Informatie over Maastricht

Maastricht (Mestreech in het Limburgs, Maestricht in het Frans) is de hoofdstad van de Nederlandse provincie Limburg en telt circa 121.000 inwoners. (01-02-2012 Bron:CBS) die Maastrichtenaren worden genoemd.  De herkomst van de naam Maastricht is waarschijnlijk terug te leiden tot de Latijnse naam Mosae Trajectum, "doorwaadbare plaats in de Maas",  die ons echter pas vanuit de Middeleeuwen bekend is. De aanduiding Trajectum  of Triecht werd ook voor Utrecht gebruikt, vandaar de toevoeging van de naam van de rivier. In 1051 werd voor het eerst de naam Masetrieth genoteerd, wat uiteindelijk Maastricht werd.

Maastricht is gelegen in het zuiden van Limburg, aan weerszijden van de rivier de Maas. Ooit was het slechts een havenstad, later werd het ook een bisschopsstad, pelgrimsstad, handelsstad, vestingstad, nijverheidsstad en ten slotte ook een universiteitsstad. Momenteel zijn er plannen om er ook een gokstad van te maken maar dat is nog niet geheel zeker.

De Heilige Servatius is de patroonheilige van Us Mestreech (ons Maastricht).

Geschiedenis
Vaak wordt gedacht dat Maastricht gesticht werd door de Romeinen, maar minstens 500 jaar voor de komst van de Romeinen was de plaats al bewoond door de Kelten. Deze hadden zich gevestigd op een doorwaadbare plaats bij de Maas. Van veel eerder zijn in een lössgroeve ten westen van Maastricht, tussen 1980 en 1990 resten in situ gevonden uit de Oude Steentijd, uit de periode tussen omstreeks 250.000 en rond 80.000 jaar geleden. Bewoners uit een latere tijd worden ook wel bandkeramiekers genoemd; naar o.a. hun prachtige keramische bekers die zij vervaardigden en veelvuldig werden opgegraven nabij Belvedère.

Maastricht, met Nijmegen één van de twee steden die zich de oudste stad van Nederland noemen, werd rond het begin van de jaartelling bewoond door de Romeinen, bij een doorwaadbare plaats over de Maas. De naam Mosa Trajectum (of Trajectum ad Mosam) betekent doorgang over de Maas. In eerste instantie bestond het uit Maastricht op de westoever en Wyck op de oostoever, verbonden door de Romeinse brug, die gelegen was tegenover de huidige Eksterstraat. Nadat deze brug was ingestort, is deze in de 13e eeuw vervangen door de Sint-Servaasbrug. Reeds sinds lange tijd is Wyck een stadsdeel van Maastricht op dezelfde plek.

De bisschopszetel van Sint Servaas werd in de 8e eeuw naar Luik verplaatst. In de loop van de Middeleeuwen raakte Maastricht terecht onder twee heersers: de Hertog van Brabant en de Prins-Bisschop van Luik. Deze Tweeherigheid van Maastricht zou blijven bestaan tot de Franse verovering in 1794. Bij eerdere veroveringen was de nieuwe machthebber steeds de rechtsopvolger van de Brabantse hertog. In 1204 kreeg Maastricht haar Middeleeuwse stadsrechten.

In 1579 werd Maastricht, dat na de Pacificatie van Gent de kant van de opstand had gekozen, door het Spaanse leger van de hertog van Parma veroverd. Deze verovering ging gepaard met een geweldig bloedbad, waarbij ongeveer een kwart van de 8.000 inwoners het leven verloor.

Op zijn veldtocht langs de Maas veroverde stadhouder Frederik Hendrik in 1632 Venlo, Roermond en Maastricht. De Spanjaarden zouden Venlo en Roermond enkele jaren later weer heroveren, maar Maastricht zou tot 1794 een buitenpost van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden blijven.

In 1673 werd Maastricht belegerd, gebombardeerd en veroverd door het Frankrijk van de Zonnekoning Lodewijk XIV. Bij het bestormen van de stadsmuur kwam musketier Charles de Batz de Castelmore (beter bekend als d'Artagnan) om het leven.
Een standbeeld van d'Artagnan is thans te bewonderen in het Aldenhofpark.
Bij de vrede van Nijmegen in 1678 keerde Maastricht weer terug onder Nederlands gezag.
Tussen 1632 en 1794 maakte Maastricht deel uit van "Staats-Limburg", één der Generaliteitslanden.

