Open Monumentendag Maastricht 2013, Macht en Praal:

Gehouden op zaterdag 14 en zondag 15 september, dit maal met als onderwerp ''Macht en Praal'.

Vandaag staan twee wandelingen op het programma 's morgens om 10.00  uur de vestingwandeling van ca een uur, en vanmiddag om 14.30 uur voor mij het hoogtepunt de wandeling en uitleg over de Hoge en Lage fronten ca 2 uur , vandaag genoeg lichaamsbeweging dus, jammer genoeg regent  het pijpenstelen maar gelukkig zegt de buienradar dat de regen stopt tegen 10.00 uur en de wandeling begint, juist ja om 10.00 uur blijkt toch dat slieveneer het goed voor heeft met de Maastrichtenaren. Nu maar hopen dat ze het goed hebben.

Natuurlijk was ik net zoals altijd ruim op tijd en zocht ik naar Bernardusstraat 24b, 24 was zo gevonden, nu nog de b. Ik vreesde al dat ik alleen was toen er een klein Indisch vrouwtje zich bij mij voegde en vraagde of ik ook met de wandeling mee zou gaan, ik zei ja, en ze wees me erop dat huisnummer 24B de 'Helpoort' was, ja daar stond ik dan, toch iemand die wat van Maastricht afwist, maar net dat ene niet. Beetje beschaamd voegde ik me bij de groep van ca tien personen, de gids was binnen in de Helpoort en nadat wij ons bij hem gevoegd hadden volgde er een kleine uitleg over de Helpoort en het bestaansrecht ervan. De eerste ommuring bleek te krap en men begon even ten westen van de Helpoort met de bouw van een tweede ommuring. Eind 14e eeuw was deze tweede ommuring voltooid. In de loop der jaren/eeuwen besloot de Jeker anders te gaan lopen waardoor deze meer van de stadsmuur afdraaide, hierdoor werd de poort niet meer direct beschermd door een 'gracht'. Om dit probleem te verhelpen werd de ommuring van de Nieuwstad gebouwd, die geen stadspoorten kende. Hierdoor verloor de Helpoort haar verkeersfunctie en waarschijnlijk is het daar aan te danken dat de poort heden ten dage nog bewaard is gebleven, blijkt dus dat vroeger, echt vroeger de Jeker pal voor de Helpoort had gelopen en dat er zelfs een ophaalbrug is geweest, dit verklaart natuurlijk ook waarom de rechter toren de 'Jekertoren'  genaamd is.

 Een nieuwtje voor mij was dat de Fa. Bonhomme die een losplaats voor zijn schepen had aan de Onze Lieve Vrouwe Kade en zijn magazijn had waar nu de Hiemel is, in 1906 werd op kosten van de firma Bonhomme de muur ten westen van de Helpoort opnieuw opgetrokken, op voorwaarde dat men twee inrijpoorten mocht inbouwen. .

De wandeling ging via de Helpoort naar de Vijf Köp, over Poort Waerachtig, via het park achter Molenhof via de Leeuwenmolen en de Nieuwenhofstraat naar de Grote Looierstraat, vervolgens via het Lang Grachtje die bestaat uit resten van de eerste stadsmuur (1220) halverwege kom je de restanten tegen van de laatste muurtoren, Maastricht had er 12. Via de Faliezustersklooster in het Faliezusterspark langs het Patervincktoren (Die zo heet als goedmaker dat men hem een kopje kleiner heeft gemaakt na de valse beschuldiging van verraad aan de Spanjaarden) om weer te eindigen bij de Helpoort. In principe een kleine wandeling, maar wij hebben er toch een klein anderhalf uur aan besteed, dit natuurlijk door de uitleg van de gids.

Deze samenkomst was een idee van Peter Gulikers van de Maastrichter Brigade, deze was ten rade gegaan bij Wethouder John Aarts en samen hebben ze dit geweldig evenement gestalte gegeven.

Wandeling Hoge en Lage Fronten:

Dan is het tijd om naar de Statensingel te gaan, ja waar was ook weer de verzamelplaats, even nagevraagd aan dhr. Borsboom van de Artillerie Vereniging Maastricht, ja rondleiding dan moet je hogerop zijn bij de Hoge Fronten. Beetje vreemd, dat is de Cabergerweg, maar ok we gaan ervoor. Een tijdje gewacht niemand gezien wel staat er een bord op de muur van de Hoge Fronten met de tekst Start Rondleiding, deur staat open maar ik ga zeker niet (alleen) de kazematten in, nein daanke. Na een tijdje begin ik toch ongerust te worden en bel het thuisfront, ik moet zijn op huisnummer 138, shit dat wordt rennen, inmiddels is het twintig over twee, mijn schoenen gaan één voor één kapot, maar dan ook echt kapot, rechtlopen is er niet meer bij, Miljaar..

