Informatie
over Maastricht
Maastricht
(Mestreech in het Limburgs, Maestricht in het Frans)
is de hoofdstad van de Nederlandse provincie Limburg en telt circa
121.000 inwoners. (01-02-2012 Bron:CBS) die Maastrichtenaren worden
genoemd. De herkomst van de naam Maastricht is waarschijnlijk
terug te leiden tot de Latijnse naam Mosae Trajectum, "doorwaadbare
plaats in de Maas", die ons echter pas vanuit de Middeleeuwen
bekend is. De aanduiding Trajectum of Triecht
werd ook voor Utrecht gebruikt, vandaar de toevoeging van de naam
van de rivier. In 1051 werd voor het eerst de naam Masetrieth
genoteerd, wat uiteindelijk Maastricht werd.
Maastricht is gelegen in het zuiden
van Limburg, aan weerszijden van de rivier de Maas. Ooit was het
slechts een havenstad, later werd het ook een bisschopsstad,
pelgrimsstad, handelsstad, vestingstad, nijverheidsstad en ten
slotte ook een universiteitsstad. Momenteel zijn er plannen om er
ook een gokstad van te maken maar dat is nog niet geheel zeker.
De Heilige Servatius is de patroonheilige van Us Mestreech (ons
Maastricht).
Geschiedenis
Vaak wordt gedacht dat
Maastricht gesticht werd door de Romeinen, maar minstens 500 jaar
voor de komst van de Romeinen was de plaats al bewoond door de
Kelten. Deze hadden zich gevestigd op een doorwaadbare plaats bij de
Maas. Van veel eerder zijn in een lössgroeve ten westen van
Maastricht, tussen 1980 en 1990 resten in situ gevonden uit de Oude
Steentijd, uit de periode tussen omstreeks 250.000 en rond 80.000
jaar geleden. Bewoners uit een latere tijd worden ook wel
bandkeramiekers genoemd; naar o.a. hun prachtige keramische bekers
die zij vervaardigden en veelvuldig werden opgegraven nabij
Belvedère.
Maastricht, met Nijmegen één van de twee steden die zich de oudste
stad van Nederland noemen, werd rond het begin van de jaartelling
bewoond door de Romeinen, bij een doorwaadbare plaats over de Maas.
De naam Mosa Trajectum (of Trajectum ad Mosam) betekent doorgang
over de Maas. In eerste instantie bestond het uit Maastricht op
de westoever en Wyck op de oostoever, verbonden door de Romeinse
brug, die gelegen was tegenover de huidige Eksterstraat. Nadat deze
brug was ingestort, is deze in de 13e eeuw vervangen door de
Sint-Servaasbrug. Reeds sinds lange tijd is Wyck een stadsdeel van
Maastricht op dezelfde plek.
De bisschopszetel van Sint Servaas werd in de 8e eeuw naar Luik
verplaatst. In de loop van de Middeleeuwen raakte Maastricht terecht
onder twee heersers: de Hertog van Brabant en de Prins-Bisschop van
Luik. Deze Tweeherigheid van Maastricht zou blijven bestaan tot de
Franse verovering in 1794. Bij eerdere veroveringen was de nieuwe
machthebber steeds de rechtsopvolger van de Brabantse hertog. In
1204 kreeg Maastricht haar Middeleeuwse stadsrechten.
In 1579 werd Maastricht, dat na de Pacificatie van Gent de kant van
de opstand had gekozen, door het Spaanse leger van de hertog van
Parma veroverd. Deze verovering ging gepaard met een geweldig
bloedbad, waarbij ongeveer een kwart van de 8.000 inwoners het leven
verloor.
Op zijn veldtocht langs de Maas veroverde stadhouder Frederik
Hendrik in 1632 Venlo, Roermond en Maastricht. De Spanjaarden zouden
Venlo en Roermond enkele jaren later weer heroveren, maar Maastricht
zou tot 1794 een buitenpost van de Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden blijven.
