De Hoofdwacht:

Hendrik Jacob Ghier kreeg eind 1736 de opdracht de Hoofdwacht te bouwen. Twee jaar later was het pand gereed. Kosten: 11.800 oude guldens. Maar moest vanwege de slechte fundering in 1774 geheel opnieuw opgetrokken worden. Het is een Classicistisch gebouw met een gevel in Naamse steen en ingebouwde galerij. Ooit vormde het onderkomen het zenuwcentrum van het militaire garnizoen, dat in zijn hoogtijdagen elfduizend militairen telde.

De Hoofdwacht is het gebouw waar de stadswachten verbleven en waar de sleutels van de stadspoorten en andere vestingwerken werden bewaard. Van hieruit werden vroeger de diverse stadspoorten bediend. Van hieruit werd de wacht over de poorten verdeeld tevens bevond zich er een kleine troepenmacht met enkele kanonnen die in geval van onraad als eerste in actie moest komen en alarm moest slaan. Op het Vrijthof werden troepen geïnspecteerd en werden ook militaire straffen voltrokken. Zo stond er naast de Hoofdwacht een houten paard, een strafinstrument voor lichtere vergrijpen. Een militair wachtgebouw uit de 18de eeuw, is een herinnering aan Maastrichts bewogen tijd als vesting en garnizoensstad. Door de strategische ligging van Maastricht, de meest voorhanden route voor de legers die van noord naar zuid (en omgekeerd) moesten trekken liep door de Maasvallei. Hierdoor heeft de stad in de loop der tijd verschillende belegeringen doorstaan. Hollanders, Spanjaarden en Fransen hebben met regelmaat met hun legers voor de stadspoorten gestaan. Dit gebouw fungeert als commandocentrum van de legers, die in Maastricht gestationeerd waren. Voor de Hoofdwacht vonden de exercities plaats van de militairen.

Sinds 1967 was tot een tweetal maand geleden de Regimentscommandant van het Regiment Limburgse Jagers er gehuisvest. Met het officiële vertrek van het Regiment Limburgse Jagers op 9 maart 2006 verlieten de laatste militairen Maastricht. Voor de Hoofdwacht had Defensie geen bestemming meer.

De Hoofdwacht aan het Vrijthof in Maastricht valt sinds maandag 15 januari 2006 definitief onder het hoofdstuk militaire geschiedenis. Staatssecretaris Cees van der Knaap overhandigde burgemeester Gerd Leers een oude sleutel en deed zo symbolisch afstand van het historische pand. De Gemeente Maastricht kocht het pand van de Defensie op 15 januari 2006 voor de sommen van € 1.040.000,00. Maastricht gaat deze ruimte oa gebruiken als tentoonstellingsruimte.

Een krantenartikel in de Velosche Courant van 21 augustus 1909 bericht het volgende:

(Nieuwe Venlosche Courant, 21 Augustus 1909) Maastricht. ’n Heerlijke zomeravond. Het geflaneer op het Vrijthof is afgelopen; voor de cafés op het plein zitten de gasten te politiseren, verscholen achter hooge pollen bier. Een der bezoekers geeft plots uiting aan zijn verbazing en wijst hij richting van de Hoofdwacht, waar op een der kamers in weerwil van het late uur nog licht brandt. Allen zijn het er roerend over eens dat dieven, die niet voldoende voorzorgsmaatregelen hebben genomen, zijn ingebroken. De naar de Hoofdwacht turende menigte groeit aan. Een adjudant-onderofficier, toevallig in de buurt, wordt met het geval op de hoogte gesteld. Fluks neemt hij zijne maatregelen. Twee onderofficieren uit de Bonnefantenkazerne komen kort daarop in de looppas aangestormd. Een hunner is voorzien van den sleutel van de Hoofdwacht.

Ook de politie is gerequireerd. Vier agenten vinden zich dra bij het gebouw . Dan wordt de voordeur geopend, terwijl  ’t gebouw wordt afgezet, opdat de dief niet kan ontvluchten. Voorzichtig doorsnuffelt men gaten en hoeken. Dan wijst een der politiemannen plotseling op…. Een tweetal personen, zich angstig en en schuw terugtrekkend tegen den muur. Het waren ’n korporaal en zijn liefje, die daar  in hun minnekoozen werden gestoord. Blijkbaar had de korporaal, die uit den aard van hem opgedragen functies in het bezit van een sleutel der Hoofdwacht was, van de gelegenheid gebruik gemaakt, dat het garnizoen op nachtmanoeuvre was. In triomf wordt de korporaal met zijn lief naar het bureau gebracht.

v.l.n.r.: kapitein Winand Hermans, kapitein Constant Houtappel,
officier van Gezondheid der 2e klasse dr. Nijst, Kapitein Ludewig, kapitein Constant Schreinemacher, majoor-commandant Jules Schaepkens van Riemst, 1e luitenant Henri Schaepkens van Riemst, 1e luitenant-adjudant Crets en kapitein Fouquet. Het is geschilderd door H. Goovaerts, Jhr. R. Graafland, H. Jonas en G. Eberhard 1905-1916.

Nieuw is het feit dat men ook kan vergaderen in de Hoofdwacht en wat meer romantisch, men kan ook trouwen in de Hoofdwacht, een stuk historie voor je eigen toekomst te beginnen. Meer informatie kijk dan op de site van Limburg Koestert.

Bron: Gemeente Stad Maastricht, Zicht op Maastricht, De Limburger, http://www.marres.nl/schutterij.htm, ministerie van defensie  Foto: John Kerkhofs