In 1794 viel Maastricht weer in Franse handen. Maastricht werd toen ingelijfd bij de Franse Republiek. De eeuwenlange tweeherigheid werd toen afgeschaft en alle inwoners werden Frans staatsburger. Een gebied ter grootte van ongeveer de huidige provincies Nederlands en Belgisch Limburg werd het Franse departement Nedermaas waar Maastricht de hoofdstad van werd. Deze toestand duurde tot 1814. Maastricht kwam bij de Nederlanden.

Begin 19e eeuw ontwikkelde Maastricht zich (in het kielzog van Wallonië) tot één van Nederlands vooraanstaande industriesteden. Wantoestanden in de fabrieken van de familie Regout hebben nog eind 19e eeuw tot een parlementaire enquete geleid.

Na de Belgische opstand van 1830 bleef Maastricht als enige Limburgse plaats onder Nederlandse controle. Dit kwam door de garnizoenscommandant kolonel Dibbets, die de teugels strak in handen hield en zelfs dreigde de stad liever op te blazen dan over te geven. Bij het Verdrag van Londen van 1832 werd België gedwongen oostelijk Limburg en Noordelijk Brabant af te staan aan Nederland. Omdat Nederland dit verdrag pas in 1839 ondertekende, bleef Maastricht van 1830 tot 1839 geïsoleerd.
Veel andere Limburgse steden boven tot 1870 lid van de Duitse Bond.

Mede om weer wat plezier in de stad te brengen, richtte een groep notabelen in 1840 de Sociëteit Momus op, Nederlands eerste carnavalsvereniging (inmiddels ter ziele gegaan). Dit inspireerde de oprichting (mede door Maastrichtenaren!) van de Venlose carnavalsvereniging Jocus.

Ten tijde van de Belgische opstand was Maastricht samen met Brussel de meest geromaniseerde (verfranste) stad ten noorden van de taalgrens. Het Limburgs dat in Maastricht gesproken wordt, kent nog steeds een aantal Franse lexicale invloeden (bv. "peer" = vader, "meer" = moeder). Tot in 1892 bleef er een Franstalige Maastrichtse krant bestaan, genaamd Le Courrier de la Meuse.
Tegenwoordig wordt er vrijwel geen Frans meer gesproken in Maastricht.

Omdat in de jaren zeventig van de 20e eeuw Limburg een enigszins achtergesteld gebied binnen Nederland was, werd besloten dat Maastricht een eigen universiteit zou krijgen: de Rijksuniversiteit Limburg (inmiddels de Universiteit Maastricht).

In 1992 werd door de vertegenwoordigers van twaalf Europese landen in Maastricht het Verdrag van Maastricht getekend. Daarmee werd een begin gemaakt met de Europese Unie, en werd de basis gelegd voor de euro.

In 2003 kwamen Maastricht en zijn burgemeester Gerd Leers verschillende keren landelijk in het nieuws:

• Enkele balkons van het appartementencomplex "Patio Sevilla" in de nieuwe wijk Céramique stortten in, waarbij twee mensen omkwamen;

• Maastricht weigerde, als eerste gemeente in Nederland, haar noodlijdende voetbalclub (MVV) financieel te steunen;

• Tijdens een grote politie-actie werden wietplantages in het woonwagenkamp Vinkenslag ontruimd;

• Een waterleidingbreuk veroorzaakt een verzakking van een deel van de ondergrondse Sint Pietersberg. Maastricht overtreedt de wet door over te gaan tot het volstorten van een deel van het vleermuisreservaat.

• 1 en 2 december was de OVSE-top in het MECC, waar onder andere Colin Powell te gast was.
  In maart 2004 maakte burgemeester Leers bekend te willen onderzoeken of er een Thalys-verbinding mogelijk is tussen Maastricht en Luik. De voor 2006 te realiseren verbinding zou tweemaal per dag Maastricht moeten aandoen. In de huidige situatie rijdt er alleen een stoptrein tussen de twee Euregio-steden.

Tijdlijn van Maastricht sinds haar stadsrechten

1204 "Maastricht krijgt stadsrechten (1204)"

1579 "Maastricht wordt door de Hertog van Parma veroverd (1579)"

1632 "Frederik Hendrik verovert Maastricht (1632)"

1673 "Lodewijk XIV verovert Maastricht (1673)"

1678 "Maastricht weer bij Nederland (1678)"

1794 "Maastricht wordt weer Frans (1794)"

1814 "Maastricht wordt bij de Nederlanden gevoegd (1814)"

1830 "Generaal Dibbets behoudt Maastricht voor de Nederlanden (1830-1839)"

1867 "Ontmanteling van de Vesting Maastricht (1867)"

1944 "Bevrijding van Maastricht op 13/14 september (1944)"

1992 "Verdrag van Maastricht (1992)"

naor bove

Geografie

Maastricht ligt in het uiterste zuidoosten van Nederland. De stad ligt op een wat bredere plaats in het Maasdal, tussen het plateau van Margraten en de Haspengouw. Door de stad stromen de Maas en de Jeker. Bij de Onze-Lieve-Vrouwewal stroomt de Jeker in de Maas.

