't Mooswief

 

‘T MOOSWIEF

Waar komt ze eigenlijk vandaan?

De markt is door de eeuwen heen altijd al het handelscentrum van de stad geweest. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met het standbeeld van "'t Mooswief", letterlijk vertaald "de groentevrouw".  In het verleden kwamen de plattelandsvrouwen wekelijks hun waren aanprijzen aan de stadsmensen. Nu nog wordt er op woensdag en vrijdag markt gehouden.

Mooswief oppe Merret, zo’n tachtig jaar geleden heette de groenteverkopers nog ‘moosvrouwen’. De naam ‘mooswief’ had toen een nare klank, in de vroege ochtend trokken de marktvrouwen van Sint Pieter – Amby – Cadier of Gronsveld naar de markt in Maastricht. Omstreeks 10.00 uur hadden zij hun ‘unne’ (uien) ‘poor’ (prei) en ‘moos’ (kool) verkocht en was het tijd voor een kopje koffie. Daarna deden zij hun eigen boodschappen en kochten ‘kolonialen waren’ zoals koffie, thee, cacao en tabak.

Welke historie heeft het 'Mooswief' op de markt ?

In 1952 vormde zich een comité, wat zich voor doel stelde om een monument te laten maken van een typische Maastrichtse marktvrouwtje. Dankzij spontane medewerking van de Marktbewoners en de Marktkooplui was het al in 1953 mogelijk om over te gaan tot het plaatsing van het monument.

Het hardstenen beeld op de Markt is het laatste grote werk van de Maastrichtse beeldhouwer Charles Vos, die helaas de onthulling op 27 februari 1953 niet meer heeft mogen meemaken. Het beeld is toen onthuld door de Prins Carnaval Sjaak den ierste van de Tempeleers en sindsdien is het Mooswief de Patrones van de Mestreechter Vastelaovend. Nog elk jaar legt de Stadsprins van Maastricht op de zaterdag vóór Carnaval een krans op de schouders van dit beeld, niet van bloemen maar van verse groente gemaakt. Van het stenen beeld op de markt heeft men in de loop van de jaren een pop gemaakt, die wat op Carnavalszondag, na de elf kanonschoten, wordt opgehangen op het Vrijthof. Op Carnavalsdinsdag om twaalf uur wordt het Mooswief omlaag gehaald. Menige Maastrichtenaar laat dan een traantje en gaat naar huis. Het is mooi geweest... Mooswief adieu... tot de komende Carnaval!

De maker van het beeld ''t Mooswief " is Charles Vos (Charles Hubert Marie) Maastricht 1888-1954.

Hij werd opgeleid aan de academies van Antwerpen en Amsterdam en legde zich voornamelijk toe op het ontwerpen van kerkelijke kunst (ook in samenwerking met architecten)  Kruiswegstaties in glazuur techniek (Huskenskolonie, Heerlen), Piëta’s en heiligenbeelden. Zijn stijl is expressionistisch.

In zijn geboorteplaats, waar hij hoogleraar werd aan de Jan van Eijck academie, bevinden zich het monument van Hendrik van Veldeke uit Brons. Het beeld van St.Servaas (Maasbrug). Meerdere beelden en reliëfs in steen en brons aan de brug, het oude Gouvernement en de Servaasbron (Vrijthof). Voor meer informatie zie de website Charles Vos.

Wist u dat ?

Sjo Koch meldt via facebook: Wat de meeste Maastrichtenaren (nog niet) weten.  Het was begin 50er jaren. Tant Merie Koch, de jongste zuster van mijn opa, stond, van jongs af aan, achter de groenten en fruitkraam van haar moeder, op de markt in Maastricht. Toen zag ze een man op afstand staan en die hield haar lange tijd in de gaten. Deze man kwam op haar af en vroeg of hij haar mocht tekenen. Dat mocht. Hij bleek achteraf de kunstenaar Charles Vos te zijn, die een ontwerp maakte voor het standbeeld van De Mooswief op de markt. Tant Merie is in 2004 gestorven en was bijna 100 jaar. Sjo bedankt voor het geweldig verhaal.

Foto pop Mooswief weblog Zwanie klik op de foto.

De geschiedenis van het Mooswief, verteld door Jan Janssen op facebook:

Zo vlak voor de carnaval is het goed om iets te schrijven over de meest besproken en bezongen vrouw van Maastricht, namelijk 't Mooswief. Waar komt ze vandaan en wie is het eigenlijk? Wat moeten we met dat mens en waarom die verering voor iemand die we nauwelijks kennen. Ik probeer het - dit Maastrichtse mysterie - hier uit de doeken te doen.