In 1673 werd Maastricht belegerd, gebombardeerd en veroverd door het
Frankrijk van de Zonnekoning Lodewijk XIV. Bij het bestormen
van de stadsmuur kwam musketier Charles de Batz de Castelmore (beter
bekend als d'Artagnan) om het leven.
Een standbeeld van d'Artagnan is thans te bewonderen in het
Aldenhofpark.
Bij de vrede van Nijmegen in 1678 keerde Maastricht weer terug onder
Nederlands gezag.
Tussen 1632 en 1794 maakte Maastricht deel uit van "Staats-Limburg",
één der Generaliteitslanden.
In 1794 viel Maastricht weer in Franse handen. Maastricht werd toen
ingelijfd bij de Franse Republiek. De eeuwenlange tweeherigheid werd
toen afgeschaft en alle inwoners werden Frans staatsburger. Een
gebied ter grootte van ongeveer de huidige provincies Nederlands en
Belgisch Limburg werd het Franse departement Nedermaas waar
Maastricht de hoofdstad van werd. Deze toestand duurde tot 1814.
Maastricht kwam bij de Nederlanden.
Begin 19e eeuw ontwikkelde Maastricht zich (in het kielzog van
Wallonië) tot één van Nederlands vooraanstaande industriesteden.
Wantoestanden in de fabrieken van de familie Regout hebben nog eind
19e eeuw tot een parlementaire enquete geleid.
Na de Belgische opstand van 1830 bleef Maastricht als enige
Limburgse plaats onder Nederlandse controle. Dit kwam door de
garnizoenscommandant kolonel Dibbets, die de teugels strak in handen
hield en zelfs dreigde de stad liever op te blazen dan over te
geven. Bij het Verdrag van Londen van 1832 werd België gedwongen
oostelijk Limburg en Noordelijk Brabant af te staan aan Nederland.
Omdat Nederland dit verdrag pas in 1839 ondertekende, bleef
Maastricht van 1830 tot 1839 geïsoleerd.
Veel andere Limburgse steden boven tot 1870 lid van de Duitse Bond.
Mede om weer wat plezier in de stad te brengen, richtte een groep
notabelen in 1840 de Sociëteit Momus op, Nederlands eerste
carnavalsvereniging (inmiddels ter ziele gegaan). Dit inspireerde de
oprichting (mede door Maastrichtenaren!) van de Venlose
carnavalsvereniging Jocus.
Ten tijde van de Belgische opstand was Maastricht samen met Brussel
de meest geromaniseerde (verfranste) stad ten noorden van de
taalgrens. Het Limburgs dat in Maastricht gesproken wordt, kent nog
steeds een aantal Franse lexicale invloeden (bv. "peer" = vader,
"meer" = moeder). Tot in 1892 bleef er een Franstalige Maastrichtse
krant bestaan, genaamd Le Courrier de la Meuse.
Tegenwoordig wordt er vrijwel geen Frans meer gesproken in
Maastricht.
Omdat in de jaren zeventig van de 20e eeuw Limburg een enigszins
achtergesteld gebied binnen Nederland was, werd besloten dat
Maastricht een eigen universiteit zou krijgen: de Rijksuniversiteit
Limburg (inmiddels de Universiteit Maastricht).
In 1992 werd door de vertegenwoordigers van twaalf Europese landen
in Maastricht het Verdrag van Maastricht getekend. Daarmee werd een
begin gemaakt met de Europese Unie, en werd de basis gelegd voor de
euro.
In 2003 kwamen Maastricht en zijn burgemeester Gerd Leers
verschillende keren landelijk in het nieuws:
-
Enkele balkons van het
appartementencomplex "Patio Sevilla" in de nieuwe wijk Céramique
stortten in, waarbij twee mensen omkwamen;
-
Maastricht weigerde, als eerste
gemeente in Nederland, haar noodlijdende voetbalclub (MVV)
financieel te steunen;
-
Tijdens een grote politie-actie
werden wietplantages in het woonwagenkamp Vinkenslag ontruimd;
-
Een waterleidingbreuk
veroorzaakt een verzakking van een deel van de ondergrondse Sint
Pietersberg. Maastricht overtreedt de wet door over te gaan tot
het volstorten van een deel van het vleermuisreservaat.
