De Perroen

'een mooie plek om te onthoofden'

Perroen op het Vrijthof .

De Perroen was een plek waar de dood heerste.

De Perroen is opgericht in 1292 en was het teken van gezag van de prins-bisschop van Luik. Het was een plateau met granieten basement van vijf trappen, bewaakt door drie leeuwenfiguren, staat de zuil die bekroond wordt door een pijnappel en een verguld kruis met daarnaast een schavot. Perroens waren door het hele Luikse machtsgebied te vinden, in Maaseik, Sint Truiden en Hasselt, maar ook in Maastricht.

“De Perroen was een plek voor het doen van officiële mededelingen, bijvoorbeeld dat de prijzen van het brood omlaag moesten”. Maar ook voor veroordelingen werd hiervan gebruik gemaakt, op een schavot naast de Perroen werd de veroordeelde dan terechtgesteld. Voor massa-executies werd het Vrijthof gebruikt. “heksenverbrandingen” werden midden op het Vrijthof uitgevoerd. Het doel, 'afschrikken' werd zo ten volle bereikt. Iedere aanwezige kon het goed zien. Een van de meest opzienbarende veroordelingen op de Perroen was die van Jacques Badut, burgemeester van Luik. Badut was de aanjager van een opstand van Luikenaren tegen bisschop Jan van Beieren (1408), deze vluchtte naar Maastricht, dat vervolgens tot twee keer toe werd belegerd. Badut faalde, Van Beieren werd in ere hersteld.

De vorst nam op een verschrikkelijke manier wraak, waardoor hij de bijnaam Jean sans Pité (Jan zonder Genade).

Niet minder schokkend dan de wraak op Badut was de veroordeling van vijf geestelijken en een onbekend aantal burgers in 1638. (Zie ook verraad van Maastricht elders op deze site) Ze werden beschuldigd van verraad, omdat ze de Spanjaarden zouden helpen in een aanval op de stad. De geestelijke waren onschuldig, slechts bij één bestond daarover twijfel: minderbroeder Servatius Vink. Toch beschouwde het volk Vink als een geloofsmartelaar, terwijl de andere snel werden vergeten. In die tijd werd het gerucht de wereld in geholpen dat ieder jaar een lelie groeide op het graf van Vink, deze bloem zou snel door gereformeerde worden geplukt. De oorspronkelijke Perroen werd in 1795 door de Fransen vernietigd omdat het een symbool van het 'ancien regime' was.. “het waren revolutionairen en die ruimden alles op wat aan de kerkelijke macht herinnerde”. Op 7 juli 1955 werd een nieuwe Perroen in opdracht van de gemeente Maastricht opgericht. Die heroprichting had plaats in tegenwoordigheid van vele Belgische en Nederlandse autoriteiten. Het monument ontworpen door J. Huysmans en gekapt door de beeldhouwer J. Sondeijker, deze vindt men bij de dubbele rij platanen die de lindebomen hebben vervangen, toen het Vrijthof werd uitgehold voor de parkeergarage.

In Maastricht bestaan twee perroens en beide moet men zoeken 'in de huiskamer van Maastricht', zoals het Vrijthof al eens genoemd is. Al tapte Jaques Vrenken nog zo'n goed glas bier in zijn café (hij was het die het de naam Perroen gaf) zijn zaak kan zich niet meten met de zuil die, zo luidt het raadsbesluit over de heroprichting. De perroen staat op de Noordoostelijke hoek van het Vrijthof.

Nu staat hij daar, zoals dr.Wouters het uitdrukte 'als symbool van het Luikse aandeel in de eeuwenlange tweeherigheid. Een uiterst zeldzame bestuursvorm, welke als een gouden band door de geschiedenis van onze stad loopt en haar voor veel onheil heeft behoed.