Carnavalsfiguur:

Het Mooswief is een carnavalsfiguur. Deze dame verzinnebeeldt namelijk de vruchtbaarheid. Ze biedt namelijk de vruchten van het land aan en daarin schuilt de oerfunctie van het carnaval. Carnaval is het feest van het lengen van de dagen (het nieuwe licht) en door het lengen van de dagen komt het land weer tot leven en brengt het vruchten op, de groenten. Het Mooswief is dus de boodschapper van het nieuwe leven. daarnaast staat het Mooswief bekend als commentator op alles wat in de stad gebeurt en in het bijzonder in het stadhuis. Zij heeft vaak het nieuws uit eerste hand en kleurt dat nieuws door het te voorzien van eigen commentaar, gewild of ongewild. Het Mooswief is een criticaster en is de verzinnebeelding van het volk van Maastricht.

In de beginjaren wordt 't Mooswief op carnavalszondag door de boeren en boerinnen uit Bosscherveld naar de stad gebracht. Deze traditie houdt echter geen stand en wordt overgenomen, tot op de dag van vandaag, door de carnavalsvereniging van de wijk Sint Pieter, de Mosasaurusse. De damesafdeling van deze carnavalsvereniging heet dan ook de Mooswiever vaan Sint Pieter. Op zondagmorgen wordt door de Mooswiever traditiegetrouw een mand vol groenten aangeboden aan de stadsprins, een mand boordevol met vitaminen om het carnaval gezond door te komen, 't Mooswijfke, de eega van de prins van de Mosasaurusse, mag als dank een schot lossen op het Momuskenon.

 

Veel bezongen vrouw:

Wellicht is geen andere vrouw in Maastricht zo vaak en hartstochtelijk bezongen als het Mooswief. 'Veer zien de kinder vaan 't Mooswief' is zo'n adoratie en maakt van 't Mooswief een van de oermoeders zoals de Noorse godin Freya. In 2003  zongen we ' is 't Mooswief neet te zwoer veur oppe Vriethof?' en in 't jaar 2004 zong Maastricht 'Iech bin verleef op 't Mooswief'. En dit jaar (2013) tot slot zingt iedereen 'eindelijk bin iech d'n trompettist bij 't Mooswief um 12 oor 's nachts'.

 

De groentekrans, een bijzondere eer:

't Mooswief houdt niet van een bloementje. Om die reden wordt het Mooswief geëerd met een groentekrans. Op carnavalszaterdag arriveert de stadsprins met de trein in de stad en eer hij de macht overneemt in het stadhuis gaat hij eerst en vooral naar naar het Mooswief en eert haar met het omhangen van de groentekrans. Ter ere van haar en van dit heugelijke moment wordt het Maastricht Volkslied gespeeld.

 

't Mooswief en Jan Pieter Minckeleers:

Vaker is er sprake geweest van een onduidelijk verbond tussen het Mooswief en Jan Pieter Minckeleers. Beide beelden staan op de markt en houden het gebeuren in en rond het stadhuis in de gaten. Een tweespraak tussen deze twee figuren is vaker, op hilarische wijze, op toneel uitgevoerd. Bij de laatste renovatie van de Markt is het beeld van Minckeleers korter bij het Mooswief geplaatst. De vraag is nu: zouden die twee toch iets hebben met elkaar?

 

Het beeld:

Het beeld van 't Mooswief - gemaakt door Charles Vos-  werd in 1953 op de Markt geplaatst. De toenmalige regerende stadsprins Jaques Chappin van 1954 onthulde het beel dop carnavalszaterdag, vlak voor de machtsovername. Het vond direct een plaats in de harten van de Maastrichtenaren. Om het beeld was een fonteinbak gerealiseerd. Uit bronzen vissen spoot het water in de bak. Het publiek op de Markt maakte de fonteinbak echter tot een afvalbak en daardoor heeft men de fonteinenbak, jammer genoeg gedempt.

 

De pop:

OP carnavalszondag wordt op het Vrijthof een grote pop, voorstellen het Mooswief, door de stadsprins in een paal gehesen. Zolang het Mooswief in top hangt is het carnaval en klokslag 12.00 uur op dinsdagavond wordt het Mooswief omlaag gehaald en levert de stadsprins zijn muts en scepter in bij de president van de Tempeleers en is carnaval weer verleden tijd. De pop heeft een van riet gevlochten lijf, gemaakt door Charles Roex uit Stokkem. De kop, de armen en de benen zijn gemaakt door kunstenaar Frans Witte, Jo Teheux heeft de kleren ontworpen. De hijsconstructie is bedacht door oud stadsprins Peter d'n Ierste.

In de kleren van het Mooswief zit 44,43 meter stof verwerkt. Elk jaar worden de kleren van het Mooswief door Esther Zeguers gestreken en oud stadsprins Peter Schrijen kleedt de pop aan op de vrijdag voor het carnaval zodat het Mooswief er weer proper bij hangt.