-
1 en 2 december was de OVSE-top
in het MECC, waar onder andere Colin Powell te gast was.
In maart 2004 maakte burgemeester Leers bekend te willen
onderzoeken of er een Thalys-verbinding mogelijk is tussen
Maastricht en Luik. De voor 2006 te realiseren verbinding zou
tweemaal per dag Maastricht moeten aandoen. In de huidige
situatie rijdt er alleen een stoptrein tussen de twee
Euregio-steden.
Tijdlijn van Maastricht sinds haar stadsrechten
1204 "Maastricht krijgt
stadsrechten (1204)"
1579 "Maastricht wordt door de
Hertog van Parma veroverd (1579)"
1632 "Frederik Hendrik verovert
Maastricht (1632)"
1673 "Lodewijk XIV verovert
Maastricht (1673)"
1678 "Maastricht weer bij Nederland
(1678)"
1794 "Maastricht wordt weer Frans
(1794)"
1814 "Maastricht wordt bij de
Nederlanden gevoegd (1814)"
1830 "Generaal Dibbets behoudt
Maastricht voor de Nederlanden (1830-1839)"
1867 "Ontmanteling van de Vesting
Maastricht (1867)"
1944 "Bevrijding van Maastricht op
13/14 september (1944)"
1992 "Verdrag van Maastricht
(1992)"
naor bove |
Geografie
Maastricht ligt in het uiterste
zuidoosten van Nederland. De stad ligt op een wat bredere plaats in
het Maasdal, tussen het plateau van Margraten en de Haspengouw. Door
de stad stromen de Maas en de Jeker. Bij de Onze-Lieve-Vrouwewal
stroomt de Jeker in de Maas.
Het deel van de oude stad dat op de oostoever van de Maas ligt, heet
Wyck (uitspraak: Wiek).
Dorpen als Amby, Borgharen, Heer, Itteren, Scharn, Heugem,
Sint-Pieter, Oud-Caberg en Wolder zijn inmiddels onderdeel van
Maastricht, al houden de bewoners wel vast aan hun eigen tradities
en hun eigen dialect. De gemeente Maastricht kent geen zelfstandige
dorpen meer. De gemeente grenst aan de gemeenten Meerssen,
Valkenburg aan de Geul, Margraten, Eijsden in Nederland, en Lanaken,
Riemst en Wezet (Visé) in België.
Toen de linkeroever van de Maas op 8 augustus 1843 aan België werd
toegewezen, werd besloten om een gebied van 1200 vadem (2,3 km; 1
kanonschot ver) rond Maastricht bij Nederland te voegen. Hierdoor is
het gebied rondom de westkant van Maastricht een van de weinige
gebieden in het Limburg ten westen van de Maas dat geen natuurlijke
grens met Belgi? vormt.
Spoorwegen verbinden station Maastricht met Sittard, Heerlen en
Luik. Na bestuurlijk overleg tussen de beide provincies Limburg werd
eind 2004 begonnen met het opknappen van de oude goederenspoorlijn
tussen Maastricht en Lanaken. Deze spoorwegverbinding zal in eerste
instantie het goederenverkeer over de weg tussen de beide
vestigingen van de SAPPI papierfabrieken moeten beperken. In een
later stadium zal een studie worden uitgevoerd of de spoorlijn ook
kan worden gebruikt als reguliere spoorwegverbinding tussen
Maastricht en Hasselt waardoor ook een snellere verbinding ontstaat
met Antwerpen. De verbetering van de spoorwegverbinding met Luik
waar de TGV stopt is belangrijk voor een verdere economische
ontwikkeling van de stad en de regio.
