Artikel uit de Maasbode geschreven door Cor Bertrand op 23-04-1960 omvat waarschijnlijk wel het beste de levensloop van Henri Edouard Dotremont, de man waaraan Maastricht veel te danken heeft op het gebied van historie, zonder zijn bijdrage was het en stuk minder voor te stellen hoe Maastricht er heeft uitgezien.

Maastricht leerde Henri, Edouard Dotremont gedurende zijn verblijf in deze stad niet alleen kennen als een succesvol zakenman, maar ook als een voortreffelijk burger, wiens maatschappelijke verdiensten meerdere malen door middel van binnen en buitenlandse onderscheidingen werden erkend. 

Belgische Maastrichtenaar zoekt curiosa uit schroot.

Op de uitgestrekte terreinen, die toebehoren aan de oud ijzer handel Dotremont aan de Heerderweg te Maastricht, heerst op die dag een ongewone rust. De anders vrijwel permanent geopende toegangshekken, geflankeerd door oude bronzen klokken en bruinverroeste zware kanonskogels, zijn gesloten. Het personeel is niet verschenen. Alleen voorman Jean Jaspar is even geweest om op de hoogste kraan de vlag te hijsen. Die vlag zegt alles. De stichter en directeur van het bedrijf, Henri Edouard Dotremont vier vandaag namelijk zijn vijfenzeventigste verjaardag en zijn onderneming bestaat precies vijfentwintig jaar. In de buurt van zijn geboorteplaats het Belgische Hakendover, waar Henri Edouard Dotremont op tweede paasdag van het jaar 1885 geboren werd, legde hij in 1905 de grondslag voor het krachtige bedrijf van thans. De jeugdige Belg had daar niet veel voor nodig: een schamel karretje en een mager paardje. Daarmee trok hij langs de huizen om lompen en oud ijzer op te halen. Een vak dat Henri Edouard Dotremont goed verstond.

Hij leerde het van zijn moeder. Door de vroegtijdige dood van haar man was zij gedwongen om op de een of ander manier in het levensonderhoud van haar kinderen en haar zelf te voorzien. Voor moeder Dotremont was die manier: het handelen in lompen en oud ijzer. Zoon Henri Edouard assisteerde haar daarbij. Terwijl alle leeftijdgenootjes leerden lezen en schrijven, leerde hij van moeder ‘de commerce’. Samen met haar kocht hij huis aan huis kleine partijtjes oud ijzer en lompen op om de opgehaalde goederen weer met winst aan de groothandel door te verkopen. Als zelfstandige handelaar bleef de jeugdige Dotremont de eerste jaren na de start van zijn bedrijf hetzelfde doen, alleen met het verschil, dat hij zich al vrij spoedig niet langer tevreden stelde met uitsluitend kleine partijtjes. Aangemoedigd door het zakelijke succes dat de eerste grote koop ’voor 25 Belgische francs kocht Henri, Edouard Dotremont in 1906 al het ijzermateriaal van een gasfabriek op’ hem opleverde, ging hij geleidelijk aan in het groot doen. Toch was dit ‘groot’ nog maar betrekkelijk, want bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog, tengevolge waarvan de belgische oud-ijzer-koopman in Maastricht terechtkwam, konden de goederen van zijn gehele bedrijf op één paardenkar worden vervoerd. Foto links is van 20-04-1960 'man van ijzer' uit de Volkskrant.

Schroot Defilé:

Hoe geheel anders verliep tweeëntwintig jaar later in 1937, de verhuizing van Dotremont’s bedrijf van de oude terreinen aan de Boschpoort  naar de huidige terreinen aan de Heerderweg. Tot uit Utrecht toe moesten vrachtauto’s worden gehuurd om de grote voorraden oud ijzer te vervoeren. Aan het ‘schroot defilé’ de merkwaardigste optocht welke Maastricht ooit beleefde, namen maar liefst honderdvier wagens deel.  Voor het zover was moest evenwel nog heel wat grote objecten worden opgekocht. De eerste tijd na het vestigen van zijn bedrijf in Maastricht kon de Belgische handelaar daar nog niet aan denken. Evenals in België trok hij er nog dagelijks met paard en kar op uit. Na de eerste wereldoorlog zette de markante ontwikkeling van de eenmanszaak in oud ijzer in. Het schamele karretje verdween al gauw en maakte plaats voor zware transportwagens. Henri Edouard Dotremont moest personeel in dienst nemen. Zijn jeugdwens: een groothandel in oud ijzer, ging in vervulling. Vrijwel aan de lopende band kocht hij grote partijen staal en ijzer. Hij sloopte gasfabrieken in Amsterdam, Maastricht, Eindhoven en Venlo. Voor de opslag van de materialen, het stukbranden van het ijzer en het sorteren volgens kwaliteit en maat was een groter terrein nodig dan dat aan de Boschpoort. Al zeer speciaal was dit in het jaar van de verhuizing het geval omdat de voortvarende schroothandelaar er toen zelfs niet voor terugschrok om een zeer spectaculair object op te kopen: het bedrijf van de Limburgse stoomtram van Wylré via Vaals naar Maastricht, compleet met spoorbanen, bruggen, rollend materieel en al.  De laatste rit hoe naargeestig voor velen ook van deze stoomtram werd voor de heer Dotremont een ware triomftocht. De strijd om het bezit van dit sterk ijzerhoudende object, waaraan vele schroothandelaren deelnamen, won hij op overtuigende wijze. Zonder enige schriftelijke berekening schatte Dotremont de totale hoeveelheid ijzer van spoorstaven, bruggen en locomotieven. Op de grond van deze schatting durfde hij het aan om een veel hogere prijs te bieden dan zijn concurrenten (maar liefs f 26.000 meer). Hij verwierf het object en kwam beslist niet bedrogen uit.

Tweeduizend ton rails verkocht hij meteen door aan Litouwen, de veertig tramwagens gingen vlot weg als zomerhuisjes, clublokalen, noodwoningen en kippenhokken, terwijl de achttien locomotieven en vooral de 1400 ton wegende spoorbrug bij Gulpen (eens een imposant bouwwerk, 600 meter lang en 18 meter hoog) hem kostbaar industrie ijzer opleverden. De koperen nummers die op de locomotieven heeft de familie nog in het bezit.

Spectaculaire Objecten:

De tweede wereldoorlog zorgde ervoor, dat Dotremont inmiddels geassisteerd door een stal van veertig personeelsleden, waartoe zijn beide schoonzoons, J. Huysmans en L. Bemelmans behoorde, weer andere spectaculaire objecten te slopen kreeg. Rechtstreeks van de Amerikaanse legerleiding kocht hij grote partijen oorlogsbuit op: vliegtuigen, tanks, pantserwagens en kanonnen. Met bijzonder veel genoegen heeft de vredelievende Maastrichtse Industrieel al dit oorlogstuig laten verwerken tot industrie ijzer of schroot voor binnen en buitenlandse hoogovenbedrijven. Heel vaak kost het hem moeite om bepaalde objecten bijvoorbeeld de laatste stoomlocomotieven van de NS te slopen. Niet zelden bewaart verschillende aangekochte goederen, zuiver uit piëteit voor het verleden, zodra er maar van enige historische waarde sprake is. De meer dan een halve eeuw oude Nagant P64, een antieke auto met hoog koetswerk en voorzien van koperen carbidlampen, is niet op een van de schroothopen terechtgekomen. Zorgvuldig met lakens afgedekt staat de Nagant volledig rijklaar in een van de bedrijfsloodsen opgesteld. Bij bepaalde gelegenheden doet deze vijftigjarige zelfs nog dienst.

Prinses Irene maakte er tien jaar geleden een ritje mee op Soestdijk, (foto rechts is van 15-06-1950 uit de Volkskrant)  toen de trotse bezitter van het vehikel ten bate van stichting 1940-1945 met de Nagant een vijfhonderd kilometer tocht maakte van Maastricht naar Amsterdam  en terug. Bij alle familiefeesten komt de Nagant nog steeds te pas en derhalve vandaag ook. Keurig opgepoetst staat het aftandse vervoermiddel voor de woning van de jarige, die de Nagant nog niet voor vijf Cadillacs zou willen ruilen heel de dag te pronken. 