 

De brand,

Tijdens het carnaval van 1984 hebben onverlaten de pop van het Mooswief in brand gestoken. Maastricht en met name stadsprins Jean d'n Twiede waren in shock. In 1985 werd door de stadspring Jef d'n Ierste het nieuwe en huidige Mooswief gepresenteerd.

Jan Janssen bedaank veur dit sjoen stökske historie.

 

Naor Bove

't Mooswief

Boe kump ze eigelek vandan?

Greuntevrouwlui, de Mooswiever genump, brachde vreuger moos wat op 't land greujde nao de merret. De mooswiever kaome vaan St.Pieter. Dao waore ouch mooswiever die wat vaan aander plaotse aof kaome.

Wat veur 'n  historie heet 't Mooswief op de Merret?

In 1952 vörmde ziech e comité, wat ziech es doel stèlde um e monumint te laote make vaan e typisch Mestreechse merretvruike. Daankzij de spontane mètwèrking vaan de merretbewoeners en merretverköpers waor 't al in 1953 meugelek um euver te goon tot plaotsing vaan 't monumint.

Wie gezag is 't Mooswief de patrones vaan de Mestreechter Vastelaovend. Edere zaoterdag véúr de Vastelaovend bringe de Tempeleers en zienen Hoeglöstegheid hulde aon 't Mooswief door 'ne krans vaan veers moos um de sjowwers te lègke.

Vaan 't steine beeld op de Merret heet me in de loup der jaore 'n póp gemaak die wat op Karnevalszoondeg, nao de èlf kenonssjeute, weurt opgehaange op 't Vriethof. Op Vastelaovendsdinsdag um twelf oor weurt eus Mooswief weer umlieg gehaold. Meinege Mestreech liet e träöntsje en geit nao hoes. 't Is sjoen gewees...Mooswief adie...tot de koumende Vastelaovend!

Naor Bove

Ut Mooswief, mijn herinnering zie ook de foto links, een zakje friet bij Friture Reitz en lekker opeten onder de 'bescherming' van 'ut Mooswief' op het randje van de fontein samen met de duifjes. Iedere waterspuwer stelt een dier voor wat men op de markt kon kopen, duiven, eend, konijnen.

Bericht uit de Dagblad de Limburger, door Vikkie Bartholomeus

29-12-2018 ’t Mooswief krijgt een nieuw jurkje..

Ze draagt al bijna dertig jaar hetzelfde jurkje met een schort en omslagdoek. Maar de outfit van ’t Mooswief is na al die jaren carnaval in weer en wind tot op de draad versleten. 
„Het dreigde van ellende uit elkaar te vallen”, zegt Tempeleer Odin Wijnhoven. „Je moet er niet aan denken dat je haar bij het inschieten van de vastelaovend opeens in haar onderkleed hebt hangen”, of erger nog: „in haar bloete koont.” 
En daarom krijgt ’t Mooswief een nieuwe garderobe. Komende carnaval zal ze in haar nieuwe outfit te aanschouwen zijn. Een team van vrijwilligers van de Tempeleers heeft inmiddels de eerste pas-sessie achter de rug. Het ontwerp is gebaseerd op een historische dracht van de patrones van de Maastrichtse carnaval, maar wijkt niet extreem af van hoe ze nu gekleed is. De huidige kleding stamt uit 1985; in 1984 werd ’t Mooswief namelijk in brand gestoken. 


De nieuwe kleding kost volgens Wijnhoven „meerdere duizenden euro’s”. „Het is een flinke operatie. Er gaan tientallen meters stof in.” Om het geld bij elkaar te brengen brachten de Tempeleers onlangs hun eigen Mooswief-bier op de markt. Verder gaan cliënten van Athos de oude kleding van de patrones opknippen in vijfhonderd stukjes. De stukjes stof zullen in een reageerbuisje worden gestopt en worden vanaf februari als Mooswief-memorabilia met een echtheidscertificaat verkocht. 


De nieuwe garderobe van ’t Mooswief is aanleiding voor een samenwerking met de Maastricht Academy of Fine Arts and Design. Tien studenten van de kunstacademie maken hun eigen ontwerp voor de patrones. „Niet om echt aan te doen, maar meer om vanuit studenten creatief te kijken naar één van de meest traditierijke personages van onze stad”, zegt Tempeleer Benedict Persoon.

 

De ontwerpen zullen rond carnaval te zien zijn in diverse etalages in de binnenstad.

 

Naor Bove Bron:  website Charles Vos, MaastrichtOnline, Wikipedia, Facebook Sjo Koch, Foto: John Kerkhofs (muv de zwartwit foto's), Pop Mooswief, Zwanie weblog .

eine terök