De snelweg A2 verbindt Maastricht in noordelijke richting met
Eindhoven en de Randstad en in zuidelijke richting met Luik, en de
A79 verbindt Maastricht in oostelijke richting met Heerlen en in het
verlengde daarvan - via de A76 - met Duitse steden als Aken, Keulen
en het Roergebied. Laatstgenoemde snelweg voert enige kilometers
boven Maastricht in westelijke richting naar Antwerpen en Brussel.
Wijken
De gemeente Maastricht bestaat
officieel uit vijf stadsdelen die zijn onderverdeeld in
44 wijken:
- Stadsdeel Maastricht-Centrum:
Binnenstad,
Jekerkwartier,
Kommelkwartier,
Statenkwartier,
Boschstraatkwartier,
Sint Maartenspoort,
Wyck-Céramique;
- Stadsdeel Zuid-West:
Villapark,
Jekerdal,
Biesland,
Campagne,
Wolder,
Sint Pieter;
- Stadsdeel Noord-West:
Brusselsepoort,
Mariaberg,
Belfort,
Pottenberg,
Malpertuis,
Caberg,
Oud-Caberg,
Malberg,
Dousberg-Hazendans,
Daalhof,
Boschpoort,
Bosscherveld,
Frontenkwartier,
Belvédère,
Lanakerveld;
- Stadsdeel Noord-Oost:
Beatrixhaven,
Borgharen,
Itteren,
Meerssenhoven,
Wyckerpoort,
Wittevrouwenveld,
Nazareth,
Limmel,
Amby;
- Stadsdeel Zuid-Oost:
Randwyck,
Heugem,
Heugemerveld,
Scharn,
Heer,
De Heeg,
Vroendaal.
De bovenvermelde wijken Amby,
Borgharen, Heer, Itteren, Sint-Pieter en Wolder (als
hoofdkern van de gemeente
Oud-Vroenhoven) zijn geannexeerde en dus voorheen
zelfstandige gemeenten. Limmel (voorheen gemeente
Meerssen), Scharn (voorheen gemeente Heer) en Heugem
(voorheen gemeente Gronsveld) zijn dorpen die deel
uitmaakten van andere gemeenten.
Bezienswaardigheden:

Vrijthof met de (deels) Romaanse
Sint-Servaasbasiliek, de Sint-Janskerk, het Museum Aan Het Vrijthof
(voorheen Spaans Gouvernement) en het Generaalshuis (huidige
Theater aan het Vrijthof)
Onze-Lieve-Vrouweplein met de
Basiliek van Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming
Markt met stadhuis van Pieter Post
en het standbeeld, met brandende fakkel, van Jan Pieter Minckeleers,
de uitvinder van het lichtgas
De Grote Staat en Kleine Staat, de
hoofdwinkelstraten van de binnenstad, met Dinghuis (middeleeuwse
rechtbank, nu vestiging VVV)
Sint-Servaasbrug
Bassin (binnenhaven)
Jekerkwartier
Bonbonnière (vroegere stadstheater)
Helpoort en stadsmuur met enkele
muurtorens (middeleeuws)
De Hoge Fronten, ook wel Linie van
Dumoulin genoemd. 17e/18e eeuwse vestingwerken met diverse bastions
ter bescherming van de stadswallen. De Hoge Fronten worden
gekenmerkt door de aanwezigheid van droge grachten en
ondertunnelling (ook wel aangeduid als kazematten)
Céramique, een nieuwe wijk met
architectuur van internationale allure, waar ook het
Bonnefantenmuseum gelegen is
Sint Pietersberg met de
uitgestrekte onderaardse kalksteengroeves (ten onrechte aangeduid
als de grotten), waarvan de Zonneberg en het Noordelijk
Gangenstelsel voor toeristen te bezichtigen zijn. Hier ligt ook Fort
Sint Pieter
Het Gouvernement, het provinciehuis
dat deels in de Maas gebouwd is
Maastricht als
bedevaartplaats
-
Onze Lieve Vrouwe Sterre der
Zee
-
De heilige Servatius van
Maastricht
-
Het heilig
Kruis van Wyck
naor bove |
|