Industrieterrein Bosscherveld anno 1925. Een weinig bekend terrein. Het lijkt op het resultaat van een fragmentatiebom. Maar het stelt de opslag van ijzerhandel Dotremont voor, de ‘iezerkeuning’ die met de firma Raike na de oorlog in Maastricht groot is geworden vanwege het algemene gebrek aan de grondstoffen, ijzer en papier. Aan H.E. Dotremont (1885-1965) danken we de diverse gietijzeren kanonnen die her en der bij, of op de vestingwerken staan.

De auto, een Nagant uit 1909 werd nog gebruikt bij de opening van de Kennedybrug in 1968 door Prins Claus. In 1950 kwam Dotremont met de Nagant uit Amsterdam en kreeg een triomfantelijke ontvangst in Maastricht, waarna er een groot feest was in de Momus. Ook z’n dochter trouwde in de Nagant. Rene brouwers FB

Richard Peeters reageert via FB, De fa. Dotremont, al weer jaren in de Beatrixhaven, sloopt nog steeds treinen, ook hebben ze een voordelig procedé ontwikkeld om het PVC van elektriciteitskabel af te halen zodat het z.g. ‘kabelstoken’ dat veel elektriciens e.a. deden en wat zeer milieubelastend is, niet meer nodig is. Ook heeft die Firma, naar men mij verteld heeft, direct na de oorlog het ijzer en ander puin van  slagvelden verwijderd, geen leuk werk lijkt me.

Sjo Koch meldt dat hij is begonnen als kermisexploitant, hij exploiteerde een rolschaatsbaan op de kermis 

Het brons voor de vijf beelden van het Mariamonument op de kruising Wilhelminasingel, Stationstraat is eveneens geschonken door de ‘iezerkeuning’ Dotremont.

Al evenmin tot schroot zijn verwerkt een aantal kanonnen uit de Napoleontische tijd en een grote collectie kogels en granaten, welke tijdens de belegeringen van Maastricht in 1793 door de Franse generaal de Miranda en een jaar later door de generaal Cleber zijn gebruikt.  de heer Dotremont wil er een soort vijfjaarlijkse traditie van maken,  krijgt Maastricht, wanneer ik tachtig jaar word,  zo vertelde hij. De kogels heeft de vroegere oud ijzer handelaar, thans een waar captain of industry.  Voor wie de handel, vroeger in kilo’s en thans in duizenden tonnen, een fascinerend spel gebleven is, verdeeld over diverse musea, o.a. Parijs, Luik, Brussel, Leiden, Naarden, Weert en uiteraard Maastricht.Bij gelegenheid van zijn 75ste verjaardag op 6 april 1960, schonk Dhr. H.E. Dotremont de stad maastricht een historisch kanon met kogels. De Gemeenteraad besloot in zijn vergadering van 3 mei 1960 tot aanvaarding van deze schenking. Door Burgemeester en Wethouders werd als plaats voor dit kanon aangegeven het grasperk van het Waldeckpark aan de Cannerweg nabij het lunet (een zogeheten verdedigingswerk buiten de walmuur, genaamd ‘Drenthe’.) Het kanon werd geplaatst op een van baksteen opgetrokken sokkel van 60X75X45 cm, waarop een hardsteen gekapt bovenstuk, waar het kanon in ligt. Het gietijzeren kanon is 3 meter lang en de grootste doorsnee is 60 cm. Op de achterkant van het kanon zijn vier getallen zichtbaar te weten. NL34 (vermoedelijk het 34ste Nederlandse kanon dat gegoten is) 1810 (vermoedelijk jaartal van aanmaak) 2590 ( vermoedelijk gewicht van het kanon) 0 (betekenis niet te achterhalen), enkele dagen vor de opening heeft zich terplekke nog een ongelukje voorgedaan waardoor de vuurmond van de sokkel werd weggedrukt.

Klik voor Automobiel Nagant, het Mariamonument en de treinaankoop lijn Vaals - Maastricht op deze LINK. 

