|
Geschiedenis van de Maastrichtse Wapenfabricage |
![]() |
|||
In ons land, waar sinds
de 15e eeuw vuurwapens werden gemaakt, neemt de Maastrichtse
vuurwapenproductie een bijzondere plaats in. Dit is vooral te danken
aan de uiterst gunstige geografische en strategische ligging van
deze van oorsprong Romeinse stad. Was de afzet van vuurwapens
aanvankelijk betrekkelijk gering, deze nam al spoedig omvangrijker
vormen aan. Het wapensmedengilde telde in de 16e eeuw reeds 14
leden, maar in de 17e eeuw groeide dit aantal explosief naar 118
leden. Met de vuurwapens die deze wapensmeden maakten, werd niet
alleen aan de vraag voldaan op de binnenlandse markt, ook de
buurlanden bestelden in groten getale vuurwapens bij de Maastrichtse
ambachtslieden, immers Maastricht lag op een steenworp afstand van
Luik en Aken, waar eveneens veel vuurwapens werden vervaardigd.
Wanneer de aldaar gevestigde wapenmakers de vraag naar vuurwapens
niet aankonden, of als de kwaliteit van vuurwapens er niet naar
genoegen was, De toename van de vraag naar vuurwapens was uiteraard een gevolg van de talrijke gewapende conflicten in die tijd, te beginnen met 'onze eigen' Tachtigjarige Oorlog [1568-1648]. De vuurwapens werden niet alleen door de legers van de Prins van Oranje besteld, immers ook in Duitsland en in de Zuidelijke Nederlanden was er grote behoefte aan vuurwapens. Keizer Karel V, als keizer van het Heilige Roomse Rijk en later zijn zoon Philips II, voerde vele oorlogen tegen 'afvallige' staten en vorstenhuizen na de afkondiging van het Edict van Worms. In de Republiek van de Verenigde Nederlanden zorgde Keizer Karel V er met zijn legers voor, dat de Noordelijke Nederlanden werden afgescheiden van de Zuidelijke. Ook na de Vrede van Münster in 1648 waren er geregeld conflicten, o.a. tussen de 'aartsrivalen' Frankrijk en Duitsland. Hierdoor ontvingen de Maastrichtse vuurwapenmakers steeds vaker opdrachten voor het leveren van grote partijen militaire vuurwapens. Bovendien werd er veel vuurwapens geleverd aan de reguliere handhavers van de openbare orde, zoals de schouten en hun rakkers. De Maastrichtse wapensmeden specialiseerden zich vooral in de vervaardiging van militaire pistolen en geweren. Naast deze wapens werden ook veel luxe vuurwapens geproduceerd. De veelal notenhouten kolven van deze wapens werden vaak fraai gestoken en ingelegd met edele en onedele metalen, ivoor, been en parelmoer. Deze houten onderdelen werden echter niet vervaardigd door de wapensmeden zelf, maar door hout- en ivoorsnijders (beeldsnijders), die de wapens het aanzien gaven van een kunstwerk. De metalen delen werden eveneens kunstig gegraveerd met mythologische en ornamentele voorstellingen en voorzien van inlegwerk, deze kunst verstonden de Maastrichtse wapensmeden ook opperbest.
Luxeproducten.
In het
kader van dit exotisme moeten we ook kijken naar het spectaculaire
koppel pistolen met ivoren lades – het gedeelte van het wapen dat de
loop ondersteunt – dat in het derde kwart van de zeventiende eeuw in
Maastricht is vervaardigd.
Ook kreeg hij het
recht zijn eigen keurmerk op alle door hem vervaardigde wapens te
plaatsen. De gilden stelden bijzonder strenge eisen aan het gebruik
van gereedschap en materialen. Af en toe treft men naast het
meesterkeur ook het stadskeur op een wapen aan. Het stadskeur van
Maastricht is een afgeleide van het stads- en bisschopswapen, dat
wordt gekenmerkt door een tweekoppige adelaar. De Maastrichtse wapensmeden vormden door de eeuwen heen een hechte gemeenschap, er is sprake van bepaalde families,die wapensmeden voortbrachten en uiteindelijk leidde dit er toe,dat welhaast alle Maastrichtse wapensmeden familie van elkaar waren,dit veroorzaakt door wederzijdse huwelijksbanden.
Uit de historie komen
dan ook enkele prominente Maastrichtse geslachten van wapensmeden
naar voren, zoals: Jean Aerts, de familie Corbeau,de familie De La Haye, de familie Keunings, de familie Kitzen en de familie Krans.
Van de familie De La Haye weten we dat er in de loop der jaren zes
generaties geweermakers hebben bestaan in Maastricht. Dit is
beschreven door Régis De la Haye; werkzaam als historicus en diaken
in de Onze Lieve Vrouwekerk te Maastricht en ook woonachtig in
Maastricht. Veel wapens uit Maastricht bevinden zich tegenwoordig in de grote en belangrijke collecties van binnen- en buitenlandse musea, w.o. in Duitsland, Oostenrijk, Zweden, Amerika, Rusland. Sinds kort zijn ook het Nederlands Wapenmuseum te Delft en het Rijksmuseum te Amsterdam in het bezit van een grote collectie Maastrichtse wapens. Hierdoor zijn echter de Maastrichter wapens uit de 17e en de 18e eeuw uiterst schaars geworden. Hieronder enkele van deze 'wapenfamilies'. |
|||
Fam. De Lahaye | Fam. Kosters | ||
Fam. Stevens | Fam. Beaumont | ||
|
![]() |
||
Detail jachtgeweer E. de beaumont |
Militair 'Beaumont' geweer P.Stevens | ||
Bron: Site Antieke wapens, Mestreechonline, foto: Bolk Antiques, SKD museum, legermuseum, Frits Widdershoven, boek Historische Encyclopedie Maastricht blz. 106-214-571 |
|||
![]() |