Het deel van de oude stad dat op de oostoever van de Maas ligt, heet Wyck (uitspraak: Wiek).
Dorpen als Amby, Borgharen, Heer, Itteren, Scharn, Heugem, Sint-Pieter, Oud-Caberg en Wolder zijn inmiddels onderdeel van Maastricht, al houden de bewoners wel vast aan hun eigen tradities en hun eigen dialect. De gemeente Maastricht kent geen zelfstandige dorpen meer. De gemeente grenst aan de gemeenten Meerssen, Valkenburg aan de Geul, Margraten, Eijsden in Nederland, en Lanaken, Riemst en Wezet (Visé) in België.

Toen de linkeroever van de Maas op 8 augustus 1843 aan België werd toegewezen, werd besloten om een gebied van 1200 vadem (2,3 km; 1 kanonschot ver) rond Maastricht bij Nederland te voegen. Hierdoor is het gebied rondom de westkant van Maastricht een van de weinige gebieden in het Limburg ten westen van de Maas dat geen natuurlijke grens met Belgi? vormt.

Spoorwegen verbinden station Maastricht met Sittard, Heerlen en Luik. Na bestuurlijk overleg tussen de beide provincies Limburg werd eind 2004 begonnen met het opknappen van de oude goederenspoorlijn tussen Maastricht en Lanaken. Deze spoorwegverbinding zal in eerste instantie het goederenverkeer over de weg tussen de beide vestigingen van de SAPPI papierfabrieken moeten beperken. In een later stadium zal een studie worden uitgevoerd of de spoorlijn ook kan worden gebruikt als reguliere spoorwegverbinding tussen Maastricht en Hasselt waardoor ook een snellere verbinding ontstaat met Antwerpen. De verbetering van de spoorwegverbinding met Luik waar de TGV stopt is belangrijk voor een verdere economische ontwikkeling van de stad en de regio.

De snelweg A2 verbindt Maastricht in noordelijke richting met Eindhoven en de Randstad en in zuidelijke richting met Luik, en de A79 verbindt Maastricht in oostelijke richting met Heerlen en in het verlengde daarvan - via de A76 - met Duitse steden als Aken, Keulen en het Roergebied. Laatstgenoemde snelweg voert enige kilometers boven Maastricht in westelijke richting naar Antwerpen en Brussel.

Wijken

Bezienswaardigheden:

Vrijthof met de (deels) Romaanse Sint-Servaasbasiliek, de Sint-Janskerk, het Museum Aan Het Vrijthof (voorheen Spaans Gouvernement) en het  Generaalshuis (huidige Theater aan het Vrijthof)

Onze-Lieve-Vrouweplein met de Basiliek van Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming

Markt met stadhuis van Pieter Post en het standbeeld, met brandende fakkel, van Jan Pieter Minckeleers, de uitvinder van het lichtgas

De Grote Staat en Kleine Staat, de hoofdwinkelstraten van de binnenstad, met Dinghuis (middeleeuwse rechtbank, nu vestiging VVV)

Sint-Servaasbrug

Bassin (binnenhaven)

Jekerkwartier

Bonbonnière (vroegere stadstheater)

Helpoort en stadsmuur met enkele muurtorens (middeleeuws)

De Hoge Fronten, ook wel Linie van Dumoulin genoemd. 17e/18e eeuwse vestingwerken met diverse bastions ter bescherming van de stadswallen. De Hoge Fronten worden gekenmerkt door de aanwezigheid van droge grachten en ondertunnelling (ook wel aangeduid als kazematten)

Céramique, een nieuwe wijk met architectuur van internationale allure, waar ook het Bonnefantenmuseum gelegen is

Sint Pietersberg met de uitgestrekte onderaardse kalksteengroeves (ten onrechte aangeduid als de grotten), waarvan de Zonneberg en het Noordelijk Gangenstelsel voor toeristen te bezichtigen zijn. Hier ligt ook Fort Sint Pieter

Het Gouvernement, het provinciehuis dat deels in de Maas gebouwd is
 

Maastricht als bedevaartplaats

• Onze Lieve Vrouwe Sterre der Zee

• De heilige Servatius van Maastricht

• Het heilig Kruis van Wyck

naor bove

Bron: Wikipedia, schilderij Jacobs, foto's MestreechterSteerke.