wat daar staat: ManU Del ConstrUCta tUI (1717)

Luister, het idee is goed maar dat doe je een keer en dan is de lol ook ervan af. Neen, het moet spektakel geven en dat voor alle Maastrichtenaren. En….. ’t moet ’n jaarlijks feest zijn. Voor Schrijnemakers was  het niet erg dat de deur opnieuw openvloog, want als de tap maar loopt en de ober verkoopt, maar de voortgang van het gesprek was het toch een storende factor en ook voor de rest van het verhaal, want zo kwam ik nooit klaar als ik constant afgeleid wordt door de openvliegende cafédeuren.

Daar komen de eerste muzikanten van de Société d’Harmonie binnen, die als voornemens waren om met de boot van John Marquet blazend naar Maastricht te gaan. Ik zal niet meer schrijven hoe vaak de deur is opengevlogen in dat uur. Enfin wie de laatste van de harmonie de deur achter zijn kont dichttrok, vloog ze opnieuw weer open, maar deze keer was het toch anders. Alsof de deur iets wilde zeggen. Net of de scharnieren kreunde. Net of de verplaatste lucht het nieuws vooruit blaasde. Is dat het mysterie ?

Neen. Maar er hing wel iets in de lucht. Het was net of de door sigarenrook gevulde café het allemaal nog mysterieuzer maakte en of in die lucht allemaal figuren waren die de mensen in hun macht hadden. Neen zo was het nog nooit geweest in De Roden Haan. Enfin, neet tot Schrijnemakers het zich kon herinneren.

In de deuropening stond de Belgische agent Hardie en riep uit volle borst “La Séperation…. Abdication”. De scheiding tussen België en Holland was een feit. Koning Willem I erkende de Belgische staat en zou afstand doen van de troon en gebruik maken van een soort pré-vut regeling. De kanselerijraad van die, en het kan niet anders of die hebben dat van de Mosasaurussen afgekeken, want die hebben al een voor 2012 en 2013 een nieuwe: Willem II. Hardie moest wel bijna schreeuwen, want op de achtergrond zag je nog net de mast van de nieuwe boot van John vertrekken, die de Société d’Harmonie onder leiding van Faulhaber en op de muziek van de toen nog onbekende Andre Rieu, spelende wijze over de Maas naar de stad voer. De Société d’Harmonie zat rond die tijd ook niet lekker in hun trommelvel en die hadden plannen om te fuseren en een nieuwe harmonie op te richten met een koninklijke naam, als de …………!

De agent Hardie gooide niet alleen roet in het eten van de bijeenkomst van de 4 hoofdrolspelers, maar bracht de schrijver ook van zijn stuk af. Wij staan nu op een tweesprong ! Et maintenant.. zag je op de voorzijde van iedereen zijn voorhoofd staan. Blijven wij Hollanders, of komen wij onder Belgisch gezag, vroeg zich iedereen af. De nieuwe naam voor de café was onderwijl al geboren: ‘Le Coq Sportif’.

Louis kon zich wel herinneren dat die Ignatius van Thier van kasteel Agimont hemel en aarde had bewogen om zijn landgoed onder Oud Vroenhoven te krijgen, dat al onder de gemeente Maastricht viel. Als hij dat kan en het is hem gelukt, dan kunnen wij toch ook proberen om De Haan op Hollands grondgebied te laten kraaien. De spandoeken werden uitgehaald en Hubert Naus kwam met het idee om de café te bezetten en een protestgroep op te richten: “occupy St.Pieter”. Ze zouden tenten voor de deur opzetten en om de beurt dag in dag uit de wacht houden. Zo gezegd, zo gedaan. Miets de buurvrouw van verder weg en hospita van café de Borstel, die toch niet graag met de Frans gezinde te doen had en ook de Franc afzwoer, zou voor de soep zorgen. En Jo, haar man, zou hier verslag doen in het nieuw krantje ‘De Kraaiende Haan’ en omdat nog niet iedereen internet had, zou hij ervoor zorgen voor de distributie op St. Pieter. Miets had nog geroepen van ‘let op de stickers’, maar door de muziek van Andre Rieu en de harmonie gingen de woorden op in de euforie van de nieuwe Belgische Staat en de muziek van de Société d’Harmonie. De muziek galmde tot aan de stop van Terneije en er zijn verhalen dat de muziek tot in Vise te horen was geweest.

De mutsenmakers uit Aken, de gebroeders Stiehl, zaten met gekromde tenen in hun schoenen zich dat allemaal te bekijken. Ze konden sowieso niet iedere dag en nacht hier in het kampement blijven. De eerste SMS’jes vanuit Den haag rolde binnen, omdat nu met de installatie van Willem II, al vanuit Den haag de eerste opdrachten kwamen om voor de gebruikelijke hoedjes te gaan zorgen.

Louis Polis had zich nog een steen oud besteld en ondertussen dat hij er naar zat te kijken en - iemand die hem niet beter zou kennen, zou uit de aandachtige blik kunnen opmaken tot hij de samenstelling van zijn bier aan het onderzoeken was – zag zijn plannen achter de coulissen verdwijnen. Maar Louis moest hier inwendig om lachen, hij , ja hij had iets in zijn hoofd en niet in zijn kont (Limburgs Gezegde). Hij had de tijd en zijn motto was dan ook: ‘partus sequiter ventrem’.

Ondertussen was in Maastricht ook veel bedrijvigheid losgebarsten. Niet alleen de Société d’Harmonie had het Bassin bereikt, maar ook op hoger niveau speelde tussen de Walmuur een hele hoop. Of dat allemaal aan de bezoekers van de Rode Haan voorbij is gegaan, is niet bekend. Generaal Dibbets had juist het commando over de stad gekregen en Maastricht en St.Pieter met zijn fortificatie bleven in handen van de ‘Hollanders’ en werden helemaal ingesloten de de Belgen. Zo kwam de vlaaipunt van Nederland aan de naam “Gibraltar aan de Maas”. De enige overeenkomst tussen het echte Gibraltar en hier, was tot op zowel op die kale rots als hier in Maastricht geen sodemieter te beleven valt, moet zich Louis bedacht hebben. Maar wetenschappelijk onderzoek hier na is er nooit geweest.

Medre de nondezju… zou dat niets zijn: een harmonie die niet alleen speelde met processies, maar ook daarbuiten. En tot die dan met het volk van Maastricht verkleed door de straten trekken. Drioe maal hoera riepen de Stielkes. Wij gaan dar organiseren! Maar een ding, wij moeten de arme mensen niet vergeten: Liefdadigheid was geboren. Wij richten een sociëteit op en wij noemen die naar de God van de spot en de humor: MOMUS.

Dat is dus het mysterie van café ‘In den Rooden Haan’. Daar op de Luikse Vrijheid St.Pieter stond de kinderwieg van de Maastrichter Vastelavond. De Mommezij zag hier haar eerste levenslicht.

Oprichters Momus.

Sjiek is miech dat !

 Marino Mahovic

Bron: naar een tekst uit 1950 van Fr. Dazert., verhaal deel 1 en 2 Marino Mahovic. Forum mestreech online en website Breur Henket, foto's forum mestreech online en website Breur Henket

eine terök