Toch op tijd aangekomen, het zal toch niet zo zijn dat ze in de hoge Fronten bedoelen bij de poort, daarheen gelopen niemand aanwezig, wel zie ik twee mensen lopen op de Fronten, niets vreemds. Dan maar weer terug naar de ingang en kijk er staan twee mensen één van de CNME en één Dhr. Leo Lamberti van de Vesting Maastricht onze gids, hmm niemand anders te zien, krijg ik dan een privé rondleiding, is sjiek en ook weer niet ! Afgesproken dat we wachten op de volgende groep, dhr. Lamberti gaat al met mij naar het onderkomen van de Artillerie Vereniging Maastricht, naar dezelfde persoon die mij eerder verkeerd heeft gestuurd, hij herkend me niet of doet alsof.. Dhr. Borsboom laat me alles zien en praat honderduit over het kanon en over de vesting en Bastion, wat een kennis heeft die man. Van daaruit voegen zich nog twee mensen bij ons en gaat de wandeling beginnen, we wachten bij de hoge Fronten op een eerdere groep die al de kazematten en de Hoge Fronten heeft gehad en gaan samen met een klein 15 man naar de Lage Fronten, ondertussen giet het, gelukkig heb ik een poncho.

De man van CNME vertelt boeiend over de muurhagedis en de bloemen en de spaanse vlag (vlinder) en het koninginkruid en wat al niet meer voorkomt in de Lage Fronten. Veel van de laatste gebruiker (van Gend en Loos) is er nog aanwezig, de rails, bielzen, laadblok en stootblok zijn nog aanwezig. Her en der lopen we door struiken en je waant je midden in een bos, in ieder geval niet in het centrum van Maastricht, wat een oppervlakte. Eventuele ideeën voor gebruik van de locatie kunnen worden ingediend, er is een website voor geopend, twee ideeën, een tuin voor mensen in een rolstoel, en een bijenpopulatie plaatsen zijn al ingediend, wie volgt.

Ondertussen regent het nog langzaam en gaan we richting de Hoge Fronten, hier wordt afscheid genomen van de groep en gaat de kleinere groep met vier man aan de tocht der tochten de Hoge Fronten beginnen, ik merk dat ik moe begin te worden, maar het is het wel waard. We lopen door de kazematten en eea wordt met snel duidelijk, er waren 1500 man gestationeerd in het bastion die Maastricht verdedigde. Deze werden steeds verplaatst inclusief de kanonnen, Maastricht had niet genoeg manschappen en/of kanonnen om alle bastions/posten te bezetten.

Leuk is het verhaal 'aan de Banket zitten-liggen' dat Banket of Banquette is een gedeelte waar de infanterie de vijand konden opwachten en op hen kon schieten zonder dat deze te zien was. Zo ook had men een luistergang gemaakt, hier zat een soldaat te luisteren of hij hoorde of de vijand gangen aan het gravenwaren,. Zou de vijand aankomen werd deze ondergronds getrakteerd op wat buskruit. Om toch ook iets van maatwerk te kunnen leveren, konden ze ook richting de vijand toe graven. En daarom zijn al die nissen hier in de gangen die je ziet. Die nissen zijn alleen aan die kant waar de vijand vandaan zou kunnen komen. De achterzijde van die muurtjes zijn enkel steens en niet in verband gemetseld. Dat maakt het uitbreken van die muurtjes makkelijker. Maar als de vijand te dicht genaderd was en reeds in de gangen liepen was ook een belangrijk doel van deze gangen die ook wel ‘mijngangen’ werden genoemd. De gangen waren hierop aangepast, om de zoveel meters zie een vierkant deel ipv de ronding, dit was voor prettig om rechtop te staan maar toentertijd was het om deuren in te hangend, er werd Naamse steen in de muren gemetseld, hierin werden stevige deuren in gehangen, in het midden van zo’n vierkante deel  heb je in de grond een putje van een dertigtal centimeter diep. Een voetlengte. Enkele meters verder in vredesgebied heb je ook zo´n putje. En tussen die puntjes heb je een pijp in de grond liggen. In het putje achter de deur, vijandelijk gebied dus, werd een beetje kruit gelegd. In het putje in vredesgebied werd een vuurpijl ontstoken richting het buskruit achter de deur, de muur stortte achter de deur in.

Vandaar uit zijn we nog op de Hoge Fronten geweest waar je een schitterend uitzicht hebt over de Hoge Fronten, helemaal geweldig is het voor mij dat ik konijnen een Pad en veel vogels gezien heb. Om zes uur hebben we dan afscheid genomen van de gidsen en ben ik niet moe maar kapot door Anja opgehaald en tot de dag van vandaag geniet ik van de wandeling in de Hoge en Lage Fronten.

Nao Bove