|
Heiligdomsvaart (Maastricht 2018) |
Wat is de Heiligdomsvaart eigenlijk: In de krant 'De Limburger' stond een mooi artikel hierover: In Maastricht wordt weer de zevenjaarlijkse Heiligdomsvaart gehouden. Tienduizenden mensen waren afgelopen weekeinde al getuigen van een eerste ommegang. Met een plechtige stoet werd eer gebracht aan de stadsheilige Sint Servatius. Op 10 juli is de tweede ommegang van deze Heiligdomsvaart. Bekend is dat er al in 1391 een Heiligdomsvaart in Maastricht werd gehouden. In die tijd waren er behalve belangrijke bedevaartplaatsen als Jeruzalem en Rome nog tientallen andere ontstaan. Ze concurreerden met elkaar met hun heiligen en de overblijfselen van die heiligen, de relieken, die toen heildommen werden genoemd. Hoe meer heildommen een kerk had hoe belangrijker ze was, want ze brachten tienduizenden pelgrims op de been om ze te vereren. Tegenwoordig is één van de hoogtepunten daarin de 'Ommegang', een processie waarin relieken en heiligenbeelden worden rondgedragen door de straten van onze stad. De apotheose van de Ommegang is het tonen van de Noodkist waarin de overblijfselen van Sint Servaas worden bewaard. |
|
Heiligdomsvaart 1948 |
|
Het oeroude woord 'heil', dat onder meer staat
voor redding en verlossing, maar ook voor voorspoed en geluk, komen
we tegen in 'heilig' van 'Heiligdomsvaart'. 'Heilig' is
oorspronkelijk een Germaans woord dat afstampt van
Terug naar waar het hier omgaat: de Heiligdomsvaart. In een duizend jaar oude tekst zie we hoe het woord 'heiligdom' ontstaan kan zijn. Die tekst luidt: heilig is duom thin. In deze tijd zouden we zeggen: 'jouw huis is heilig', want thin is 'jouw' (vergelijk het maar met het Limburgs dien) en duom komt van het Latijnse domus (huis). Overigens heeft 'dom' deze betekenis van 'huis' al lang niet meer. Het woord is wel nog te ontwaren in 'domesticeren' oftewel (wilde) dieren tot huisdieren maken. Dom ging 'huis van God' betekenen en werd gebruikt voor een kerk, een kathedraal (duomo in het Italiaans). Hier dichtbij hebben Aken en Keulen een dom, en in ons land kennen we de Utrechtse dom.
Je zou kunnen zeggen dat inmiddels veel van deze vaarten vervangen zijn door 'tocht': fietstocht, autotochtjes maken (maar nooit: autovaart). In 'Heiligdomsvaart' is 'vaart' dus een oud woord voor tocht. Een mooi voorbeeld in dit verband is 'hellevaart', een woord dat in lang vervlogen tijden stond voor een enkele reis hel als straf. Naast 'hellevaart' is het woord 'helletocht' ontstaan: een (meestal achteraf bekeken) zeer zware tocht. 'Vertaald' is een Heiligdomsvaart dus een tocht naar het heilige huis van God, maar in het geval van de Heiligdomsvaart in Maastricht is het even zo goed een tocht naar de heildommen, de relieken van Sint Servatius. |
|
|
|
Heiligdomsvaart 1902 |
Heiligdomsvaart 1921 |
Heiligdomsvaart 1923 |
Heiligdomsvaart ???? |
Noa Bove | |
De heren en dames van de Gildes vond ik meer dan prachtig, allemaal even verzorgd en hetzelfde gekleed, de koren zongen prachtig en de harmonieën / fanfares van Heer en Wolder maakte passende muziek. Het is altijd prachtig om de kunsten te zien dat de vaandeliers (!!) met wat voor gemak gooien ze de vlag omhoog om hem weer gracieus op te vangen. De Zwarte Christus uit Wijck, het borstbeeld van de St.Lambertus, het beeld van Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee, het borstbeeld van St.Servaas met de dragersgilde van St.Servaas. De Zingende Potsvrowwe hielden dit maal hun mond en presenteerde de relieken van Sint Servatius. dragers het was voor mij een indrukwekkende gebeurtenis, het is mooi om de 'heildommen' eens anders te zien dan in het museum. Als klap op de vuurpijl was daar de noodkist, gedragen door de broederschap van St.Servaas. De stoet vormde een prachtig geheel en kon zich dan ook verheugen op grote belangstelling. Chapeau aan de organisatie en de vele vrijwilligers. | |
