De Burgh in Heer:

Naam: De Burgh
Alternatieve benaming(en): De Burcht

Adres: Burghtstraat 5, Maastricht
Bezoek: Als gast van de horecagelegenheid

Omschrijving: (RCE) De Burgh, rechthoekig donjonachtig gebouw XIIId-XIVa; sterk gewijzigd XIXb.

Tot voor kort aan alle zijden omgeven door een brede gracht.

Op de Burghstraat 5 te Heer (Maastricht) staat 'de Burgh', deze stamt oorspronkelijk uit de elfde eeuw

De eerste burcht zou in 1408 verwoest zijn, doch deze moet spoedig daarna weer zijn opgebouwd, daar in 1439 de hertog van Brabant, en in 1454 de bisschop van Luik toestemming verleende aan het kapittel van St.Servaes, gevangen over hun grondgebied naar de burcht in Geer te vervoeren. Het kapittel gebruikte het huis toen als gevangenis. In 1489 werd in de Raad van Maastricht het voorstel gedaan om het 'Huis te Heer' te slechten, zodat eventuele vijanden geen mogelijkheid zouden hebben de burcht te bezetten om zo een uitvalsbasis te vormen.  Of deze slechting ooit plaatsgevonden heeft is niet bekend. Het is ook niet zeker of men met het 'Huis te Heer' de Burght bedoelde. Hoe het kasteel er vroeger uit heeft gezien is niet bekend, maar men gaat ervan uit dat het altijd een alleenstaande woontoren is geweest. In 1681 en 1684 zijn er herstellingen uitgevoerd, en opnieuw in 1712. De Burght was gelegen in dat deel van de toenmalige Zuid-Nederlanden, dat talloze malen het strijdtoneel was van diverse strijdende partijen, wat aan het gebouw ook zijn sporen naliet. In het vredesjaar 1748 werd Maastricht ingenomen door Franse troepen. De Burght werd toen ingericht als hospitaal om 30 gewonde militairen te verplegen. Na de Franse revolutie kwam

In 1756 was het gebouw behoorlijk vervallen, en men besloot tot reparatie. In 1779 en in 1783 volgden er weer reparaties aan o.a. deuren en vloeren. Naar men aanneemt werd het huis in 1794 gesloopt, op de kelderverdieping na. De Burght kwam in handen van J.F. Bachelier, die er zich vestigde en van 1809 tot 1814 tevens burgemeester van Heer was. Een latere eigenaar was de kapitaalkrachtige Mechelse zakenman Frans de Backer, die rondom De Burght landerijen had van ongeveer 280.000 m². In 1857 werden de binnenmuren weggekapt om meer ruimte verkrijgen. Later werden er ook vier hoektorentjes aangebracht, die inmiddels ook weer zijn verdwenen. Tezelfdertijd werd het dak vervangen door een mansardekap met kapellen en een topgeveltje boven de ingang.

De muren zij ca 2.3 meter dik en hebben piepkleine ramen (vroeger schietsluifnissen), eveneens bevond zich in de kelder een waterput, helaas nu niet meer aanwezig, hiervan werd vroeger gezegd dat deze onder de Maas liep en ergens uitkwam op St.Pieter, was dit een fabel of niet ?

De woontoren die de kenmerkende naam De Burgh draagt, is gelegen aan de rand van het Maasterras ten zuidwesten van het dorp Heer, dat op het plateau ligt. De toren staat in het door het Langwater omspoelde broekland. Het blijft speculeren of het in 1070 genoemde 'castrum te Heer' valt te associëren met de locatie van het huidige kasteel De Burgh. Datzelfde geldt voor het in 1489 genoemde kasteel te Heer. Hoewel de grote vijver in theorie voldoende ruimte heeft geboden aan een (weg gegraven) motte met een doorsnede van maximaal 30 meter, is daarvoor geen bewijs. De toren moet onafhankelijk van zo'n burchtheuvel zijn gebouwd en heeft ook geen onderdeel gevormd van een groter kasteel, zoals wel eens is gesuggereerd.' Ten westen van het kasteel lag een voorburcht met een gebouw dat op tekeningen van J. van Brabant van omstreeks 1850 nog staat afgebeeld. Op de twintig jaar oudere kadasterkaart staan nog enkele andere dienstgebouwen, die dus na de sloop in de Franse tijd zijn herbouwd. De gegevens over de voorburcht gaan terug tot de zestiende eeuw en hebben betrekking op een boerenwoning met stallen, omgeven door een aparte gracht. Westelijk hiervan lag een moestuin, omgeven door een tweede (inmiddels ook verdwenen) grachtenstelsel.

Het huidige herenhuis lijkt veel op een donjon of woontoren. Het dateert in hoofdzaak uit de tweede kwart van de negentiende eeuw.

Bewoners:

Kasteel De Burght vindt zijn eerste vermelding in het jaar 1070 als "Castra". De Burght werd als kasteel gesticht in de 12e eeuw door de adellijke familie de Here, van waaruit de naam van de vroegere gemeente Heer is ontstaan. Van oorsprong was De Burght vele malen groter, maar kern van dit alles was altijd de huidige woontoren. Het huis werd waarschijnlijk gesticht door de adellijke familie De Here of Van Heer. De eerste vermelding van daadwerkelijke bewoning stamt uit 1509, toen kanunnik Johan Rethens een huurcontract aanging voor negen jaar, met de bepaling dat het open huis zou blijven voor de deken van het kapittel. Kanunnik Engelbertus van Heemstede werd huurder in 15(?), als opvolger van kanunnik Nicolaas van Dijk. Vervolgens kwamen de kanunniken Ludovicus de Schantrans en Theobaldus van Nijnatten.

Toen tijdens de Tachtigjarige Oorlog het gebouw door brand beschadigd werd, kreeg de laatste kwijtschelding van huur tot de schade hersteld was. In 1582 kreeg de proost Engelbertus Boonen de beschikking over het huis en in 1652 deken Wynand a Gelria. Een groot aantal kanunniken volgden als bewoner, tot het huis door de Fransen in beslag werd genomen. Jean François Bachelier werd toen eigenaar, maar verkocht het huis later door aan Frans de Backer uit Mechelen, die er tot 1857 woonde. Toen werd A.H. Becker eigenaar, die verschillende wijzingen doorvoerde. Zijn zoon Gerard bewoonde de Burght na hem, maar toen ging het gebouw weer in verschillende handen over, totdat J. Raemaekers uit Maastricht het kocht en er het Internaat voor Sociale Jeugdzorg in vestigde.In 1963 werd het huis eigendom van A.J. Leufkens uit Maastricht. In de kelders is nu een bistro gevestigd, in het gebouw zelf zijn kantoren.

In de 19e en 20e eeuw is er, door diverse eigenaren, flink wat vertimmerd aan het kasteel. Een van deze eigenaren dacht het kasteel te verfraaien door het aanbrengen van 4 torentjes op de hoeken van het kasteel. Na een brand op de bovenste verdieping zijn deze echter niet meer teruggeplaatst. In de periode dat De Burght eigendom was van de Nederlandse Staat was er een meisjesinternaat gevestigd. Na het vertrek van dit internaat werd het kasteel gekraakt door provo's, welke het pand zeer zwaar vernielden. Het toegetakelde gebouw werd in de jaren 70 zelfs onbewoonbaar verklaard door de gemeente. De huidige eigenaar heeft in de jaren 80 het complete gebied onder handen genomen en Kasteel De Burght in oude glorie hersteld. In het souterrain is een restaurant gevestigd, met eigen toegangsbrug over de slotgracht, en de 5 verdiepingen zijn thans ingericht als kantoorruimte.