De laatste restauratie dateert van 2005 en was nodig omdat bij het afbreken van een evenement de zuil werd beschadigd en dus moest worden hersteld, Wethouder Hazeu plaatste op 6 oktober 2006 de pijnappel met koperen kruis bovenop de zuil van de perroen, deze werd zo weer in oude ere hersteld. Foto rechts Wethouder dhr. Hazeu bij het plaatsen van de gerestaureerde pijnappel foto is van focuss22.

Naor Bove

Af en toe krijg je informatie dat de geschiedenis van Maastricht niet zo is als hij wordt beschreven, zijn het legendes, sage of mythe, is het een volksverhaal of is het de waarheid ?

‘Onze’ Perroen op het Vrijthof die volgens verschillende websites is opgericht in 1292 en het teken was van gezag van de prins-bisschop van Luik en het symbool van het Luikse aandeel in de eeuwenlange tweeherigheid. Het Perroen was een plek voor het doen van officiële mededelingen maar ook voor veroordelingen werd hiervan gebruik gemaakt, op een schavot naast het Perroen werd de veroordeelde dan terechtgesteld. Perroens waren door het hele Luikse machtsgebied te vinden, in Maaseik, Sint Truiden en Hasselt, maar ook in Maastricht.

Rob Heckers kwam bij onderzoek voor een artikel waarin het perroen, als symbool, de hoofdrol speelt, het volgende tegen. Hij laat ons weten dat alleen de zogenaamde ‘Bonne Ville’s’ (de ‘goede steden’ waren de voornaamste plaatsen van het prinsbisdom Luik)  een perroen mochten voeren. Maastricht was geen 'Bonne Ville' en had daarom in eerste instantie geen perroen, dat is pas veel later aan Maastricht toegekend en was toen zuiver symbolisch van aard. In Maastricht werd het niet, zoals gebruikelijk in de andere steden, gebruikt om mededelingen te verkondigen of rechtspraak te voeren. Dat gebeurde in andere 'Bonne Ville’s' wél. Ook is de plaats waar het perroen zou hebben gestaan, het Vrijthof, zeer discutabel! Het vrijthof behoorde niet tot het grondgebied van de Prinsbisschop maar tot het grondgebied van het “autonome” St. Servaas kapittel en het vrijthof was feitelijk een soort vrijplaats. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat het perroen op het vrijthof stond en daar gebruikt werd voor (Luikse) rechtspraak.

Rob Heckers

De Goede Steden (Bonnes Villes) waren de voornaamste plaatsen van het prinsbisdom Luik. Om het statuut van goede stad te krijgen moest een stad omwald zijn, of omgekeerd: zo'n stad kreeg het recht een omwalling te bouwen. Zij konden ook deelnemen aan de Staten van Luik en mochten een perroen oprichten als symbool van de Luikse vrijheid.

Bij het begin van de nieuwe tijd waren er 21 Goede Steden; in 1651 werden het er definitief 23, twaalf Dietse en elf Romaanse:

Dietse steden (villes thioises), men zou nu zeggen Nederlandse of Vlaamse: Beringen, Bilzen, Borgloon (vroeger Loon), Bree, Hamont, Hasselt, Her-de-Stad, Maaseik, Peer, Sint-Truiden, Stokkem en Tongeren.

Romaanse steden (villes françoises), men zou nu zeggen Franse of Waalse: Borgworm, Châtelet, Ciney, Couvin, Dinant, Fosses-la-Ville, Hoei, Luik (de hoofdstad), Thuin, Verviers, Wezet.

De tweeherigheid van Maastricht en het hertogdom Bouillon, en dus ook de steden Maastricht en Bouillon, hadden een speciaal statuut binnen het prinsbisdom.

Bron: Wikipedia.

Bron: boek Maastrichtse Monumenten taal Fons van Hees,uitg. Corrie Zelen ISBN 9062805833, Voetnoot door Rob Heckers.

  Zicht op Maastricht, Foto: John Kerkhofs muv de foto van dhr. Hazeu bij het plaatsen van de pijnappel, deze is gemaakt door Focus22 J.P. Geussens .