|
|
Deel 1 fotoimpressie van de 2e ommegang zondag 03 juni 2018
![]() |
Deel 2 fotoimpressie van de 2e ommegang zondag 03 juni 2018
![]() |
2018 |
2018 |
2011 |
2011 |
Mestreech 2011. De Heiligdomsvaart Door Opajam Relieksjrijne prominent oet de kiekoet In ‘ne prachtege stoet trekke ze dropoet Door Gildebroeders en Relizjieuze gedrage ‘t Momint boe-op ze eve nao ‘ boete’ mage Sintervaos, St.Lambertus, Zwart Kruus,Slevrouwe Same mèt hun geit Mestreech e fieske bouwe De Noedkis mèt relieke vaan euze ierste bisjop E proonkstök – veur in meujleke tied - väörop Grameersklaanke dendere euver de stad Die ins Sint Servaos es Bisjop had Zie nuud ’n ederein oet; Komp luustere en loere En genete vaan prachtege zaangk door kerkkoere Vaan Gregoriaans tot Sintervaosleed in dialek Dat lèste ouch -dat huurt debij- get laankgerek Geseerde kèrke binne door bougies aongeleech En dat allemaol in eus sjoen stad Mestreech Byzunder kèrkdeenste , hoeggeplaotste Prelaote Konzèrs, oetveurenge op pleine, geseerde straote Um de zeve jaor kinne veer vaan dit fies genete Tot op d’n daag vaan vendaog nog neet verslete ’n Traditie die absoluut neet verlore maag goon En boe edere Mestreechteneer achter moot stoon. De weeg - soms ‘ne lange - nao ’t leech Boe vindste dee beter es in de Stad vaan de Heiligdomsvaart : Mestreech.
Ad Lucem : Zeker ouch veur euze Deke Hanneman Door Bisjop Fr.Wiertz sjoen verwäörd in zien openingspreek.
|
"De veer koerezels vaan Mestreech"
Het woord 'koerezel' doet eerder denken aan een scheldnaam dan aan een kerkelijk ordehandhaver. De koerezel, ook wel 'Suisse' genoemd, werd ingezet bij kerkelijke plechtigheden en hoogfeesten. Hij liep dan zo trots als een pauw met zijn blinkende wapenuitrusting ,bestaande uit lans en zwaard, door de kerk om de bezoekers eraan te herinneren dat zij in het huis van God waren. Waar komt het woord 'koerezel' vandaan zult u zich afvragen, wel volgens de lezers en ik sluit mij daarbij aan, stamt het woord uit de Franse tijd. De ordehandhaver uit die tijd droeg over zijn borst een lint waarop met grote letters geschreven stond: 'Choeur et zèle'. Letterlijk vertaald betekend het: met koor en ijver. De doorsnee Maastrichtenaar, die de leeskunst niet machtig was, hoorde enkel het woord: Käör ee zèl, gevolg: verbastering tot 'Koerezel'. In het algemeen hadden deze ordehandhavers geen problemen met gelovigen, zij wisten zijn aanwezigheid op de juiste hoogte in te schatten, doch in de zomermaanden als toeristen het huis van God wilden bezoeken kon het wel eens gebeuren dat al te frivool geklede toeristen verzocht werd het kerkgebouw te verlaten. Dat dit verzoek in de grootste stilte werd gedaan is zondermeer duidelijk doch de uitvoering daarvan liep wel eens uit de hand. Gelukkig bleef dit echter bij een enkel incident. Nu een knipoog naar onze ordehandhavers! Wie waren deze vier deftige mannen met hun fraaie uitrusting? Op de foto zien we van links naar rechts, de heren H. Bonten van de Onze Lieve Vrouweparochie, F. Castermans van de Sint Servaasparochie, J. Sassen van de Sint Martinusparochie en tot slot J. Gilissen van de Sint Mathiasparochie, deze volgde later de heer Bonte op . Fotograaf Frans Lahaye 'verschalkte' de koerezels in een ontspannen houding. Dit gebeurde tijdens het samenstellen van de Heiligdomsvaartstoet in 1976 op de Wilhelminasingel. Met dank aan: H. Loontjens, G. Robeers en P. Debie. |
Bron,De Limburger, verhaal veer koerezels Jef Bastiaens, Maastricht in oude ansichten III, gedicht, Opajam Foto's , MestreechterSteerke, RHCL, zicht op Maastricht en Internet. |