|
Sintervaosbasiliek (Sint Servaasbasiliek) |
De Sint-Servaasbasiliek (Limburgs: Sintervaosbasiliek) te Maastricht is een grote driebeukige kruisbasiliek, gebouwd op het graf van Sint Servaas. De kerk is gelegen aan het Vrijthof. De kerk is grotendeels in romaanse stijl gebouwd met gebruikmaking van vooral kolenzandsteen en mergel. Op 14mei 1985 werd de kerk door Paus Johannes Paulus II tot basiliek (Basilica Minor) verheven. De kerk wordt beschouwd als de oudste bestaande kerk van Nederland. De basiliek behoort tot de Top 100 der Nederlandse UNESCO-monumenten. Wie was Servaas, Servaas zou in de 4e eeuw zijn geboren in Armenië en Joodse ouders hebben, hij zou zelfs verwant zijn aan Johannes de Doper en Jezus Christus via zijn moeder die nu Memelia genoemd wordt. Servaas vluchtte later in zijn leven naar Maastricht , waar hij de eerste bisschop werd. Zodoende is Servaas te beschouwen als de grondlegger van het christendom in Nederland. Hij bouwde in Maastricht de eerste kerk in Nederland, de Onze Lieve Vrouwe Kerk werd gebouwd op de resten van Romeinse tempels voor Fortuna, Juno en Jupiter aan de rand van het castellum (kasteel), het ommuurde fort dat het hart van Romeins Maastricht vormde. De Onze Lieve Vrouwe kerk kan zo dus beschouwd worden als de moederkerk van het christendom in Nederland: van hieruit begon Servaas zijn missie het christendom in de Nederlanden te verspreiden. Feiten, Rond 340 werd Servaas bisschop van Tongeren. Later verplaatste hij die bisschopszetel naar Maastricht, om zichzelf en kunstschatten beter te kunnen beschermen tegen barbaren. Hoewel zijn sterfdatum niet met zekerheid kan worden achterhaald, wordt over het algemeen ervan uitgegaan, dat hij in 384 te Maastricht is overleden. Rond 550 bouwde bisschop Monulphus en Gondulfus op zijn graf een kerk. Servaas is de derde van de vier IJsheiligen, 13 mei is zijn feestdag. De naam is afgeleid van het Latijnse werkwoord servare wat 'redden' betekent. Servaas is de patroonheilige van Grimbergen (Sint-Servaasommegang), Schijndel en Maastricht. Kort nadat Servaas, bisschop van Tongeren, in 384 bij Maastricht was overleden, werd er op zijn graf een houten kapel gebouwd tot zijn nagedachtenis. Kort na 549 werd de kapel vervangen door een stenen kerk met een crypte. Door een grote toestroom van pelgrims werd deze kerk snel te klein. De huidige kerk is waarschijnlijk de derde op deze locatie. Aan de bouw werd mogelijk nog aan het einde van de 10e eeuw maar uiterlijk in het begin van de 11e eeuw begonnen. Van deze eerste bouwfase resteren nog grote delen van het schip, de zijbeuken en het koor. Tijdens de tweede bouwfase in de tweede helft van de 11e eeuw verrees het transsept met aansluitend de kapellen. De derde bouwfase eind 12e eeuw resulteerde in een verbouwing van de apsis met dwerggalerij en koortorens naar voorbeeld van de Dom van Speyer, en de verbouwing van het imposante westwerk met daarin een westkoor en de keizerszaal, symbool van de bijzondere status die de Sint-Servaas tot 1204 had als keizerskerk. Na voltooiing werd de kerk nog verschillende keren gewijzigd. Begin 13e eeuw verrees aan de zuidzijde het Bergportaal, waarschijnlijk het eerste gotische bouwwerk in Nederland. De zijbeuken werden uitgebreid met kapellen in maasgotische stijl en kregen hierdoor grotere vensters. Andere gotische wijzigingen, zoals de vergrote transeptvensters en de toevoeging van luchtbogen, houden verband met de overwelving van de kerk in de 14e eeuw. In 1556 werd tussen de twee westtorens een derde toren gebouwd, eveneens in gotische stijl. In 1770 werd deze toren vervangen door een nieuwe in barokke stijl, terwijl de beide romaanse westtorens barokke dakhelmen kregen. De Sint-Servaas was tot 1797 een kapittelkerk en werd hierna door de Franse bezetters als paardenstal gebruikt. In 1804 kreeg het gebouw weer een religieuze bestemming als parochiekerk. Al eerder was de kerk door zowel de kanunniken als de parochie gebruikt; rond 1218 maakten de kanunniken een einde aan deze situatie door pal naast de Sint-Servaas een aparte parochiekerk te stichten, de Sint-Jan, die (onder dwang) in 1632 overging in protestantse handen. Schrijvers dan wel dichters zijn, in de loop der eeuwen, voortdurend woorden en inkt te kort geschoten om de schoonheid en de importantie van het aloude heiligdom te schilderen. Het simpelst, en des te treffender daardoor, deed het eens Bertus Aafjes. Hij dichtte: Aan de oevers van de Maas
landde bisschop Sint Servaas. |
||
![]() |
![]() |
![]() |
Sint Servaas en zijn bijzonderheden | ||
GRAMEER I | GRAMEER II | SCHATKAMER |
FONTEIN ST SERVAOS | RESTAURATIE | BRAND TOREN 1955 |
BRON ST SERVAOS BIESLAND | Huiszege Servaas (plaquette) | KRUUSWEEG JEZUS |
Legendes/overleveringen Servaas:
2.De
ridder
3.Vikingen
4.Lodewijk
5.Vervoer
van Servaas' lichaam
6.'Jantje
zag eens druiven hangen'
7.
Slaap
9.Spinnen
10.Belasting
11.
Water |
||
Officiële website kerk | Broederschap Servaas | Website Patroonheilige |
Website Kerk St.Servaas | Broederschap Servaas | Patroonheilige Servaas |
Website met foto's in en exterieur | ||
Kerkgebouwen in Limburg | ||
Bron: wikepedia, legendes Martin Renard , Foto's: John Kerkhofs. |
||
![]() |