Dotremont Mestreech trök gekeke

Zoe te zien hadde ze beij ‘t spoor vreuger och al probleme. Den trein hadde ze op ‘ne deeplaojer moote plaotse um nog veuroet te koume. Höb ich ‘t good of verdaol ich mich? Jong de zits gans deneve. Wat heij veubeij keump is den handel vaan Dotremont de wets wel den aajd iezer keuning vaan Mestreech. Roond 1950 had heer den trein ‘genome’ en kós gein aofsjeid mie devaan numme.  heet heer ‘m mér mét naor hoes genome. Heer zaot toen mét ziene sjroothandel op de Bosscherweeg links vaan de villa vaan Stoombeerbrouwereij Ceres die laog op nommer 9 en die waor eigendom vaan Regout. Later sloopte Dotremont de treins en stoomlocs beij us achter us hoes aon de Hierderweeg. Dat waor in de jaore 1960 en later. En vaan dao is heer nao de Beatrixhave gegaange, jaore geleije heet heer nog 'n groete opdrach vaan ut spoor gehad, toen stoonte de wagons haos tot in Lummel, loc’s oug, jaomer tot dit mesjiensje gesloop is, is zoe te zien amerikaans

Iech höb miech laote vertèlle door iemes vaan de femilie Dotremont tot de naom ‘ Dotremont’ verbastering zouw zien vaan ‘Oultremont’, de naom vaan  adeleke Belzje femilie. Daan zouw de sjroothandeleer femilie kinne zien vaan de twiede vrouw vaan Keuning Wöllem I, Henriëtte ‘Oultremont’, die in de Breistraot gewoend heet. Leuk verhaol meh iech höb zoe mien twiefels……. num ’t mer ‘wishful thinking’, de maan begoos naodat ziene pa gestorve waos met ‘n keerke en ‘n peerdsje roond te reije um lomele en aaijd iezer op te hole en oondanks zien analfabetisme en zie oetwieke in 1915 in WOI nao Mestreech, mét ‘n groet verlange nao steeds mie en groeter oetgegreuijd tot de groetste aajd metaolhandeleer en sloper in de Benelux. Heer vergaarde ‘n kapitaal boe minnig adellikke persoen allein mér vaan kin druime. in november 1954 leep ’t vollèk oet um nao’t bruudsje en häër allerleefste te goon kieke die in de koepelkèrrèrk  ‘t jaowoord ginge geve. ‘t waos de dochter vaan iezerkeuning Dotremont, Maddie, mét Leon Bemelmans. Wat daobei opveel waos dat ‘t broedspaar gereeije woort in ‘ne bizoondere oto. De Nagant 1909, ‘t paradepeerdsje vaan papa Dotremont. De maan dee 34 jaor vaan te veure mét ‘n mager peerdjse en ‘n krakkemikkig keerke nao Mestreech waos gekaome um lomele en aaijd iezer op te hole. Toen de broedsstoet veur de kèrrèk aonkaom ginge doezende aonwezige door ‘t pelisiekordon en ginge roond de oto mét ‘t broedspaar stoon. Foto is van 08-11-1954 uit het Limburgsch Dagblad.

Het Gemeentebestuur was vertegenwoordigd door wethouder C. Pieters en de gemeentesecretaris Mr.A.Minis, madame Glineur van de oud-strijders, ir. Léon Lhoest, directeur van de KNP, dhr. Ubaghs consul van België, het comité Colom, de sportvereniging AV34, dhr. Gabano als voorzitter van Bukomi, de collega's in de materialenhandel, de heren Raike, Kops en Derrez.

Een groot aantal bloemstukken sierden de lijkbaar waarvan wij enkele konden noteren als Nimeta N.V., polak en Zn. N.V., S.A. Combumeta Liëge, Eisen und Metallgesellschaft KG Kohlscheid, Albert Hoffman Eschweiler, naninga Arnhem, van KPN en van het eigen personeel. Op het kerkhof Oostermaas heeft de voorzitter van de Parainage National des Tombes uit Luik en een uitvoerige rede de verdiensten van de overledene geschetst, vooral zijn aandeel in de weerstand en zijn steun aan de militaire organisaties. De jongste schoonzoon Leon Bemelmans heeft in het Frans n in het Nederlands gedankt voor de laatste eer aan vader Dotremont bewezen. Alles schets wat een geweldige man dhr Dotremont was en achter iedere sterke man staat een nog sterkere vrouw, dat mag zeker niet vergeten worden, zijn vrouw Johanna Verham werd maar liefs 92 jaar en stierf in 1991.